پنجشنبه 1 آذر 1403
| English
دوره 30، شماره 1 - ( 5-1403 )
جلد 30 شماره 1 صفحات 0-0 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Basharpoor S, Mohammadnezhad A, Ebadi M. The Mediating Role of Psychological Resilience in the Relationship of Breast Cancer Screening With Cancer Literacy and Health Anxiety. IJPCP 2024; 30 (1) : 4929.1
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-4133-fa.html
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-4133-fa.html
بشرپور سجاد، محمدنژاد عارفه، عبادی متینه. بررسی رابطه غربالگری‌های سرطان پستان باسواد سرطان و اضطراب سلامت؛ نقش میانجی تاب‌آوری روانشناختی. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران. 1403; 30 (1)
سجاد بشرپور 
1، عارفه محمدنژاد2 ، متینه عبادی2
1، عارفه محمدنژاد2 ، متینه عبادی2
1- گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. ، basharpoor_sajjad@uma.ac.ir
2- گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
2- گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
متن کامل [PDF 5849 kb]
(118 دریافت)
| چکیده (HTML) (258 مشاهده)
روش
پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی‌تحلیلی از نوع همبستگی و ازنظر هدف، کاربردی می‌باشد. جامعه آماری شامل کلیه زنان بالای 40 [29] سال مراجعه‌کننده به مراکز ماموگرافی بیمارستان‌های تخصصی و فوق تخصصی شهر رشت در بازه زمانی فروردین تا تیر سال 1401 بود. لوهلین [30] پیشنهاد می‌کند برای بررسی مدل ساختاری که در آن 2-4 عامل شرکت دارند، پژوهشگر باید روی گردآوری حداقل 100 تا 200 مورد برنامه‌ریزی کند. استفاده از نمونه‌های کوچک‌تر می‌تواند موجب عدم حصول همگرایی و به‌دست آوردن نتایج نامناسب و یا دقت پایین برآورد پارامتر‌ها و به‌ویژه خطاهای استاندارد شود. در این پژوهش نیز 4 عامل موردبررسی قرار دارند.به همین دلیل بعد از اخذ مجوز از دانشگاه محقق اردبیلی، برای افزایش اعتبار بیرونی مطالعه و تعمیم‌پذیری بیشتر یافته‌ها، تعداد 300 نفر (با احتساب ریزش) از زنان مراجعه‌کننده به این مراکز با روش نمونه‌گیری در دسترس (به‌صورت آنلاین و حضور پژوهشگر در مراکز و توزیع پرسش‌نامه‌ها بین مراجعه‌کنندگان حاضر در این مراکز) به‌عنوان گروه نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری اطلاعات از ابزارهای زیر استفاده شد:
پرسش‌نامه ماموگرافی و غربالگری سرطان سینه
این پرسش‌نامه را نوری‌زاده و همکاران در سال 1396 در 34 گویه که در طیف 4 درجه‌ای (ناکافی 1 تا کاملاً کافی 4) که 7 عامل باورها (گویه 1 تا 7)، دسترسی (گویه 8 تا 13)، آگاهی (گویه‌های 14 تا 16)، راهنمای عمل (گویه 17 تا 21)، احساسات (گویه 22 تا 25)، خودمراقبتی (گویه‌های 26 تا 29) و عدم اولویت در زندگی (گویه‌های 30 تا 34) را دربر دارد، طراحی کرده‌اند [4]. در ضمن گویه‌های 17، 18، 19، 20، 21، 26، 27، 28، 29 به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شود. بنابراین هرچه فرد در این مقیاس، نمرات بالاتری به دست می‌آورد نشان‌دهنده عدم تمایل به غرباگری سرطان سینه است. ضریب همبستگی پرسش‌نامه حاضر با ابزار عوامل مـؤثر بـر انجام ماموگرافی و پرسش‌نامه باورها و نگرش‌ها نسبت بــه ماموگرافی به‌ترتیب 54 درصد و 43 درصد به دست آمد. ضریب آلفای کرونباخ بـرای کل آزمون 0/78 و دامنه آن برای ابعاد پرسش‌نامه از 0/72 تـا 0/86 به‌دست آمد که نشان‌دهنده همبستگی درونی مناسب در هـریک از عامل‌ها و در کل ابزار است. نوری‌زاده و همکاران ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه را 0/78 درصد گزارش کردند و ضریب همبستگی درون‌گروهی در 2 بار اندازه‌گیری به فاصله 2 هفته، 0/91 محاسبه کردند [4]. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/79 محاسبه شد.
پرسش‌نامه اضطراب سلامت
این پرسش‌نامه را سالکوسکی و همکاران [31] در 18 گویه که شامل 3 مؤلفه نگرانی کلی سلامتی (1، 2، 3، 4، 7، 10 و 14)، ابتلا به بیماری (5، 6، 8، 9، 11 و 12) و پیامدهای بیماری (13، 15، 16، 17 و 18) می‌باشد، طراحی کرده‌اند. هر گویه 4 گزینه دارد و هریک از گزینه‌ها شامل توصیف فرد از مؤلفه‌های سلامتی و بیماری به‌صورت یک جمله خبری است که پاسخگو باید یکی از جملات را که بهتر او را توصیف می‌کند انتخاب کند. نمره‌گذاری برای هر آیتم از (0) تا (3) است و نمره بالا در آن نشانه اضطراب سلامتی می‌باشد. برای محاسبه امتیاز هر زیرمقیاس، نمره تک‌تک گویه‌های مربوط به آن زیرمقیاس را با هم جمع می‌کنیم. برای محاسبه امتیاز کلی پرسش‌نامه، نمره همه گویه‌های پرسش‌نامه را با هم جمع می‌کنیم. دامنه امتیاز این پرسش‌نامه بین (0) تا (54) خواهد بود. هرچه امتیاز حاصل‌شده از این پرسش‌نامه بیشتر باشد، نشان‌دهنده میزان بیشتر اضطراب سلامتی خواهد بود و بالعکس. نمره بین (0) تا (18)، میزان اضطراب سلامت افراد در حد پایین می‌باشد. نمره بین 18 تا 36، میزان اضطراب سلامت افراد در حد متوسط می‌باشد. و نمره بالاتر از 36، میزان اضطراب سلامت افراد در حد بالا می‌باشد. اعتبار آزمون-بازآزمون این پرسش‌نامه 0/90 به دست آمد و ضریب آلفای کرونباخ برای این پرسش‌نامه از 0/70 تا 0/82 درصد گزارش شده است. آن‌ها برای سنجش روایی از پرسش‌نامه مقیاس باورهای بیماری استفاده کردند. روایی پرسش‌نامه اضطراب سلامتی را 0/63 به‌دست آوردند [31]. نرگسی [32] اعتبار این مقیاس به روش آلفای کرونباخ 0/87 به‌دست آورد. همچنین برای سنجش روایی همگرا نیز از پرسش‌نامه خودبیمارپنداری اهواز استفاده کرد و ضریب همبستگی بین آن‌ها 75 در سطح معنی‌داری 0/001>P به‌دست آمد و از روایی خوبی برخوردار بود. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/83 محاسبه شد.
مقیاس آگاهی سرطان پستان
این پرسش‌نامه را ممیزی و فلاح‌زاده [5] در زنان ایرانی طراحی و اجرا کرده‌اند. این آزمون شامل 30 سؤال در 3 بعد شامل آگاهی از عوامل خطر (گویه‌های 1 تا 18)، آگاهی از علائم و نشانه‌ها (گویه‌های 19 تا 26) و آگاهی از بهترین زمان انجام تست‌های تشخیصی (گویه‌های 27 تا 30) است و از لیکرت 3 درجه‌ای استفاده شد (1=خیر، 2=بدون نظر، 3=بله). هرچه فرد در این مقیاس نمرات بالاتری بگیرد سواد و آگاهی بیشتری نسبت به سرطان و علائم آن دارد. روایی سازه با انجام تحلیل عاملی و ابعاد آن تأیید شد. از ضریب آلفای کرونباخ و بازآزمون برای سنجش پایایی پرسش‌نامه استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ برای همه ابعاد بالاتر از 0/80 بود و همچنین ضریب همبستگی درون طبقاتی برای تمام ابعاد نزدیک به 1 (بین 0/84-0/95) بود. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/82 محاسبه شد.
مقیاس تاب‌آوری روانشناختی
کانر و دیویدسون این پرسش‌نامه را با مرور منابع پژوهشی 1979 تا 1991 [33] در 25 گویه در یک مقیاس لیکرت بین (0) (کاملاً نادرست) تا (4) (همیشه درست) تهیه کرده‌اند. به این ترتیب حداکثر نمره در این پرسش‌نامه 100 و نمره ملاک 50 می‌باشد. نمره کمتر از 50 نشانه تاب‌آوری روانشناختی کمتر و نمره بیشتر از 50 نشانه تاب‌آوری روانشناختی بیشتر است. برای محاسبه پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب پایایی برابر با 0/89 بود و روایی به شیوه تحلیل عاملی برابر با 0/87 بود [33]. محمدی و همکاران [34] شاخص‌های روان‌سنجی این مقیاس را در ایران مورد بررسی قرار داده‌اند؛ روایی مقیاس به دو شیوه تحلیل عاملی و همسانی درونی مورد تأیید قرار است. پایایی آن نیز 0/89 بیان شده است. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/84 محاسبه شد.
جهت جمع‌آوری اطلاعات بعد از اخذ مجوز از دانشگاه محقق اردبیلی و صدور کد اخلاق توسط کمیته اخلاق دانشگاه محقق اردبیلی به مراکز ماموگرافی بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های تخصصی و فوق تخصصی شهر رشت در بازه زمانی فروردین تا تیر سال 1401 مراجعه و از بین زنان مراجعه‌کننده جهت انجام ماموگرافی که داوطلب شرکت در پژوهش بودند رضایت کتبی دریافت شد و بعد از تبیین اهداف پژوهش از آن‌ها خواسته شد به پرسش‌نامه‌های پژوهش پاسخ دهند. معیارهای ورود نمونه به پژوهش شامل تمایل به شرکت در پژوهش، محدوده سنی بالای 40 سال بودن (بیشترین آمار ابتلا به سرطان سینه سنین بالای 40 سال است) [32]، حداقل سطح سواد خواندن و نوشتن به منظور تکیل پرسش‌نامه‌ها و عدم بیماری‌های زمینه‌ای و حذف علائم مشترک بیماری‌ها بود. همچنین ملاک خروج از پژوهش مخدوش بودن و یا عدم تکمیل کامل پرسش‌نامه‌ها، عدم تمایل به همکاری شرکت‌کنندگان بود. کدهای رایج اخلاق در پژوهش‌های پزشکی شامل کدهای شماره 2، 13 و 14 (منافع حاصل از یافته‌ها در جهت پیشرفت دانش بشری)، کد 20 (هماهنگی پژوهش با موازین دینی و فرهنگی) و کدهای 1، 3 و 24 (رضایت آزمودنی‌ها و نماینده قانونی او) در پژوهش حاضر رعایت شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از روش تحلیل مسیر به‌وسیله نرم‌افزارهای SPSS و Amos به‌ترتیب با نسخه 23 و 18تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها
در جدول شماره 1، یافته‌های جمعیت‌شناختی گروه نمونه در متغیرهای سن، تحصیلات و وضعیت اقتصادی گزارش شده است.
چنانکه در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود، میانگین سنی گروه نمونه 45/64 بود. 20 درصد از گروه نمونه دارای تحصیلات زیر دیپلم، 35 درصد دیپلم، 30 درصد فوق دیپلم و 15 درصد لیسانس و بالاتر بودند. همچنین 20 درصد از گروه نمونه دارای وضعیت اقتصادی خوب، 55 درصد متوسط و 25 درصد ضعیف بودند.
جدول شماره 2، میانگین، انحراف‌معیار آزمودنی‌ها در متغیرهای غربالگری سرطان پستان، اضطراب سلامت، سواد سرطان و تاب‌آوری را نشان می‌دهد و نتایج آزمون کولموگروف –اسمیرنف نیز نشان می‌دهد همه متغیرهای موردمطالعه از توزیع نرمالی برخوردار بودند (05/P>0).
