یکشنبه 16 دی 1403
| English
دوره 28، شماره 3 - ( پاییز 1401 )
جلد 28 شماره 3 صفحات 349-336 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rostami H, Behrouzian F, Mousavi Asl E. Psychometric Properties of the Persian Version of the COVID-19 Anxiety Syndrome Scale in Iranian College Students. IJPCP 2022; 28 (3) :336-349
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-3549-fa.html
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-3549-fa.html
رستمی حمزه، بهروزیان فروزان، موسوی اصل اسماعیل. بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در دانشجویان ایرانی. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران. 1401; 28 (3) :336-349
1- گروه روانپزشکی، بیمارستان گلستان، دانشکده پزشکی،دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز،اهواز،ایران.
2- گروه روانپزشکی، بیمارستان گلستان، دانشکده پزشکی،دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز،اهواز،ایران. ،seyedesmaeilmousaviasl@gmail.com
2- گروه روانپزشکی، بیمارستان گلستان، دانشکده پزشکی،دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز،اهواز،ایران. ،
متن کامل [PDF 4482 kb]
(715 دریافت)
| چکیده (HTML) (1942 مشاهده)
.jpg)
.jpg)
References
متن کامل: (590 مشاهده)
مقدمه
بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس که از دسامبر سال 2019 آغاز شد تأثیر چشمگیر و قابل‌ملاحظه‌ای بر وضعیت سلامتی افراد داشته است [1]. تحقیقات و پژوهش‌ها نشان داده‌اند سلامت روان افراد به‌طور جدی و چشمگیر تحت تأثیر بیماری همه‌گیر کووید-19 قرار گرفت [2 ,3 ,4]. بیماری کرونا‌ویروس تغییرات مهم و اساسی در نحوه و شیوه زندگی ما ایجاد کرده است، به‌طوری‌که تغییرات ناشی از بیماری کووید-19 باعث موجی از مشکلات روان‌شناختی مرتبط با بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس شامل تهدید ادراک‌شده، استرس، اضطراب، و ترس شده است [5, 6, 7] به‌عنوان مثال، یافته‌های اولیه از کشور چین نشان داد بیش از یک‌چهارم جمعیت عمومی در پاسخ به بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس میزان متوسط تا شدید نشانه‌های مرتبط با اضطراب را تجربه کرده‌اند [8, 9]. نتایج یک نظر‌سنجی در انگلستان نشان داد در دوران قرنطینه مشکلات مصرف الکل، خواب و اضطراب تا حدود 50 درصد به‌ویژه در بخش‌هایی از جمعیت که بیشتر در معرض خطر مشکلات مالی و سلامتی بودند افزایش یافته بود [10]. با در نظر گرفتن نقش پریشانی روان‌شناختی ناشی از بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس در شکل دادن به رفتار، فهمیدن ماهیت و درجه این پریشانی از اهمیت بالایی برخوردار است. اقدامات مهم و کلیدی برای ارزیابی ترس، اضطراب و تهدید مرتبط با بیماری کرونا‌ویروس شکل گرفته است.
مقیاس ترس از کووید-19 [11] از اولین ابزارها برای ارزیابی ترس مختص به بیماری همه‌گیر کووید-19 بود. مقیاس ترس از کووید-19 اگرچه با ارزش است، اما تک‌بعدی (به‌عنوان مثال بر جنبه‌های ترس کلی بیماری کووید-19 متمرکز است) است و ارزیابی‌های روان‌سنجی محدودی دارد. به خاطر همین محدودیت‌ها، لی و همکارانش مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس را ایجاد کردند [12 ,13 ,14, 15].
مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس دارای ویژگی‌های روان‌سنجی (اعتبار و پایایی) مناسبی است که با ترس از کووید-19، تشخیص کووید-19 سابقه اضطراب و آسیب عملکردی ارتباط دارد [5]. پرسش‌نامه تهدید ادراک‌شده کووید-19 که افکار و نگرانی‌های مرتبط با تهدید کووید-19 را می‌سنجد [16]، ابزار پایا و متعبری است، اما پژوهش‌های بیشتری برای اطمینان از اعتبار پیش‌بین آن نیاز است [5]. پیشینه تحقیقی زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد افرادی که از مشکلات روان‌شناختی مرتبط با پاندمی رنج می‌برند، اضطراب، اضطراب سلامتی، سطوح برافراشته اختلال استرس پس از سانحه، استرس کلی و خودکشی [17, 18, 19, 20] را نشان می‌دهند که ممکن است فراتر از دوره پاندمی باشد و به دوره پاندمی محدود نباشد. بازگشت احتمالی به برخی از کارکردهای نرمال، موجب قرار گرفتن دوباره در معرض محیط‌هایی ازجمله ادارات، دفاتر، سینما ،حمل‌و‌نقل، و تئاتر می‌شود که خطر سرایت بیماری را افزایش می‌دهد. به دلیل اینکه افراد نمی‌توانند به شیوه مناسب با این وضعیت کنار بیایند ممکن است بازگشت به مشارکت و درگیری کامل در جامعه برایشان سخت و دشوار باشد که موجب تشدید اضطراب کووید-19 می‌شود [13]. با‌توجه‌به مطالب ذکر‌شده، نیاز به مقیاسی پایا و معتبر برای سنجش سندرم اضطراب کووید-19محسوس است.
