در این مقاله با نگاهی به وضعیت مواد اعتیادآور در ایران و جهان به روش مطالعه مروری و اسنادی برخی از پژوهشهای انجام شده در زمینه همه‏گیر شناسی اعتیاد در ایران و ویژگیهای جمعیت شناختی معتادین ایرانی بازنگری شده‏ است. این بررسیها نشان داده‏اند که اعتیاد به مواد مخدر در ایران گرچه سیر فزاینده‏ای داشته اما طی سالهای مختلف فراز و نشیب های گوناگون را پشت سر گذاشته است . برخی یافته‏های پژوهشی منتشر نشده در زمینه همه‏گیر شناسی سراسری اعتیاد به مواد مخدر که در سال 1357 در بخش پژوهش انستیتو روانپزشکی تهران اجرا شده نیز ارائه گردیده است. این بازنگری‏ همچنین نشان داد که علیرغم تلاش گسترده دولت در دو دهه اخیر به منظور کاهش اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، کشفیات این‏ مواد از رقم نزدیک به 4/5 تن تریاک، حشیش و هروئین در سال 1353 به رقم 7/194 تن درسال 1376 رسیده است. از سوی دیگر بررسیهای انجام شده در زمینه اعتیاد بیشترین فراوانی معتادین را در گروه سنی 35-20 سال گزارش نموده‏اند که‏ با معتادین غیر رسمی سالهای قبل از انقلاب تفاوت محسوسی نداشته است.70-60 درصد معتادین مورد بررسی را افراد بی‏سواد یا کم سواد تشکیل داده‏اند. به نظر می‏رسد که شیوع اعتیاد در افراد متأهل در سالهای اخیر بیش از گذشته باشد. گرچه‏ بررسیهای انجام شده در مراکز بازپروری و ترک اعتیاد شیوع اعتیاد به مواد مخدر را در مردان تقریبا 10 برابر زنان گزارش‏ نموده‏اند، اما بررسیهای انجام شده در زمینه همه گیر شناسی اعتیاد در ایران شیوع اعتیاد را در مردان اندکی بیشتر از زنان‏ نشان داده‏اند. این بررسسها میزان شیوع مصرف مواد در استانهای مختلف را از، 5/2%کل جمعیت در استان تهران تا 17% کل جمعیت در استان هرمزگان متفاوت نشان داده‏اند.