برای آزمون فرضیه‌های این مطالعه از تحلیل مسیر استفاده شد. جهت تعیین کفایت برازندگی الگوی پژوهش با داده‌ها، ترکیبی از شاخص‌های برازندگی به شرح زیر مورداستفاده قرار گرفت: مقدار مجذور کای (χ2)، شاخص هنجارشده مجذور کای (نسبت مجذور کای بر درجات آزادی)، شاخص نیکویی برازش، شاخص نیکویی برازش تعدیل‌یافته، شاخص برازندگی تطبیقی، شاخص برازندگی افزایشی، شاخص توکر- لویس و جذر میانگین مجذورات خطای تقریب.
همان‌طورکه در تصویر شماره 2 مشاهده می‌شود تمام اثرات مستقیم به غربالگری سرطان و معنی‌دار است، همچنین تمام اثرات مستقیم سواد سرطان و اضطراب سلامت به تاب‌آوری روانشناختی معنی‌دار می‌باشند.
متن کامل: (5 مشاهده)
مقدمه
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان در تمام سنین است، حدود 1 تا 3 میلیون زن در طول عمر خود در سراسر جهان به سرطان سینه مبتلا می‌شوند و هر ساله حدود 465000 نفر در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و به‌عنوان سومین عامل مرگومیر در زنان شناخته شده است [1]. مطالعات پژوهشگران نشان داده است که معاینات تشخیص ماموگرافی و روش‌های غربالگری سرطان پستان و درمان به‌موقع سرطان پستان می‌تواند مرگومیر آن را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد [2]. ماموگرافی یکی از روش‌های غیرتهاجمی رایج ارزیابی و تشخیصی سرطلان پستان محسوب می‌شود که هم در غربالگری و هم در کشف بیماری دارای اهمیت است. ماموگرافی با حساسیت در تشخیص توده پستانی با 80-85 درصد درستی، یکی از روش‌های غیرتهاجمی رایج ارزیابی پستان محسوب می‌شود که هم در غربالگری و هم در کشف بیماری دارای ارزش است. این روش مؤثرترین روش در شناسایی توده سرطانی پستان در مرحله غیرقابل‌لمس است [3]. برنامه غربالگری سرطان پستان در ایران به‌صورت انجام مامورافی پایه در سن 40 سالگی و درصورت نبود مشکل انجام ماموگرافی به فاصله هر 2 سال 1 بار در ادامه آن می‌باشد. باتوجه‌به این مسئله که مهم‌ترین راه تشخیص سرطان پستان ماموگرافی بوده و به میزان قابل‌توجهی تشخیص زودهنگام مانع از افزایش مرگومیر ناشی از سرطان پستان است؛ به همین دلیل انجام به‌موقع آن نیازمند آگاهی‌دهی جمعی بوده و علاوه‌بر آن شناسایی عوامل اثرگذار بر شروع و روند انجام ماموگرافی دارای اهمیت بالایی است [4].
مطالعات مختلف حاکی از نرخ پایین خودآزمایی‌ها و تست‌های تشخیصی بود که به‌دلیل کمبود آگاهی درمورد چگونگی انجام آن‌ها است. از عوامل اساسی شروع و انجام غربالگری‌های پیشگیری از سرطان، آگاهی و سواد زنان از علائم و نشانه‌های سرطان پستان است [5]. ازآنجایی‌که عوامل خطر مرتبط و علت سرطان پستان غالباً غیرقابل‌مداخله و تغییر هستند، تأکید اصلی برنامه‌های پیشگیری از سرطان پستان بر تشخیص زودرس آن متمرکز است. افزایش سواد سلامت، برخورداری از نگرش مثبت و کمتر بودن موانع پیشروی اقدامات پیشگیرانه، مهم‌ترین عوامل تشویق‌کننده زنان به انجام غربالگری است [6]. براساس پژوهش‌های انجام‌شده میزان آگاهی، نگرش و نمره عملکرد زنان موردمطالعه درزمینه سرطان پستان و رفتارهای غربالگری آن‌ها پایین است که این امر بیانگر نیاز به تأکید بر اهرم کنترل رفتار درزمینه آموزش روش‌های غربالگری به منظور تشخیص زودرس سرطان پستان می‌باشد [7, 8, 9]، اما در بسیاری از پژوهش‌ها این مسئله بیان شده است که آگاهی بالا از سرطان و سواد سرطان همیشه به نتایج مثبتی ختم نمی‌شود، زیرا می‌توان بیان کرد که در برخی از افراد که ممکن است از قبل شاهد ابتلا سرطان اطرافیان خود بوده‌اند، آگاهی بیشتر از علائم ابتلا به سرطان حساسیت افراد را در معاینات شخصی خود فرد افزایش می‌دهد که درنتیجه باعث افزایش اضطراب فرد می‌شود، زیرا کوچک‌ترین علامت حتی اگر جزء علائم طبیعی بدن باشد سوء تعبیر می‌شود و فرد آن را علامتی از سرطان در نظر می‌گیرد [10]؛ طبق پژوهش ایلیچ و میسو [11] که در آن‌ها هیچ مدرکی دال بر سودمندی سواد سلامت بر مرگومیر یافت نشد. همچنین بیان شد غربالگری ممکن است باعث اضطراب غیرضروری در فرد شود و با افزایش احتمال داشتن یافته‌های مثبت کاذب، افراد را در معرض تشخیص تهاجمی قرار دهد.
در همین راستا پژوهش ساب و همکاران [12] نشان دادند در حین بررسی نگرش‌های مختلف نسبت به آگاهی از سرطان بیضه، ترس شایع‌ترین احساس بعد از آگاهی گزارش شده بود، بدین معنی که شرکت‌کنندگان سرطان را به‌عنوان یک بیماری جدی درک کردند و معتقد بودند آن‌ها در معرض خطر سرطان هستند و دچار ترس شدند. به‌طورکلی، اگرچه طبق برخی از بررسی‌های انجام‌شده میزان ابتلا به سرطان سینه روزبه‌روز در حال افزایش است، اما میزان مرگومیر در مناطق و کشورهایی که سواد سرطان بالایی داشتند به همان میزان غربالگری‌های دوره‌ای و سالانه نیز افزایش یافته و میزان مرگومیر کاهش یافته است، اما در کشورهایی که سواد سرطان در آن‌ها کمتر بوده میزان غربالگری نیز کاهش داشته، میزان مرگومیر ناشی از سرطان سینه به میزان قابل‌توجهی در حال افزایش است [13].
یکی دیگر از مفاهیمی که با سرطان به‌خصوص سرطان پستان پیوند یافته است، ترس و اضطراب از سرطان است. یافته‌ها حاکی از این است که ترس و اضطراب متعادل فرد نقش مهمی در انجام اقدامات پیشگیرانه بعدی به‌ویژه اجتناب از غربالگری دارد [14]. ماهیو و همکاران [15]، ترس از سرطان را ساختار چندبعدی شامل محرک‌ها، احساسات، افکار، واکنش‌های فیزیولوژیکی و استراتژی‌های مقابله‌ای هیجانی در برابر سرطان معرفی کرده‌اند. ترس از سرطان سلامت جسمانی و روانی و سایر زمینه‌های روانی-اجتماعی فرد را تحت شعاع قرار داده و به منظور جلوگیری از بروز سرطان اقدامات پیشگیرانه به‌ویژه غربالگری سرطان انجام می‌دهند.
پارک و لیم [16] معتقدند ترس از سرطان بر عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد و باعث بروز اقدامات و رفتارهای پیشگیرانه غربالگری‌های سرطان سینه می‌شود. لی و همکاران [17] و شیخان و همکاران [18] بیان کردند سطوح نگرانی از سرطان پستان می‌تواند انگیزه افراد برای قصد انجام ماموگرافی باشد. اگرچه تحقیقات استرس معمولاً تأثیرات سمی استرس بر سلامت روانشناختی و جسمانی را تأیید می‌کنند، اما شواهد اخیر نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض استرس، در وضعیت آرامش، می‌تواند تاب‌آوری روانشناختی را تسهیل کند و قرار گرفتن در معرض استرس متوسط، با شاخص‌های تاب‌آوری روانشناختی در بازماندگان سرطان پستان همراه بوده است [19].
همچنین در همین راستا مطالعات نشان داده‌اند که توانایی سازگاری با بیماری در بیماران سرطانی به‌شدت تحت تأثیر تاب‌آوری روانشناختی است [19]. تاب‌آوری روانشناختی توانایی مقاومت در برابر تغییرات [20] و ظرفیت مثبت برای سازگاری با استرس [21] تعریف شده است. ویژگی‌ها و وضعیت یک فرد اگر به نتایج سالم پس از شرایط استرس‌زا منجر شود، می‌تواند فرآیندهای تاب‌آوری روانشناختی را تعیین کند. افراد تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری بالایی دارند و در برابر آسیب‌ها و استرس‌های اجتناب‌ناپذیر مقاوم‌تر و سازگارتر هستند، در برابر استرس‌هایی که تجربه می‌کنند نسبت به وضعیت خود آگاهی بیشتری پیدا می کنند و به‌نحو ساده‌تری می‌توانند با مشکلات و شرایط ناگوار روبه‌رو می‌شوند [22].
مطالعه‌ای که به مقایسه میزان تاب‌آوری روانشناختی در بیماران مبتلابه سرطان پستان و افراد سالم پرداخت، نشان داد که بین بیماران مبتلابه سرطان و افراد سالم ازنظر تاب‌آوری روانشناختی تفاوت معناداری وجود دارد، به‌گونه‌ای که در بیماران مبتلا به سرطان پستان تاب‌آوری روانشناختی پایین‌تر است [23]. حیدریان و همکاران [24] در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که میزان تاب‌آوری روانشناختی در زنانی که غربالگری انجام داده‌اند و تشخیص سرطان گرفته‌اند پایین است. در جهت مخالف این یافته‌ها، ادوارد و همکاران [25] در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که زنانی که قبل از تشخیص سرطان، غربالگری را به‌موقع انجام می‌دادند، در زمان تشخیص سرطان و دوره درمانی پس از آن تاب‌آوری روانشناختی بالایی داشتند. پوپاویلا و همکاران [26] در پژوهشی نشان دادند که تاب‌آوری روانشناختی بر ادراک خود از کیفیت زندگی در بیماران سرطانی تأثیر دارد. سرطان پستان از مسائل مهم بهداشتی است که سلامت زنان را تهدید می‌کند و به‌عنوان یکی از اولویت‌های پژوهشی مهم به‌ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته مطرح می‌باشد. کاهش مرگومیر ناشی از سرطان و افزایش میزان بقای مبتلایان در سراسر جهان به‌دلیل غربالگری، تشخیص زودرس و درمان‌های علمی و منظم می‌باشد که در 30 سال اخیر بالاترین پیشرفت را به خود اختصاص داده است. به همین دلیل تأکید اصلی برنامه‌های پیشگیری از سرطان پستان، بیشتر بر تشخیص زودرس آن متمرکز می‌باشد [9]. یافته‌ها نیز در مورد تأثیرات تاب‌آوری در انجام رفتارهای مراقبت بهداشتی و پیگیری درمان ناهماهنگ است، به‌طوری‌که برخی از پژوهشگران تاب‌آوری را دارای نقش مهم و تعیین‌کننده در پیگیری فرایندهای درمانی نمی‌دانند [27-29]. بنابراین توجه به این متغیر در افزایش تمایل برای انجام غربالگری سرطان سینه باید مورد بررسی قرار گیرد.
سوابق موجود نشان می‌دهد سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان می‌باشد و شیوع آن نیز در حال افزایش است؛ عدم دسترسی به غربالگری منظم می‌تواند به تشخیص دیرهنگام سرطان سینه منجر شود که این امر خود باعث کاهش شانس درمان موفق و افزایش نرخ مرگومیر می‌شود. همچنین در صورت عدم تشخیص به‌موقع، بیماری ممکن است پیشرفته‌تر شود و درمان‌های شدیدتر و تهاجمی‌تری موردنیاز باشد. بنابراین شناسایی عوامل مؤثر بر عمل غربالگری می‌تواند گام مهمی در راستای تشخیص و پیشگیری از تشدید بیماری باشد. در مطالعات موجود نتایج متناقضی درخصوص ارتباط سواد سلامت و اضطراب سلامت با غربالگری‌های سرطان به دست آمده است و درخصوص تاب‌آوری روانشناختی نیز به نقش این متغیر در پیش‌بینی عمل غربالگری سرطان پرداخت نشده است؛ لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه غربالگری‌های سرطان پستان با سواد سرطان و اضطراب سلامت؛ نقش میانجی تاب‌آوری روانشناختی انجام شد و مدل مفروض در تصویر شماره 1 را موردآزمون قرار داد.
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان در تمام سنین است، حدود 1 تا 3 میلیون زن در طول عمر خود در سراسر جهان به سرطان سینه مبتلا می‌شوند و هر ساله حدود 465000 نفر در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و به‌عنوان سومین عامل مرگومیر در زنان شناخته شده است [1]. مطالعات پژوهشگران نشان داده است که معاینات تشخیص ماموگرافی و روش‌های غربالگری سرطان پستان و درمان به‌موقع سرطان پستان می‌تواند مرگومیر آن را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد [2]. ماموگرافی یکی از روش‌های غیرتهاجمی رایج ارزیابی و تشخیصی سرطلان پستان محسوب می‌شود که هم در غربالگری و هم در کشف بیماری دارای اهمیت است. ماموگرافی با حساسیت در تشخیص توده پستانی با 80-85 درصد درستی، یکی از روش‌های غیرتهاجمی رایج ارزیابی پستان محسوب می‌شود که هم در غربالگری و هم در کشف بیماری دارای ارزش است. این روش مؤثرترین روش در شناسایی توده سرطانی پستان در مرحله غیرقابل‌لمس است [3]. برنامه غربالگری سرطان پستان در ایران به‌صورت انجام مامورافی پایه در سن 40 سالگی و درصورت نبود مشکل انجام ماموگرافی به فاصله هر 2 سال 1 بار در ادامه آن می‌باشد. باتوجه‌به این مسئله که مهم‌ترین راه تشخیص سرطان پستان ماموگرافی بوده و به میزان قابل‌توجهی تشخیص زودهنگام مانع از افزایش مرگومیر ناشی از سرطان پستان است؛ به همین دلیل انجام به‌موقع آن نیازمند آگاهی‌دهی جمعی بوده و علاوه‌بر آن شناسایی عوامل اثرگذار بر شروع و روند انجام ماموگرافی دارای اهمیت بالایی است [4].
مطالعات مختلف حاکی از نرخ پایین خودآزمایی‌ها و تست‌های تشخیصی بود که به‌دلیل کمبود آگاهی درمورد چگونگی انجام آن‌ها است. از عوامل اساسی شروع و انجام غربالگری‌های پیشگیری از سرطان، آگاهی و سواد زنان از علائم و نشانه‌های سرطان پستان است [5]. ازآنجایی‌که عوامل خطر مرتبط و علت سرطان پستان غالباً غیرقابل‌مداخله و تغییر هستند، تأکید اصلی برنامه‌های پیشگیری از سرطان پستان بر تشخیص زودرس آن متمرکز است. افزایش سواد سلامت، برخورداری از نگرش مثبت و کمتر بودن موانع پیشروی اقدامات پیشگیرانه، مهم‌ترین عوامل تشویق‌کننده زنان به انجام غربالگری است [6]. براساس پژوهش‌های انجام‌شده میزان آگاهی، نگرش و نمره عملکرد زنان موردمطالعه درزمینه سرطان پستان و رفتارهای غربالگری آن‌ها پایین است که این امر بیانگر نیاز به تأکید بر اهرم کنترل رفتار درزمینه آموزش روش‌های غربالگری به منظور تشخیص زودرس سرطان پستان می‌باشد [7, 8, 9]، اما در بسیاری از پژوهش‌ها این مسئله بیان شده است که آگاهی بالا از سرطان و سواد سرطان همیشه به نتایج مثبتی ختم نمی‌شود، زیرا می‌توان بیان کرد که در برخی از افراد که ممکن است از قبل شاهد ابتلا سرطان اطرافیان خود بوده‌اند، آگاهی بیشتر از علائم ابتلا به سرطان حساسیت افراد را در معاینات شخصی خود فرد افزایش می‌دهد که درنتیجه باعث افزایش اضطراب فرد می‌شود، زیرا کوچک‌ترین علامت حتی اگر جزء علائم طبیعی بدن باشد سوء تعبیر می‌شود و فرد آن را علامتی از سرطان در نظر می‌گیرد [10]؛ طبق پژوهش ایلیچ و میسو [11] که در آن‌ها هیچ مدرکی دال بر سودمندی سواد سلامت بر مرگومیر یافت نشد. همچنین بیان شد غربالگری ممکن است باعث اضطراب غیرضروری در فرد شود و با افزایش احتمال داشتن یافته‌های مثبت کاذب، افراد را در معرض تشخیص تهاجمی قرار دهد.
در همین راستا پژوهش ساب و همکاران [12] نشان دادند در حین بررسی نگرش‌های مختلف نسبت به آگاهی از سرطان بیضه، ترس شایع‌ترین احساس بعد از آگاهی گزارش شده بود، بدین معنی که شرکت‌کنندگان سرطان را به‌عنوان یک بیماری جدی درک کردند و معتقد بودند آن‌ها در معرض خطر سرطان هستند و دچار ترس شدند. به‌طورکلی، اگرچه طبق برخی از بررسی‌های انجام‌شده میزان ابتلا به سرطان سینه روزبه‌روز در حال افزایش است، اما میزان مرگومیر در مناطق و کشورهایی که سواد سرطان بالایی داشتند به همان میزان غربالگری‌های دوره‌ای و سالانه نیز افزایش یافته و میزان مرگومیر کاهش یافته است، اما در کشورهایی که سواد سرطان در آن‌ها کمتر بوده میزان غربالگری نیز کاهش داشته، میزان مرگومیر ناشی از سرطان سینه به میزان قابل‌توجهی در حال افزایش است [13].
یکی دیگر از مفاهیمی که با سرطان به‌خصوص سرطان پستان پیوند یافته است، ترس و اضطراب از سرطان است. یافته‌ها حاکی از این است که ترس و اضطراب متعادل فرد نقش مهمی در انجام اقدامات پیشگیرانه بعدی به‌ویژه اجتناب از غربالگری دارد [14]. ماهیو و همکاران [15]، ترس از سرطان را ساختار چندبعدی شامل محرک‌ها، احساسات، افکار، واکنش‌های فیزیولوژیکی و استراتژی‌های مقابله‌ای هیجانی در برابر سرطان معرفی کرده‌اند. ترس از سرطان سلامت جسمانی و روانی و سایر زمینه‌های روانی-اجتماعی فرد را تحت شعاع قرار داده و به منظور جلوگیری از بروز سرطان اقدامات پیشگیرانه به‌ویژه غربالگری سرطان انجام می‌دهند.
پارک و لیم [16] معتقدند ترس از سرطان بر عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد و باعث بروز اقدامات و رفتارهای پیشگیرانه غربالگری‌های سرطان سینه می‌شود. لی و همکاران [17] و شیخان و همکاران [18] بیان کردند سطوح نگرانی از سرطان پستان می‌تواند انگیزه افراد برای قصد انجام ماموگرافی باشد. اگرچه تحقیقات استرس معمولاً تأثیرات سمی استرس بر سلامت روانشناختی و جسمانی را تأیید می‌کنند، اما شواهد اخیر نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض استرس، در وضعیت آرامش، می‌تواند تاب‌آوری روانشناختی را تسهیل کند و قرار گرفتن در معرض استرس متوسط، با شاخص‌های تاب‌آوری روانشناختی در بازماندگان سرطان پستان همراه بوده است [19].
همچنین در همین راستا مطالعات نشان داده‌اند که توانایی سازگاری با بیماری در بیماران سرطانی به‌شدت تحت تأثیر تاب‌آوری روانشناختی است [19]. تاب‌آوری روانشناختی توانایی مقاومت در برابر تغییرات [20] و ظرفیت مثبت برای سازگاری با استرس [21] تعریف شده است. ویژگی‌ها و وضعیت یک فرد اگر به نتایج سالم پس از شرایط استرس‌زا منجر شود، می‌تواند فرآیندهای تاب‌آوری روانشناختی را تعیین کند. افراد تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری بالایی دارند و در برابر آسیب‌ها و استرس‌های اجتناب‌ناپذیر مقاوم‌تر و سازگارتر هستند، در برابر استرس‌هایی که تجربه می‌کنند نسبت به وضعیت خود آگاهی بیشتری پیدا می کنند و به‌نحو ساده‌تری می‌توانند با مشکلات و شرایط ناگوار روبه‌رو می‌شوند [22].
مطالعه‌ای که به مقایسه میزان تاب‌آوری روانشناختی در بیماران مبتلابه سرطان پستان و افراد سالم پرداخت، نشان داد که بین بیماران مبتلابه سرطان و افراد سالم ازنظر تاب‌آوری روانشناختی تفاوت معناداری وجود دارد، به‌گونه‌ای که در بیماران مبتلا به سرطان پستان تاب‌آوری روانشناختی پایین‌تر است [23]. حیدریان و همکاران [24] در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که میزان تاب‌آوری روانشناختی در زنانی که غربالگری انجام داده‌اند و تشخیص سرطان گرفته‌اند پایین است. در جهت مخالف این یافته‌ها، ادوارد و همکاران [25] در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که زنانی که قبل از تشخیص سرطان، غربالگری را به‌موقع انجام می‌دادند، در زمان تشخیص سرطان و دوره درمانی پس از آن تاب‌آوری روانشناختی بالایی داشتند. پوپاویلا و همکاران [26] در پژوهشی نشان دادند که تاب‌آوری روانشناختی بر ادراک خود از کیفیت زندگی در بیماران سرطانی تأثیر دارد. سرطان پستان از مسائل مهم بهداشتی است که سلامت زنان را تهدید می‌کند و به‌عنوان یکی از اولویت‌های پژوهشی مهم به‌ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته مطرح می‌باشد. کاهش مرگومیر ناشی از سرطان و افزایش میزان بقای مبتلایان در سراسر جهان به‌دلیل غربالگری، تشخیص زودرس و درمان‌های علمی و منظم می‌باشد که در 30 سال اخیر بالاترین پیشرفت را به خود اختصاص داده است. به همین دلیل تأکید اصلی برنامه‌های پیشگیری از سرطان پستان، بیشتر بر تشخیص زودرس آن متمرکز می‌باشد [9]. یافته‌ها نیز در مورد تأثیرات تاب‌آوری در انجام رفتارهای مراقبت بهداشتی و پیگیری درمان ناهماهنگ است، به‌طوری‌که برخی از پژوهشگران تاب‌آوری را دارای نقش مهم و تعیین‌کننده در پیگیری فرایندهای درمانی نمی‌دانند [27-29]. بنابراین توجه به این متغیر در افزایش تمایل برای انجام غربالگری سرطان سینه باید مورد بررسی قرار گیرد.
سوابق موجود نشان می‌دهد سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان می‌باشد و شیوع آن نیز در حال افزایش است؛ عدم دسترسی به غربالگری منظم می‌تواند به تشخیص دیرهنگام سرطان سینه منجر شود که این امر خود باعث کاهش شانس درمان موفق و افزایش نرخ مرگومیر می‌شود. همچنین در صورت عدم تشخیص به‌موقع، بیماری ممکن است پیشرفته‌تر شود و درمان‌های شدیدتر و تهاجمی‌تری موردنیاز باشد. بنابراین شناسایی عوامل مؤثر بر عمل غربالگری می‌تواند گام مهمی در راستای تشخیص و پیشگیری از تشدید بیماری باشد. در مطالعات موجود نتایج متناقضی درخصوص ارتباط سواد سلامت و اضطراب سلامت با غربالگری‌های سرطان به دست آمده است و درخصوص تاب‌آوری روانشناختی نیز به نقش این متغیر در پیش‌بینی عمل غربالگری سرطان پرداخت نشده است؛ لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه غربالگری‌های سرطان پستان با سواد سرطان و اضطراب سلامت؛ نقش میانجی تاب‌آوری روانشناختی انجام شد و مدل مفروض در تصویر شماره 1 را موردآزمون قرار داد.
روش
پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی‌تحلیلی از نوع همبستگی و ازنظر هدف، کاربردی می‌باشد. جامعه آماری شامل کلیه زنان بالای 40 [29] سال مراجعه‌کننده به مراکز ماموگرافی بیمارستان‌های تخصصی و فوق تخصصی شهر رشت در بازه زمانی فروردین تا تیر سال 1401 بود. لوهلین [30] پیشنهاد می‌کند برای بررسی مدل ساختاری که در آن 2-4 عامل شرکت دارند، پژوهشگر باید روی گردآوری حداقل 100 تا 200 مورد برنامه‌ریزی کند. استفاده از نمونه‌های کوچک‌تر می‌تواند موجب عدم حصول همگرایی و به‌دست آوردن نتایج نامناسب و یا دقت پایین برآورد پارامتر‌ها و به‌ویژه خطاهای استاندارد شود. در این پژوهش نیز 4 عامل موردبررسی قرار دارند.به همین دلیل بعد از اخذ مجوز از دانشگاه محقق اردبیلی، برای افزایش اعتبار بیرونی مطالعه و تعمیم‌پذیری بیشتر یافته‌ها، تعداد 300 نفر (با احتساب ریزش) از زنان مراجعه‌کننده به این مراکز با روش نمونه‌گیری در دسترس (به‌صورت آنلاین و حضور پژوهشگر در مراکز و توزیع پرسش‌نامه‌ها بین مراجعه‌کنندگان حاضر در این مراکز) به‌عنوان گروه نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری اطلاعات از ابزارهای زیر استفاده شد:
پرسش‌نامه ماموگرافی و غربالگری سرطان سینه
این پرسش‌نامه را نوری‌زاده و همکاران در سال 1396 در 34 گویه که در طیف 4 درجه‌ای (ناکافی 1 تا کاملاً کافی 4) که 7 عامل باورها (گویه 1 تا 7)، دسترسی (گویه 8 تا 13)، آگاهی (گویه‌های 14 تا 16)، راهنمای عمل (گویه 17 تا 21)، احساسات (گویه 22 تا 25)، خودمراقبتی (گویه‌های 26 تا 29) و عدم اولویت در زندگی (گویه‌های 30 تا 34) را دربر دارد، طراحی کرده‌اند [4]. در ضمن گویه‌های 17، 18، 19، 20، 21، 26، 27، 28، 29 به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شود. بنابراین هرچه فرد در این مقیاس، نمرات بالاتری به دست می‌آورد نشان‌دهنده عدم تمایل به غرباگری سرطان سینه است. ضریب همبستگی پرسش‌نامه حاضر با ابزار عوامل مـؤثر بـر انجام ماموگرافی و پرسش‌نامه باورها و نگرش‌ها نسبت بــه ماموگرافی به‌ترتیب 54 درصد و 43 درصد به دست آمد. ضریب آلفای کرونباخ بـرای کل آزمون 0/78 و دامنه آن برای ابعاد پرسش‌نامه از 0/72 تـا 0/86 به‌دست آمد که نشان‌دهنده همبستگی درونی مناسب در هـریک از عامل‌ها و در کل ابزار است. نوری‌زاده و همکاران ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه را 0/78 درصد گزارش کردند و ضریب همبستگی درون‌گروهی در 2 بار اندازه‌گیری به فاصله 2 هفته، 0/91 محاسبه کردند [4]. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/79 محاسبه شد.
پرسش‌نامه اضطراب سلامت
این پرسش‌نامه را سالکوسکی و همکاران [31] در 18 گویه که شامل 3 مؤلفه نگرانی کلی سلامتی (1، 2، 3، 4، 7، 10 و 14)، ابتلا به بیماری (5، 6، 8، 9، 11 و 12) و پیامدهای بیماری (13، 15، 16، 17 و 18) می‌باشد، طراحی کرده‌اند. هر گویه 4 گزینه دارد و هریک از گزینه‌ها شامل توصیف فرد از مؤلفه‌های سلامتی و بیماری به‌صورت یک جمله خبری است که پاسخگو باید یکی از جملات را که بهتر او را توصیف می‌کند انتخاب کند. نمره‌گذاری برای هر آیتم از (0) تا (3) است و نمره بالا در آن نشانه اضطراب سلامتی می‌باشد. برای محاسبه امتیاز هر زیرمقیاس، نمره تک‌تک گویه‌های مربوط به آن زیرمقیاس را با هم جمع می‌کنیم. برای محاسبه امتیاز کلی پرسش‌نامه، نمره همه گویه‌های پرسش‌نامه را با هم جمع می‌کنیم. دامنه امتیاز این پرسش‌نامه بین (0) تا (54) خواهد بود. هرچه امتیاز حاصل‌شده از این پرسش‌نامه بیشتر باشد، نشان‌دهنده میزان بیشتر اضطراب سلامتی خواهد بود و بالعکس. نمره بین (0) تا (18)، میزان اضطراب سلامت افراد در حد پایین می‌باشد. نمره بین 18 تا 36، میزان اضطراب سلامت افراد در حد متوسط می‌باشد. و نمره بالاتر از 36، میزان اضطراب سلامت افراد در حد بالا می‌باشد. اعتبار آزمون-بازآزمون این پرسش‌نامه 0/90 به دست آمد و ضریب آلفای کرونباخ برای این پرسش‌نامه از 0/70 تا 0/82 درصد گزارش شده است. آن‌ها برای سنجش روایی از پرسش‌نامه مقیاس باورهای بیماری استفاده کردند. روایی پرسش‌نامه اضطراب سلامتی را 0/63 به‌دست آوردند [31]. نرگسی [32] اعتبار این مقیاس به روش آلفای کرونباخ 0/87 به‌دست آورد. همچنین برای سنجش روایی همگرا نیز از پرسش‌نامه خودبیمارپنداری اهواز استفاده کرد و ضریب همبستگی بین آن‌ها 75 در سطح معنی‌داری 0/001>P به‌دست آمد و از روایی خوبی برخوردار بود. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/83 محاسبه شد.
مقیاس آگاهی سرطان پستان
این پرسش‌نامه را ممیزی و فلاح‌زاده [5] در زنان ایرانی طراحی و اجرا کرده‌اند. این آزمون شامل 30 سؤال در 3 بعد شامل آگاهی از عوامل خطر (گویه‌های 1 تا 18)، آگاهی از علائم و نشانه‌ها (گویه‌های 19 تا 26) و آگاهی از بهترین زمان انجام تست‌های تشخیصی (گویه‌های 27 تا 30) است و از لیکرت 3 درجه‌ای استفاده شد (1=خیر، 2=بدون نظر، 3=بله). هرچه فرد در این مقیاس نمرات بالاتری بگیرد سواد و آگاهی بیشتری نسبت به سرطان و علائم آن دارد. روایی سازه با انجام تحلیل عاملی و ابعاد آن تأیید شد. از ضریب آلفای کرونباخ و بازآزمون برای سنجش پایایی پرسش‌نامه استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ برای همه ابعاد بالاتر از 0/80 بود و همچنین ضریب همبستگی درون طبقاتی برای تمام ابعاد نزدیک به 1 (بین 0/84-0/95) بود. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/82 محاسبه شد.
مقیاس تاب‌آوری روانشناختی
کانر و دیویدسون این پرسش‌نامه را با مرور منابع پژوهشی 1979 تا 1991 [33] در 25 گویه در یک مقیاس لیکرت بین (0) (کاملاً نادرست) تا (4) (همیشه درست) تهیه کرده‌اند. به این ترتیب حداکثر نمره در این پرسش‌نامه 100 و نمره ملاک 50 می‌باشد. نمره کمتر از 50 نشانه تاب‌آوری روانشناختی کمتر و نمره بیشتر از 50 نشانه تاب‌آوری روانشناختی بیشتر است. برای محاسبه پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب پایایی برابر با 0/89 بود و روایی به شیوه تحلیل عاملی برابر با 0/87 بود [33]. محمدی و همکاران [34] شاخص‌های روان‌سنجی این مقیاس را در ایران مورد بررسی قرار داده‌اند؛ روایی مقیاس به دو شیوه تحلیل عاملی و همسانی درونی مورد تأیید قرار است. پایایی آن نیز 0/89 بیان شده است. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/84 محاسبه شد.
جهت جمع‌آوری اطلاعات بعد از اخذ مجوز از دانشگاه محقق اردبیلی و صدور کد اخلاق توسط کمیته اخلاق دانشگاه محقق اردبیلی به مراکز ماموگرافی بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های تخصصی و فوق تخصصی شهر رشت در بازه زمانی فروردین تا تیر سال 1401 مراجعه و از بین زنان مراجعه‌کننده جهت انجام ماموگرافی که داوطلب شرکت در پژوهش بودند رضایت کتبی دریافت شد و بعد از تبیین اهداف پژوهش از آن‌ها خواسته شد به پرسش‌نامه‌های پژوهش پاسخ دهند. معیارهای ورود نمونه به پژوهش شامل تمایل به شرکت در پژوهش، محدوده سنی بالای 40 سال بودن (بیشترین آمار ابتلا به سرطان سینه سنین بالای 40 سال است) [32]، حداقل سطح سواد خواندن و نوشتن به منظور تکیل پرسش‌نامه‌ها و عدم بیماری‌های زمینه‌ای و حذف علائم مشترک بیماری‌ها بود. همچنین ملاک خروج از پژوهش مخدوش بودن و یا عدم تکمیل کامل پرسش‌نامه‌ها، عدم تمایل به همکاری شرکت‌کنندگان بود. کدهای رایج اخلاق در پژوهش‌های پزشکی شامل کدهای شماره 2، 13 و 14 (منافع حاصل از یافته‌ها در جهت پیشرفت دانش بشری)، کد 20 (هماهنگی پژوهش با موازین دینی و فرهنگی) و کدهای 1، 3 و 24 (رضایت آزمودنی‌ها و نماینده قانونی او) در پژوهش حاضر رعایت شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از روش تحلیل مسیر به‌وسیله نرم‌افزارهای SPSS و Amos به‌ترتیب با نسخه 23 و 18تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها
در جدول شماره 1، یافته‌های جمعیت‌شناختی گروه نمونه در متغیرهای سن، تحصیلات و وضعیت اقتصادی گزارش شده است.
چنانکه در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود، میانگین سنی گروه نمونه 45/64 بود. 20 درصد از گروه نمونه دارای تحصیلات زیر دیپلم، 35 درصد دیپلم، 30 درصد فوق دیپلم و 15 درصد لیسانس و بالاتر بودند. همچنین 20 درصد از گروه نمونه دارای وضعیت اقتصادی خوب، 55 درصد متوسط و 25 درصد ضعیف بودند.
جدول شماره 2، میانگین، انحراف‌معیار آزمودنی‌ها در متغیرهای غربالگری سرطان پستان، اضطراب سلامت، سواد سرطان و تاب‌آوری را نشان می‌دهد و نتایج آزمون کولموگروف –اسمیرنف نیز نشان می‌دهد همه متغیرهای موردمطالعه از توزیع نرمالی برخوردار بودند (05/P>0).
برای آزمون فرضیه‌های این مطالعه از تحلیل مسیر استفاده شد. جهت تعیین کفایت برازندگی الگوی پژوهش با داده‌ها، ترکیبی از شاخص‌های برازندگی به شرح زیر مورداستفاده قرار گرفت: مقدار مجذور کای (χ2)، شاخص هنجارشده مجذور کای (نسبت مجذور کای بر درجات آزادی)، شاخص نیکویی برازش، شاخص نیکویی برازش تعدیل‌یافته، شاخص برازندگی تطبیقی، شاخص برازندگی افزایشی، شاخص توکر- لویس و جذر میانگین مجذورات خطای تقریب.
همان‌طورکه در تصویر شماره 2 مشاهده می‌شود تمام اثرات مستقیم به غربالگری سرطان و معنی‌دار است، همچنین تمام اثرات مستقیم سواد سرطان و اضطراب سلامت به تاب‌آوری روانشناختی معنی‌دار می‌باشند.
مقدار ضریب تعیین یا R2 نشان می‌دهد 27 درصد از واریانس غربالگری سرطان پستان توسط متغیرهای سواد سرطان، اضطراب سلامت و تاب‌آوری روانشناختی تبیین می‌شود. 73 درصد از واریانس، توسط عواملی تبیین می‌شود که در این پژوهش موردمطالعه قرار نگرفتند.
براساس مندرجات جدول شماره 3 مقادیر شاخص برازندگی تطبیقی، شاخص برازندگی افزایشی، شاخص برازش هنجارشده، شاخص نیکویی برازش و شاخص توکر- لویس به‌ترتیب 0/99، 0/97، 0/99، 0/98 و 0/99 به دست آمد که حاکی از برازش مناسب مدل است.
شاخص ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب از شاخص‌های مهم برازندگی است. این مقدار ریشه دوم میانگین مجذورات باقی مانده است که به‌عنوان تابعی از مقدار کواریانس تفسیر می‌شود، مقادیر زیر 0/08 را نشان‌دهنده برازش نامناسب می‌دانند. براساس مندرجات جدول شماره 3، RMSEA برابر با 0/056 به دست آمد که نشان‌دهنده برازش مناسب برای این مدل است.
همان‌طورکه در جدول شماره 4 مشاهده می‌شود ضرایب استاندارد مسیرهای مستقیم اضطراب سلامت به غربالگری پستان (0/38)، اضطراب سلامت به تاب‌آوری (0/25)، اضطراب سلامت به سواد سرطان (0/22-)، سواد سرطان به غربالگری سرطان پستان (0/11-)، سواد سرطان به تاب‌آوری روانشناختی (0/17-) و تاب‌آوری روانشناختی به غربالگری سرطان پستان (0/25) معنی‌دار می‌باشد.
همان‌طورکه در جدول شماره 5 مشاهده می‌شود اثرات غیرمستقیم به‌دست‌آمده در مدل نهایی پژوهش معنی‌دار است.
سواد سرطان بر غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری اثر غیرمستقیم معنی‌داری دارد. اضطراب سلامت بر غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری اثر غیرمستقیم معنی‌داری دارد.
بحث
پژوهش حاضر با هدف مدل‌یابی علی غربالگری‌های سرطان پستان براساس اضطراب سلامت و سواد سرطان با میانجیگری تاب‌آوری روانشناختی انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد اضطراب سلامت بر غربالگری سرطان پستان اثر مستقیم مثبت دارد. این نتایج با یافته‌های پارک و لیم [16]، لی و همکاران [17] و شیخان و همکاران [18] همسو بود. این نتایج نشان می‌دهد زنانی که اضطراب بالایی درمورد سلامتی خود دارند، به میزان بیشتری به غربالگری‌های مربوط به سرطان پستان اقدام می‌کنند. لاوینگ و همکاران [35] به این نتیجه دست یافتند که اضطراب سلامتی به‌عنوان عاملی مهم در تمایل زنان برای غربالگری سرطان سینه مؤثر است؛ معمولاً زنانی که نگرانی بیشتری درمورد سلامتی خود دارند، بر مشکلات سلامتی خود تمرکز بیشتری دارند و برای اطمینان جویی به دنبال غربالگری‌های سرطان می‌روند. امامی و همکاران [36] بیان کردند موانع ماموگرافی به‌طور معکوس در افزایش تمایل به انجام ماموگرافی مؤثر است. همچنین طبق نظریه پردازش اطلاعات سلامت شناختی-اجتماعی میلر نگرانی و ترس از سرطان یکی از عوامل تأثیرگذار بر تصمیم‌گیری انجام رفتارهای پیگیری سلامت مانند غربالگری سرطان سینه را درپی دارد. میلر معتقد است وضعیت‌های عاطفی ازجمله نگرانی و ترس از سرطان درباره خود باعث پردازش اطلاعات مرتبط با سلامتی می‌شود. می‌توان طبق این نظریه توجیه کرد که چگونه ترس از سرطان باعث افزایش انجام غربالگری سرطان سینه می‌شود [13].
نتایج این مطالعه نشان داد سواد سرطان بر غربالگری سرطان پستان اثر مستقیم منفی دارد. این نتایج با پژوهش‌های لویس و همکاران [7]، آلمادی و همکاران [8]، جلوه و همکاران [9] ناهمسو و با پژوهش ناکاتا و همکاران [10] و الیس و میسو [11] همسو می‌باشد.
مطالعات نشان می‌دهند افزایش و بهبود سطح آگاهی و اطلاعات و نگرش جامعه به سرطان سینه می‌تواند نقش مثبتی بر غربالگری سرطان سینه در زنان داشته باشند، اما در این پژوهش آشکار شد که آگاهی از سرطان باعث کاهش غربالگری میگردد. امروزه باتوجه‌به پیشرفت علم و مقالات تحقیقاتی و رسانه‌ها و آموزش‌های کافی در سطح شهر و جامعه آگاهی بسیار مناسبی از سرطان در بین زنان شکل گرفته است، اما این آگاهی لزوماً به غربالگری نمی‌انجامد. یک دلیل احتمالی این نتیجه می‌تواند به نوع آموزش‌های ارائه‌شده توسط دست‌اندرکاران حوزه سلامت مرتبط باشد، به‌طوری‌که مصاحبه با آزمودنی‌های این مطالعه آشکار کرد که به آن‌ها آموزش داده‌اند که خودشان می‌توانند علائم خطر سرطان سینه خود را با انجام معاینه شخصی روی سینه‌های خود بررسی کنند؛ بنابراین نیازی به مراجعه جهت غربالگری بیمارستانی در خود احساس نمی‌کردند. این زنان با معاینات بالینی که خود نیز توانایی انجام آن را برطبق اطلاعات کسب‌شده خود دارند می‌توانند بررسی را انجام دهند، در صورتی که هیچ‌گونه تغییر در وضعیت سینه خود مشاهده نکرده باشند دلیلی برای مراجعه و انجام غربالگری نمی‌بینند. آگاهی کافی و بالا از سرطان و دانستن نشانه‌های آن باعث شناخت کافی از بدن خود و در خطر نبودن سرطان نیز میگردد. بنابراین این می‌تواند به‌عنوان یک عامل منفی برای غربالگری درنظر گرفته شود، زیرا تحقیقات نشان می‌دهد همیشه داشتن علائم ظاهری و تراکم در ناحیه سینه خود نمی‌تواند به‌عنوان یک تشخیص دقیق برای ابتلا به سرطان عمل کند، ممکن است زنان با مشاهده ظاهری سینه خود، خود را توجیه کنند که مشکل خاصی وجود ندارد و به اطلاعات خود اعتماد کرده و تلاشی برای انجام غربالگری نکنند [37]. همچنین بسیاری از زنان با علم به اینکه تمام دستگاه‌ها آزمایشگاهی و روش‌های تشخیصی ضریب خطایی نیز دارند به نتایج ماموگرافی اعتماد کافی نداشته و به‌دلیل همین آگاهی مراجعه کمتری به مراکز تشخیصی و غربالگری دارند [38، 39].
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد تاب‌آوری اثر مستقیم مثبت بر غربالگری سرطان سینه دارد. این نتایج با یافته‌های ادوارد و همکاران [25] و پوپا-ویلیا و همکاران [26] همسو می‌باشد. تاب‌آوری توانایی سازگاری مثبت با مشکلات و چالش‌های زندگی ازجمله سرطان است و یک فاکتور مهم برای ادامه و تأثیرگذاری درمان در هر نوع از سرطان ازجمله سرطان سینه محسوب می‌شود. بسیاری از زنان ممکن است به‌دلیل تاب‌آوری پایین و تحمل کم، توانایی روبه‌رویی با نتایج غربالگری را نداشته و از انجام آن خودداری می‌کنند. این زنان تشخیص سرطان را شوکی در زندگی دانسته و به آن به دید بحران بزرگی که زندگی آن‌ها را دچار چالشی دشوار کرده است می‌نگریستند و امید به زندگی به میزان قابل‌توجهی در آن‌ها افت پیدا می‌کند، به همین دلیل از هر راه تشخیصی سرطان سینه به‌ویژه غربالگری مانند ماموگرافی و معاینات پزشکان و متخصصان پرهیز می‌کنند، برعکس تاب‌آوری بالا به غربالگری بیشتر سرطان در فرد منجر می‌شود [24].
نتایج این پژوهش همچنین نشان داد سواد سرطان به غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری روانشناختی اثر غیرمستقیم معنی‌داری دارد. این نتایج نشان می‌دهد سواد سلامت اثر منفی بر تاب‌آوری روانشناختی دارد، به‌طوری‌که افزایش سواد سلامت به کاهش تاب‌آوری در فرد منجر میگردد. این نتیجه در تضاد با نتایج مطالعات قبلی [7, 8, 9] است که اثر مثبت افزایش سواد سلامت در بهبود شاخص‌های سلامتی را نشان داده‌اند. دلیل تناقض یافته‌های قبلی با نتایج پژوهش حاضر احتمالاً با نوع اطلاعات یادگرفته‌شده آزمودنی‌ها جهت ارتقای دانش سلامت آن‌ها ارتباط داشته باشد؛ بدین معنی که داشتن دانش نادرست درخصوص سلامتی می‌تواند با ایجاد ادراک غلط در مورد علل و راهبردهای درمان بیماری تاب‌آوری آن‌ها را در مقابله با بیماری کاهش دهد و به کاهش غربالگری در آن‌ها منجر گردد. همچنین می‌توان بیان کرد تفاوت سواد سلامت در ایران و کشورهای توسعه‌یافته نیز در این تفاوت تأثیر داشته است. سواد سلامت تحت تأثیر زیرساخت‌های بهداشتی و توزیع است، همی‌نطور سطح تحصیلات و آموزش عمومی نیز باعث تفاوت در میزان سواد سلامت میگردد. دسترسی به اطلاعات و فناوری بیشتر نیز با افزایش سلامت همراه است که در ایران نیز در حال پیشرفت می باشد، اما هنوز از کشورهای توسعه‌یافته کمتر است.
نتایج مطالعه حاضر همچنین نشان داد اضطراب سلامت بر غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری روانشناختی اثر غیرمستقیم دارد. افرادی که دچار ترس از سرطان هستند برای رفع نگرانی خود به غربالگری روی می‌آورند، اما فرایند انجام غربالگری نیازمند تاب‌آوری روانشناختی بالا می‌باشد، زیرا غربالگری احتیاج به شرایطی ازجمله تسهیل رفت‌وآمد به مراکز مربوطه، وقت گرفتن و پرداخت هزینه، یافتن کلینیکی برای انجام غربالگری و غیره می‌باشد. داشتن تاب‌آوری روانشناختی بالا نیازمند طی کردن این موارد به منظور دستیابی به تشخیص دقیق و رفع نگرانی است. درواقع تاب‌آوری روانشناختی باعث کاهش عواطف منفی و نگرانی می‌شود و قدرت سازگاری را در فرد افزایش می‌دهد و با ایجاد احساس توانمندی به تغییر در رفتار وابسته به سلامتی همچون انجام غربالگری میگردد [40]. کمبود امکانات تشخیصی تأثیرات گسترده‌ای بر تاب‌آوری در برابر سرطان دارد. این کمبود می‌تواند به تشخیص دیرهنگام، افزایش هزینه‌های درمان، تأثیرات روانی و اجتماعی منفی و کاهش تاب‌آوری فردی و اجتماعی منجر شود.
نتیجه‌گیری
در مجموع نتایج مطالعه حاضر نشان داد اضطراب سلامت با افزایش غربالگری سرطان پستان ولی سواد سلامت با کاهش غربالگری سرطان پستان مرتبط است. تاب‌آوری روانشناختی نیز به‌عنوان یک عامل میانجی می‌تواند اثرات اضطراب سلامت و سواد سلامت بر غربالگری‌های سرطان پستان را تعدیل کند. شاخص‌های برازندگی مدل مفروض مطالعه حاضر نیز نشان داد مدل موردبررسی از برازش مناسبی برخوردار است.
این پژوهش با محدودیت‌هایی نیز روبه‌رو بود؛ ازجمله نمونه‌گیری در این پژوهش تصادفی نبود. عدم کنترل متغیرهای مزاحمی نظیر داشتن زمینه ارثی ابتلا به سرطان و مشکلات روانشناختی مانند اختلالات جسمانی‌سازی و اختلالات اضطرابی و محدودیت مطالعه حاضر بود.
از محدودیت‌های دیگر این پژوهش استفاده از پرسش‌نامه به منظور جمع‌آوری اطلاعات بود، زیرا در پژوهش‌های حاوی جمع‌آوری داده‌ها با پرسش‌نامه مشهود، خوداظهاری پاسخ‌دهندگان درباره سؤالات پرسیده‌شده، ممکن است بازتاب واقعی ویژگی‌های موردنظر نباشد. پیشنهاد میگردد در پژوهش‌های بعدی برای افزایش اعتیار بیرونی نتایج از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی استفاده شود و مطالعات بعدی با کنترل متغیرهای مزاحمی که در بالا ذکر شد انجام شود. نتایج این مطالعه آشکار می‌کند آموزش تاب‌آوری روانشناختی می‌تواند عامل مهمی هم در کاهش اضطراب سلامت و هم تسهیل تمایل افراد برای انجام غربالگری‌های سرطان در نظر گرفته شود.
نتایج این مطالعه همچنین دقت در نوع اطلاعاتی را که در مورد سلامتی به آزمودنی‌ها ارائه می شود، گوشزد می‌کند. همچنین به منظور افزایش سواد سلامت می‌توان از گنجاندن موضوعات مرتبط با سلامت در برنامه‌های درسی، برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی برای گروه‌های مختلف جامعه، استفاده از تلویزیون، رادیو و برنامه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی برای ارائه اطلاعات سلامت بهره برد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر برگرفته از طرح پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در تاریخ 1400/12/25 و با کد اخلاق IR.UMA.REC.1401.004 در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه محقق اردبیلی تصویب شده است.
حامی مالی
این مطالعه با حمایت معانت پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: متینه عبادی و سجاد بشرپور؛ تحقیق و بررسی: عارفه محمدنژاد دوین و متینه عبادی؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: سجاد بشرپور و عارفه محمدنژاد دوین.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از مساعدت‌های معاونت محترم پژوهشی، مسئولین و کارکنان محترم مرکز عکس‌برداری نگاه و بیمارستان الزهرا رشت و شرکت‌کنندگان در پژوهش که نهایت همکاری را در مطالعه حاضر داشتند، صمیمانه تشکر و قدردانی می‌شود.
براساس مندرجات جدول شماره 3 مقادیر شاخص برازندگی تطبیقی، شاخص برازندگی افزایشی، شاخص برازش هنجارشده، شاخص نیکویی برازش و شاخص توکر- لویس به‌ترتیب 0/99، 0/97، 0/99، 0/98 و 0/99 به دست آمد که حاکی از برازش مناسب مدل است.
شاخص ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب از شاخص‌های مهم برازندگی است. این مقدار ریشه دوم میانگین مجذورات باقی مانده است که به‌عنوان تابعی از مقدار کواریانس تفسیر می‌شود، مقادیر زیر 0/08 را نشان‌دهنده برازش نامناسب می‌دانند. براساس مندرجات جدول شماره 3، RMSEA برابر با 0/056 به دست آمد که نشان‌دهنده برازش مناسب برای این مدل است.
همان‌طورکه در جدول شماره 4 مشاهده می‌شود ضرایب استاندارد مسیرهای مستقیم اضطراب سلامت به غربالگری پستان (0/38)، اضطراب سلامت به تاب‌آوری (0/25)، اضطراب سلامت به سواد سرطان (0/22-)، سواد سرطان به غربالگری سرطان پستان (0/11-)، سواد سرطان به تاب‌آوری روانشناختی (0/17-) و تاب‌آوری روانشناختی به غربالگری سرطان پستان (0/25) معنی‌دار می‌باشد.
همان‌طورکه در جدول شماره 5 مشاهده می‌شود اثرات غیرمستقیم به‌دست‌آمده در مدل نهایی پژوهش معنی‌دار است.
سواد سرطان بر غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری اثر غیرمستقیم معنی‌داری دارد. اضطراب سلامت بر غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری اثر غیرمستقیم معنی‌داری دارد.
بحث
پژوهش حاضر با هدف مدل‌یابی علی غربالگری‌های سرطان پستان براساس اضطراب سلامت و سواد سرطان با میانجیگری تاب‌آوری روانشناختی انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد اضطراب سلامت بر غربالگری سرطان پستان اثر مستقیم مثبت دارد. این نتایج با یافته‌های پارک و لیم [16]، لی و همکاران [17] و شیخان و همکاران [18] همسو بود. این نتایج نشان می‌دهد زنانی که اضطراب بالایی درمورد سلامتی خود دارند، به میزان بیشتری به غربالگری‌های مربوط به سرطان پستان اقدام می‌کنند. لاوینگ و همکاران [35] به این نتیجه دست یافتند که اضطراب سلامتی به‌عنوان عاملی مهم در تمایل زنان برای غربالگری سرطان سینه مؤثر است؛ معمولاً زنانی که نگرانی بیشتری درمورد سلامتی خود دارند، بر مشکلات سلامتی خود تمرکز بیشتری دارند و برای اطمینان جویی به دنبال غربالگری‌های سرطان می‌روند. امامی و همکاران [36] بیان کردند موانع ماموگرافی به‌طور معکوس در افزایش تمایل به انجام ماموگرافی مؤثر است. همچنین طبق نظریه پردازش اطلاعات سلامت شناختی-اجتماعی میلر نگرانی و ترس از سرطان یکی از عوامل تأثیرگذار بر تصمیم‌گیری انجام رفتارهای پیگیری سلامت مانند غربالگری سرطان سینه را درپی دارد. میلر معتقد است وضعیت‌های عاطفی ازجمله نگرانی و ترس از سرطان درباره خود باعث پردازش اطلاعات مرتبط با سلامتی می‌شود. می‌توان طبق این نظریه توجیه کرد که چگونه ترس از سرطان باعث افزایش انجام غربالگری سرطان سینه می‌شود [13].
نتایج این مطالعه نشان داد سواد سرطان بر غربالگری سرطان پستان اثر مستقیم منفی دارد. این نتایج با پژوهش‌های لویس و همکاران [7]، آلمادی و همکاران [8]، جلوه و همکاران [9] ناهمسو و با پژوهش ناکاتا و همکاران [10] و الیس و میسو [11] همسو می‌باشد.
مطالعات نشان می‌دهند افزایش و بهبود سطح آگاهی و اطلاعات و نگرش جامعه به سرطان سینه می‌تواند نقش مثبتی بر غربالگری سرطان سینه در زنان داشته باشند، اما در این پژوهش آشکار شد که آگاهی از سرطان باعث کاهش غربالگری میگردد. امروزه باتوجه‌به پیشرفت علم و مقالات تحقیقاتی و رسانه‌ها و آموزش‌های کافی در سطح شهر و جامعه آگاهی بسیار مناسبی از سرطان در بین زنان شکل گرفته است، اما این آگاهی لزوماً به غربالگری نمی‌انجامد. یک دلیل احتمالی این نتیجه می‌تواند به نوع آموزش‌های ارائه‌شده توسط دست‌اندرکاران حوزه سلامت مرتبط باشد، به‌طوری‌که مصاحبه با آزمودنی‌های این مطالعه آشکار کرد که به آن‌ها آموزش داده‌اند که خودشان می‌توانند علائم خطر سرطان سینه خود را با انجام معاینه شخصی روی سینه‌های خود بررسی کنند؛ بنابراین نیازی به مراجعه جهت غربالگری بیمارستانی در خود احساس نمی‌کردند. این زنان با معاینات بالینی که خود نیز توانایی انجام آن را برطبق اطلاعات کسب‌شده خود دارند می‌توانند بررسی را انجام دهند، در صورتی که هیچ‌گونه تغییر در وضعیت سینه خود مشاهده نکرده باشند دلیلی برای مراجعه و انجام غربالگری نمی‌بینند. آگاهی کافی و بالا از سرطان و دانستن نشانه‌های آن باعث شناخت کافی از بدن خود و در خطر نبودن سرطان نیز میگردد. بنابراین این می‌تواند به‌عنوان یک عامل منفی برای غربالگری درنظر گرفته شود، زیرا تحقیقات نشان می‌دهد همیشه داشتن علائم ظاهری و تراکم در ناحیه سینه خود نمی‌تواند به‌عنوان یک تشخیص دقیق برای ابتلا به سرطان عمل کند، ممکن است زنان با مشاهده ظاهری سینه خود، خود را توجیه کنند که مشکل خاصی وجود ندارد و به اطلاعات خود اعتماد کرده و تلاشی برای انجام غربالگری نکنند [37]. همچنین بسیاری از زنان با علم به اینکه تمام دستگاه‌ها آزمایشگاهی و روش‌های تشخیصی ضریب خطایی نیز دارند به نتایج ماموگرافی اعتماد کافی نداشته و به‌دلیل همین آگاهی مراجعه کمتری به مراکز تشخیصی و غربالگری دارند [38، 39].
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد تاب‌آوری اثر مستقیم مثبت بر غربالگری سرطان سینه دارد. این نتایج با یافته‌های ادوارد و همکاران [25] و پوپا-ویلیا و همکاران [26] همسو می‌باشد. تاب‌آوری توانایی سازگاری مثبت با مشکلات و چالش‌های زندگی ازجمله سرطان است و یک فاکتور مهم برای ادامه و تأثیرگذاری درمان در هر نوع از سرطان ازجمله سرطان سینه محسوب می‌شود. بسیاری از زنان ممکن است به‌دلیل تاب‌آوری پایین و تحمل کم، توانایی روبه‌رویی با نتایج غربالگری را نداشته و از انجام آن خودداری می‌کنند. این زنان تشخیص سرطان را شوکی در زندگی دانسته و به آن به دید بحران بزرگی که زندگی آن‌ها را دچار چالشی دشوار کرده است می‌نگریستند و امید به زندگی به میزان قابل‌توجهی در آن‌ها افت پیدا می‌کند، به همین دلیل از هر راه تشخیصی سرطان سینه به‌ویژه غربالگری مانند ماموگرافی و معاینات پزشکان و متخصصان پرهیز می‌کنند، برعکس تاب‌آوری بالا به غربالگری بیشتر سرطان در فرد منجر می‌شود [24].
نتایج این پژوهش همچنین نشان داد سواد سرطان به غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری روانشناختی اثر غیرمستقیم معنی‌داری دارد. این نتایج نشان می‌دهد سواد سلامت اثر منفی بر تاب‌آوری روانشناختی دارد، به‌طوری‌که افزایش سواد سلامت به کاهش تاب‌آوری در فرد منجر میگردد. این نتیجه در تضاد با نتایج مطالعات قبلی [7, 8, 9] است که اثر مثبت افزایش سواد سلامت در بهبود شاخص‌های سلامتی را نشان داده‌اند. دلیل تناقض یافته‌های قبلی با نتایج پژوهش حاضر احتمالاً با نوع اطلاعات یادگرفته‌شده آزمودنی‌ها جهت ارتقای دانش سلامت آن‌ها ارتباط داشته باشد؛ بدین معنی که داشتن دانش نادرست درخصوص سلامتی می‌تواند با ایجاد ادراک غلط در مورد علل و راهبردهای درمان بیماری تاب‌آوری آن‌ها را در مقابله با بیماری کاهش دهد و به کاهش غربالگری در آن‌ها منجر گردد. همچنین می‌توان بیان کرد تفاوت سواد سلامت در ایران و کشورهای توسعه‌یافته نیز در این تفاوت تأثیر داشته است. سواد سلامت تحت تأثیر زیرساخت‌های بهداشتی و توزیع است، همی‌نطور سطح تحصیلات و آموزش عمومی نیز باعث تفاوت در میزان سواد سلامت میگردد. دسترسی به اطلاعات و فناوری بیشتر نیز با افزایش سلامت همراه است که در ایران نیز در حال پیشرفت می باشد، اما هنوز از کشورهای توسعه‌یافته کمتر است.
نتایج مطالعه حاضر همچنین نشان داد اضطراب سلامت بر غربالگری سرطان پستان از طریق تاب‌آوری روانشناختی اثر غیرمستقیم دارد. افرادی که دچار ترس از سرطان هستند برای رفع نگرانی خود به غربالگری روی می‌آورند، اما فرایند انجام غربالگری نیازمند تاب‌آوری روانشناختی بالا می‌باشد، زیرا غربالگری احتیاج به شرایطی ازجمله تسهیل رفت‌وآمد به مراکز مربوطه، وقت گرفتن و پرداخت هزینه، یافتن کلینیکی برای انجام غربالگری و غیره می‌باشد. داشتن تاب‌آوری روانشناختی بالا نیازمند طی کردن این موارد به منظور دستیابی به تشخیص دقیق و رفع نگرانی است. درواقع تاب‌آوری روانشناختی باعث کاهش عواطف منفی و نگرانی می‌شود و قدرت سازگاری را در فرد افزایش می‌دهد و با ایجاد احساس توانمندی به تغییر در رفتار وابسته به سلامتی همچون انجام غربالگری میگردد [40]. کمبود امکانات تشخیصی تأثیرات گسترده‌ای بر تاب‌آوری در برابر سرطان دارد. این کمبود می‌تواند به تشخیص دیرهنگام، افزایش هزینه‌های درمان، تأثیرات روانی و اجتماعی منفی و کاهش تاب‌آوری فردی و اجتماعی منجر شود.
نتیجه‌گیری
در مجموع نتایج مطالعه حاضر نشان داد اضطراب سلامت با افزایش غربالگری سرطان پستان ولی سواد سلامت با کاهش غربالگری سرطان پستان مرتبط است. تاب‌آوری روانشناختی نیز به‌عنوان یک عامل میانجی می‌تواند اثرات اضطراب سلامت و سواد سلامت بر غربالگری‌های سرطان پستان را تعدیل کند. شاخص‌های برازندگی مدل مفروض مطالعه حاضر نیز نشان داد مدل موردبررسی از برازش مناسبی برخوردار است.
این پژوهش با محدودیت‌هایی نیز روبه‌رو بود؛ ازجمله نمونه‌گیری در این پژوهش تصادفی نبود. عدم کنترل متغیرهای مزاحمی نظیر داشتن زمینه ارثی ابتلا به سرطان و مشکلات روانشناختی مانند اختلالات جسمانی‌سازی و اختلالات اضطرابی و محدودیت مطالعه حاضر بود.
از محدودیت‌های دیگر این پژوهش استفاده از پرسش‌نامه به منظور جمع‌آوری اطلاعات بود، زیرا در پژوهش‌های حاوی جمع‌آوری داده‌ها با پرسش‌نامه مشهود، خوداظهاری پاسخ‌دهندگان درباره سؤالات پرسیده‌شده، ممکن است بازتاب واقعی ویژگی‌های موردنظر نباشد. پیشنهاد میگردد در پژوهش‌های بعدی برای افزایش اعتیار بیرونی نتایج از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی استفاده شود و مطالعات بعدی با کنترل متغیرهای مزاحمی که در بالا ذکر شد انجام شود. نتایج این مطالعه آشکار می‌کند آموزش تاب‌آوری روانشناختی می‌تواند عامل مهمی هم در کاهش اضطراب سلامت و هم تسهیل تمایل افراد برای انجام غربالگری‌های سرطان در نظر گرفته شود.
نتایج این مطالعه همچنین دقت در نوع اطلاعاتی را که در مورد سلامتی به آزمودنی‌ها ارائه می شود، گوشزد می‌کند. همچنین به منظور افزایش سواد سلامت می‌توان از گنجاندن موضوعات مرتبط با سلامت در برنامه‌های درسی، برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی برای گروه‌های مختلف جامعه، استفاده از تلویزیون، رادیو و برنامه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی برای ارائه اطلاعات سلامت بهره برد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر برگرفته از طرح پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در تاریخ 1400/12/25 و با کد اخلاق IR.UMA.REC.1401.004 در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه محقق اردبیلی تصویب شده است.
حامی مالی
این مطالعه با حمایت معانت پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: متینه عبادی و سجاد بشرپور؛ تحقیق و بررسی: عارفه محمدنژاد دوین و متینه عبادی؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: سجاد بشرپور و عارفه محمدنژاد دوین.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از مساعدت‌های معاونت محترم پژوهشی، مسئولین و کارکنان محترم مرکز عکس‌برداری نگاه و بیمارستان الزهرا رشت و شرکت‌کنندگان در پژوهش که نهایت همکاری را در مطالعه حاضر داشتند، صمیمانه تشکر و قدردانی می‌شود.
References
1.Jassim GA, Doherty S, Whitford DL, Khashan AS. Psychological interventions for women with non-metastatic breast cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2023; 1(1):CD008729.[DOI:10.1002/14651858.CD008729.pub3] [PMID]
2.Vahabi M. Breast cancer screening methods: A review of the evidence. Health Care for Women International. 2003; 24(9):773-93. (Persian) [DOI:10.1080/07399330390229957] [PMID]
3.Xie T, Sun W, Chen D, Liu N, Wang X, Zhang W. Self-efficacy and its influencing factors of breast cancer screening for female college students in China. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research. 2019; 45(5):1026-34. [DOI:10.1111/jog.13931] [PMID]
4.Nourizadeh R, Mogaddam Tabrizi F, Vahdati S. [Development and Psychometric Testing of an Instrument to Measure Determinants of Mammography (Persian)]. Payesh. 2017; 16(5):647-58. [Link]
5.Momayyezi M, Fallahzadeh H. Construction and validation of breast cancer awareness scale in Iranian women. Journal of Caring Sciences. 2020; 9(3):140-7. [DOI:10.34172/jcs.2020.021] [PMID]
6.Saei Ghare Naz M, Mohaddesi H, Abed M, Darooneh T, Salmani F, Rashidi-Fakari F, et al. [Breast cancer screening practice and its relationship with breast cancer screening belief in women referred to health centers affiliated to Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Persian)]. Journal of Isfahan Medical School. 2018; 36(500):1234-41. [DOI:10.22122/jims.v36i500.10790]
7.Lewis JA, Chen H, Weaver KE, Spalluto LB, Sandler KL, Horn L, et al. Low provider knowledge is associated with less evidence-based lung cancer screening. Journal of The National Comprehensive Cancer Network. 2019; 17(4):339-46. [DOI:10.6004/jnccn.2018.7101] [PMID]
8.Almadi MA, Alghamdi F. The gap between knowledge and undergoing colorectal cancer screening using the Health Belief Model: A national survey. Saudi Journal of Gastroenterology: Official Journal of the Saudi Gastroenterology Association. 2019; 25(1):27-39. [DOI:10.4103/sjg.SJG_455_18] [PMID]
9.Jelveh M, Vafaee Najar A, Rahbari S, Daghighbin E. [Evaluation of knowledge, attitude, and practice of women on breast cancer and its screening: A step towards health reform (Persian)]. Navidno. 2020; 23(76):52-62. [Link]
10.Nakata H, Halbach S, Geiser F, Stock S, Kowalski C, Enders A, et al. Health literacy, mental disorders and fear of progression and their association with a need for psycho-oncological care over the course of a breast cancer treatment. Psychology, Health & Medicine. 2021; 26(7):818-31. [DOI:10.1080/13548506.2020.1772987] [PMID]
11.Ilic D, Misso ML. Screening for testicular cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2011; 5(2):35-47. [Link]
12.Saab MM, Landers M, Hegarty J. Testicular cancer awareness and screening practices: A systematic review. Oncology Nursing Forum. 2016; 43(1):8-23. [DOI:10.1188/16.ONF.E8-E23] [PMID]
13.Lee HY, Lee MH, Jang YJ, Lee K. Breast cancer screening disparity among Korean American Immigrant Women in Midwest.Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2017; 18(10):2663-67. [PMID]
14.Hay JL, McCaul KD, Magnan RE. “Does worry about breast cancer predict screening behaviors? A meta- analysis of the prospective evidence. Preventive Medicine. 2006; 42(6):401-8. [DOI:10.1016/j.ypmed.2006.03.002] [PMID]
15.Maheu C, Singh M, Tock WL, Eyrenci A, Galica J, Hébert M, et al. Fear of cancer recurrence, health anxiety, worry, and uncertainty: A scoping review about their conceptualization and measurement within breast cancer survivorship research. Frontiers in Psychology. 2021; 12:644932. [DOI:10.3389/fpsyg.2021.644932] [PMID]
16.Park SY, Lim JW. Cognitive behavioral therapy for reducing fear of cancer recurrence (FCR) among breast cancer survivors: A systematic review of the literature. BMC Cancer. 2022; 22(1):217.[DOI:10.1186/s12885-021-08909-y] [PMID]
17.Lee JM, Lowry KP, Cott Chubiz JE, Swan JS, Motazedi T, Halpern EF, et al. Breast cancer risk, worry, and anxiety: Effect on patient perceptions of false-positive screening results. The Breast. 2020; 50:104-12. [DOI:10.1016/j.breast.2020.02.004] [PMID]
18.Sheykhan R, Sepahvandi M, Ghazanfari F. [Role of breast cancer worry and mammography self efficacy in intention and mammography screening behavior (Persian)]. Health Psychology. 2019; 8(31):79-90. [DOI:10.30473/hpj.2019.41063.4053]
19.Dooley LN, Slavich GM, Moreno PI, Bower JE. Strength through adversity: Moderate lifetime stress exposure is associated with psychological resilience in breast cancer survivors. Stress and Health. 2017; 33(5):549-57. [DOI:10.1002/smi.2739] [PMID]
20.Gan Y, Li L, Zhang L, Yan S, Gao C, Hu S, et al. Association between shift work and risk of prostate cancer: A systematic review and meta-analysis of observational studies. Carcinogenesis. 2018; 39(2):87-97. [DOI:10.1093/carcin/bgx129] [PMID]
21.Panpakdee C, Limnirankul B. Indicators for assessing social-ecological resilience: A case study of organic rice production in northern Thailand. Kasetsart Journal of Social Sciences. 2018; 39(3):414-21. [DOI:10.1016/j.kjss.2017.07.003]
22.Akhteh M, Alipor A, Sarifi Saki S. [Effectiveness of stress management training in reducing anxiety and meta-worry of women who had abortion several times (Persian)]. Health Psychology. 2014; 3(11):120-9. [Link]
23.Farahbakhsh S, Mehri Nejad SA, Moazedian A. [Predicting self-efficacy of women with breast cancer based on quality of life, religious orientation, resilience, death anxiety, psychological hardiness and perceived social support (Persian)]. Iranian Journal of Health Psychology. 2019; 2(1):65-78. [Link]
24.Heidarian A, Zahrakar K, Mohsenzade F. [The effectiveness of mindfulness training on reducing rumination and enhancing resilience in female patients with breast cancer: A randomized trial (Persian)]. Iranian Journal of Breast Diseases. 2016; 9(2):52-9. [Link]
25.Edward KL, Chipman M, Giandinoto JA, Robinson K. Quality of life and personal resilience in the first two years after breast cancer diagnosis: Systematic integrative review. British Journal of Nursing. 2019; 28(10):S4-14. [DOI:10.12968/bjon.2019.28.10.S4] [PMID]
26.Popa-Velea O, Diaconescu L, Jidveian Popescu M, Truţescu C. Resilience and active coping style: Effects on the self-reported quality of life in cancer patients. The International Journal of Psychiatry in Medicine. 2017; 52(2):124-36. [DOI:10.1177/0091217417720895] [PMID]
27.Freire de Medeiros CM, Arantes EP, Tajra RD, Santiago HR, Carvalho AF, Libório AB. Resilience, religiosity and treatment adherence in hemodialysis patients: A prospective study. Psychology, Health & Medicine. 2017; 22(5):570-7. [DOI:10.1080/13548506.2016.1191658] [PMID]
28.Jackson KO. Relationships between resilience indicators and engagement in disease prevention behavior among adults in the Health and Retirement Study [MA thesis]. Atlanta: Rollins School of Public Health; 2017. [Link]
29.Tazhibi M, Babazade Sh, Fazeli Z, Tabatabai M, Rezai P, Faghihi M. [The study of age trend of breast cancer patients referred to radiotherapy and oncologydepartment of Isfahan hospitals after screening and awareness (Persian)]. Iranian Journal of Breast Diseases. 2011; 4(3):47-51. [Link]
30.Loehlin JC. Latent Variable Models: An introduction to factor. Path and Structional Analysis. New York: Psychology Press; 2003. [Link]
31.Salkovskis PM, Rimes KA, Warwick HM, Clark DM. The health anxiety inventory: Development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychological Medicine. 2002; 32(5):843-53. [DOI:10.1017/S0033291702005822] [PMID]
32.Nargesi F. [Examining dysfunctional beliefs, personality traits and history of serious illness in teachers with and without health in Andimshek city (Persian)] [MA thesis]. Ahvaz: Shahid Chamran University of Ahvaz; 2011. [Link]
33.Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety. 2003; 18(9):76-82. [DOI:10.1002/da.10113] [PMID]
34.Mohammadi M, Jazayeri AR, Rafie AH, Joukar B, Pourshahbaz A. [Resilience factors in individuals at risk for substance abuse(Persian)]. Journal of Psychology (Tabriz University). 2006; 1(2-3):203-24. [Link]
35.Loving VA, Aminololama-Shakeri S, Leung JWT. Anxiety and its association with screening mammography. Journal of Breast Imaging. 2021; 3(3):266-72. [DOI:10.1093/jbi/wbab024] [PMID]
36.Emami L, Ghahramanian A, Rahmani A, Mirza Aghazadeh A, Onyeka TC, Nabighadim A. Beliefs, fear and awareness of women about breast cancer: Effects on mammography screening practices. Nursing Open. 2021; 8(2):890-9. [DOI:10.1002/nop2.696] [PMID]
37.Schifferdecker KE, Tosteson ANA, Kaplan C, Kerlikowske K, Buist DSM, Henderson LM, et al. Knowledge and perception of breast density, screening mammography, and supplemental screening: in search of “informed”. Journal of General Internal Medicine. 2020; 35(6):1654-660. [DOI:10.1007/s11606-019-05560-z] [PMID]
38.Spurlock WR, Cullins LS. Cancer fatalism and breast cancer screening in African American women. ABNF Journal. 2006; 17(1):38-43. [PMID]
39.Noori K, Sahraee P, Keshavarz Mohammadi N. [Barriers to participation of breast cancer patients’ relatives in mammographic screening (Persian)]. Iranian Journal of Breast Diseases. 2021; 14(2):26-40. [DOI:10.30699/ijbd.14.2.26]
40.Shoakazemi M, Momeni M. [Comparative study of independent and capable women with breast cancer and healthy women (Persian)]. Quarterly Journal of Breast Diseases. 2012; 1(3):45-53. [Link]
2.Vahabi M. Breast cancer screening methods: A review of the evidence. Health Care for Women International. 2003; 24(9):773-93. (Persian) [DOI:10.1080/07399330390229957] [PMID]
3.Xie T, Sun W, Chen D, Liu N, Wang X, Zhang W. Self-efficacy and its influencing factors of breast cancer screening for female college students in China. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research. 2019; 45(5):1026-34. [DOI:10.1111/jog.13931] [PMID]
4.Nourizadeh R, Mogaddam Tabrizi F, Vahdati S. [Development and Psychometric Testing of an Instrument to Measure Determinants of Mammography (Persian)]. Payesh. 2017; 16(5):647-58. [Link]
5.Momayyezi M, Fallahzadeh H. Construction and validation of breast cancer awareness scale in Iranian women. Journal of Caring Sciences. 2020; 9(3):140-7. [DOI:10.34172/jcs.2020.021] [PMID]
6.Saei Ghare Naz M, Mohaddesi H, Abed M, Darooneh T, Salmani F, Rashidi-Fakari F, et al. [Breast cancer screening practice and its relationship with breast cancer screening belief in women referred to health centers affiliated to Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Persian)]. Journal of Isfahan Medical School. 2018; 36(500):1234-41. [DOI:10.22122/jims.v36i500.10790]
7.Lewis JA, Chen H, Weaver KE, Spalluto LB, Sandler KL, Horn L, et al. Low provider knowledge is associated with less evidence-based lung cancer screening. Journal of The National Comprehensive Cancer Network. 2019; 17(4):339-46. [DOI:10.6004/jnccn.2018.7101] [PMID]
8.Almadi MA, Alghamdi F. The gap between knowledge and undergoing colorectal cancer screening using the Health Belief Model: A national survey. Saudi Journal of Gastroenterology: Official Journal of the Saudi Gastroenterology Association. 2019; 25(1):27-39. [DOI:10.4103/sjg.SJG_455_18] [PMID]
9.Jelveh M, Vafaee Najar A, Rahbari S, Daghighbin E. [Evaluation of knowledge, attitude, and practice of women on breast cancer and its screening: A step towards health reform (Persian)]. Navidno. 2020; 23(76):52-62. [Link]
10.Nakata H, Halbach S, Geiser F, Stock S, Kowalski C, Enders A, et al. Health literacy, mental disorders and fear of progression and their association with a need for psycho-oncological care over the course of a breast cancer treatment. Psychology, Health & Medicine. 2021; 26(7):818-31. [DOI:10.1080/13548506.2020.1772987] [PMID]
11.Ilic D, Misso ML. Screening for testicular cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2011; 5(2):35-47. [Link]
12.Saab MM, Landers M, Hegarty J. Testicular cancer awareness and screening practices: A systematic review. Oncology Nursing Forum. 2016; 43(1):8-23. [DOI:10.1188/16.ONF.E8-E23] [PMID]
13.Lee HY, Lee MH, Jang YJ, Lee K. Breast cancer screening disparity among Korean American Immigrant Women in Midwest.Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2017; 18(10):2663-67. [PMID]
14.Hay JL, McCaul KD, Magnan RE. “Does worry about breast cancer predict screening behaviors? A meta- analysis of the prospective evidence. Preventive Medicine. 2006; 42(6):401-8. [DOI:10.1016/j.ypmed.2006.03.002] [PMID]
15.Maheu C, Singh M, Tock WL, Eyrenci A, Galica J, Hébert M, et al. Fear of cancer recurrence, health anxiety, worry, and uncertainty: A scoping review about their conceptualization and measurement within breast cancer survivorship research. Frontiers in Psychology. 2021; 12:644932. [DOI:10.3389/fpsyg.2021.644932] [PMID]
16.Park SY, Lim JW. Cognitive behavioral therapy for reducing fear of cancer recurrence (FCR) among breast cancer survivors: A systematic review of the literature. BMC Cancer. 2022; 22(1):217.[DOI:10.1186/s12885-021-08909-y] [PMID]
17.Lee JM, Lowry KP, Cott Chubiz JE, Swan JS, Motazedi T, Halpern EF, et al. Breast cancer risk, worry, and anxiety: Effect on patient perceptions of false-positive screening results. The Breast. 2020; 50:104-12. [DOI:10.1016/j.breast.2020.02.004] [PMID]
18.Sheykhan R, Sepahvandi M, Ghazanfari F. [Role of breast cancer worry and mammography self efficacy in intention and mammography screening behavior (Persian)]. Health Psychology. 2019; 8(31):79-90. [DOI:10.30473/hpj.2019.41063.4053]
19.Dooley LN, Slavich GM, Moreno PI, Bower JE. Strength through adversity: Moderate lifetime stress exposure is associated with psychological resilience in breast cancer survivors. Stress and Health. 2017; 33(5):549-57. [DOI:10.1002/smi.2739] [PMID]
20.Gan Y, Li L, Zhang L, Yan S, Gao C, Hu S, et al. Association between shift work and risk of prostate cancer: A systematic review and meta-analysis of observational studies. Carcinogenesis. 2018; 39(2):87-97. [DOI:10.1093/carcin/bgx129] [PMID]
21.Panpakdee C, Limnirankul B. Indicators for assessing social-ecological resilience: A case study of organic rice production in northern Thailand. Kasetsart Journal of Social Sciences. 2018; 39(3):414-21. [DOI:10.1016/j.kjss.2017.07.003]
22.Akhteh M, Alipor A, Sarifi Saki S. [Effectiveness of stress management training in reducing anxiety and meta-worry of women who had abortion several times (Persian)]. Health Psychology. 2014; 3(11):120-9. [Link]
23.Farahbakhsh S, Mehri Nejad SA, Moazedian A. [Predicting self-efficacy of women with breast cancer based on quality of life, religious orientation, resilience, death anxiety, psychological hardiness and perceived social support (Persian)]. Iranian Journal of Health Psychology. 2019; 2(1):65-78. [Link]
24.Heidarian A, Zahrakar K, Mohsenzade F. [The effectiveness of mindfulness training on reducing rumination and enhancing resilience in female patients with breast cancer: A randomized trial (Persian)]. Iranian Journal of Breast Diseases. 2016; 9(2):52-9. [Link]
25.Edward KL, Chipman M, Giandinoto JA, Robinson K. Quality of life and personal resilience in the first two years after breast cancer diagnosis: Systematic integrative review. British Journal of Nursing. 2019; 28(10):S4-14. [DOI:10.12968/bjon.2019.28.10.S4] [PMID]
26.Popa-Velea O, Diaconescu L, Jidveian Popescu M, Truţescu C. Resilience and active coping style: Effects on the self-reported quality of life in cancer patients. The International Journal of Psychiatry in Medicine. 2017; 52(2):124-36. [DOI:10.1177/0091217417720895] [PMID]
27.Freire de Medeiros CM, Arantes EP, Tajra RD, Santiago HR, Carvalho AF, Libório AB. Resilience, religiosity and treatment adherence in hemodialysis patients: A prospective study. Psychology, Health & Medicine. 2017; 22(5):570-7. [DOI:10.1080/13548506.2016.1191658] [PMID]
28.Jackson KO. Relationships between resilience indicators and engagement in disease prevention behavior among adults in the Health and Retirement Study [MA thesis]. Atlanta: Rollins School of Public Health; 2017. [Link]
29.Tazhibi M, Babazade Sh, Fazeli Z, Tabatabai M, Rezai P, Faghihi M. [The study of age trend of breast cancer patients referred to radiotherapy and oncologydepartment of Isfahan hospitals after screening and awareness (Persian)]. Iranian Journal of Breast Diseases. 2011; 4(3):47-51. [Link]
30.Loehlin JC. Latent Variable Models: An introduction to factor. Path and Structional Analysis. New York: Psychology Press; 2003. [Link]
31.Salkovskis PM, Rimes KA, Warwick HM, Clark DM. The health anxiety inventory: Development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychological Medicine. 2002; 32(5):843-53. [DOI:10.1017/S0033291702005822] [PMID]
32.Nargesi F. [Examining dysfunctional beliefs, personality traits and history of serious illness in teachers with and without health in Andimshek city (Persian)] [MA thesis]. Ahvaz: Shahid Chamran University of Ahvaz; 2011. [Link]
33.Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety. 2003; 18(9):76-82. [DOI:10.1002/da.10113] [PMID]
34.Mohammadi M, Jazayeri AR, Rafie AH, Joukar B, Pourshahbaz A. [Resilience factors in individuals at risk for substance abuse(Persian)]. Journal of Psychology (Tabriz University). 2006; 1(2-3):203-24. [Link]
35.Loving VA, Aminololama-Shakeri S, Leung JWT. Anxiety and its association with screening mammography. Journal of Breast Imaging. 2021; 3(3):266-72. [DOI:10.1093/jbi/wbab024] [PMID]
36.Emami L, Ghahramanian A, Rahmani A, Mirza Aghazadeh A, Onyeka TC, Nabighadim A. Beliefs, fear and awareness of women about breast cancer: Effects on mammography screening practices. Nursing Open. 2021; 8(2):890-9. [DOI:10.1002/nop2.696] [PMID]
37.Schifferdecker KE, Tosteson ANA, Kaplan C, Kerlikowske K, Buist DSM, Henderson LM, et al. Knowledge and perception of breast density, screening mammography, and supplemental screening: in search of “informed”. Journal of General Internal Medicine. 2020; 35(6):1654-660. [DOI:10.1007/s11606-019-05560-z] [PMID]
38.Spurlock WR, Cullins LS. Cancer fatalism and breast cancer screening in African American women. ABNF Journal. 2006; 17(1):38-43. [PMID]
39.Noori K, Sahraee P, Keshavarz Mohammadi N. [Barriers to participation of breast cancer patients’ relatives in mammographic screening (Persian)]. Iranian Journal of Breast Diseases. 2021; 14(2):26-40. [DOI:10.30699/ijbd.14.2.26]
40.Shoakazemi M, Momeni M. [Comparative study of independent and capable women with breast cancer and healthy women (Persian)]. Quarterly Journal of Breast Diseases. 2012; 1(3):45-53. [Link]
نوع مطالعه: پژوهشي اصيل |
موضوع مقاله:
روانپزشکی و روانشناسی
دریافت: 1402/12/13 | پذیرش: 1403/5/10 | انتشار: 1403/5/10
دریافت: 1402/12/13 | پذیرش: 1403/5/10 | انتشار: 1403/5/10
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران
تلفن دانشگاه : 02166506899
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
وبسایت: http://ijpcp.iums.ac.ir
ایمیل: ijpcp@iums.ac.ir