بنابراین سنجش سندرم اضطراب کووید-19 که به‌واسطه پایش تهدید، چک کردن، اجتناب و نگرانی ترکیب‌شده مشخص می‌شود بسیار مهم است. همسو با تحقیقات آسیب‌شناسی [21, 22, 23] چنین منظومه ای از اشکال ناسازگار کنار آمدن می‌تواند نقش مهم و حیاتی در پایداری پریشانی روان‌شناختی داشته باشد. بنابراین سندرم اضطراب کووید-19را باید به‌لحاظ مفهومی و روان‌سنجی از تهدید، ترس و اضطراب که ماهیت تجربه اضطراب کووید-19 را منعکس می‌کند و نه پاسخ به آن را، جدا کرد [5].
واکنش حوزه سلامت روان به بیماری همه‌گیر کووید-19 با توسعه و ارزیابی یک مقیاس کوتاه برای شناسایی قابل‌اعتماد وجود ویژگی‌های سندرم اضطراب مرتبط با کووید-19بسیار مهم و حیاتی است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 جنبه‌های دیگری از اشکال ناسازگارانه کنار آمدن (به‌عنوان مثال اجتناب، پایش تهدید، نگرانی) را که تاکنون به‌طور واضح بررسی نشده بود بررسی می‌کند و همه این اشکال ناسازگار کنار آمدن را در یک مقیاس پوشش می‌دهد [5].
با هدف گسترش تحقیق درباره بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس ازجمله اضطراب مهم است که مقیاسی پایا و مطمئن برای سنجش سندرم اضطراب کووید-19 وجود داشته باشد [24]. این پژوهش به افزایش دانش در‌مورد تأثیرات فرهنگی بر سندرم اضطراب کووید-19 کمک می‌کند. هنجاریابی ابزارهای جدید در فرهنگی متفاوت به افزایش اعتبار بیرونی مقیاس‌ها کمک می‌کند [25, 26]. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 انجام شد.
روش
مطالعه حاضر از نوع روان‌سنجی بود که در زمره تحقیقات همبستگی است و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف دانشگاه علوم‌پزشکی اهواز در سال تحصیلی 1398-1399 بود. از این جامعه، 251 نفر با توجه به حداقل حجم نمونه در تحلیل عاملی تأییدی که 200 است [27]. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ملاک ورود به این مطالعه رضایت آزمودنی‌ها از شرکت در پژوهش و 18 سال سن بود و ملاک خروج عدم رضایت از شرکت در این مطالعه روان‌سنجی بود. با توجه به قابلیت سرایت زیاد بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس، داده‌های این مطالعه هنجاریابی ازطریق شبکه‌های مجازی واتساپ و تلگرام جمع‌آوری شد.
مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 براساس راهنماهای تطبیق بین‌فرهنگی که برای هنجاریابی ابزارها به کار می‌رود، آماده شد [28]. نسخه اصلی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از زبان انگلیسی به زبان فارسی را سه نفر از دانشجویان دکتری روانشناسی بالینی ترجمه کردند. هر‌گونه تفاوت در ترجمه مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با توافق حل شد. نسخه ترجمه‌شده فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 توسط 2 فرد متخصص در حوزه سلامت روان که به 2 زبان فارسی و انگلیسی مسلط بودند به زبان انگلیسی برگردانده شد. ترجمه نهایی سندرم اضطراب کووید-19 توسط نویسندگان مقاله بررسی شد. در پایان مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 برای اجرا روی نمونه‌ای از دانشجویان آماده شد.
ابزارها
مقیاس سندرم اضطراب کووید-19: یک مقیاس خودگزارشی کوتاه برای سنجش سندرم اضطراب مرتبط با کووید-19 است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 شامل 9 آیتم است و دو بعد پشتکار و اجتناب را می‌سنجد. از این 9 آیتم 3 آیتم خرده‌مقیاس اجتناب و 6 آیتم خرده‌مقیاس پشتکار را می‌سنجد [5]. شرکت‌کنندگان در پژوهش به آیتم‌ها در یک مقیاس 5 درجه‌ای از اصلاً (1) تا تقریباً هر روز (5) به سؤالات پاسخ می‌دادند [5]. میزان آلفای کرونباخ در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] برای بُعد اجتناب 0/77 و برای بُعد پشتکار 0/86 بود [5].
مقیاس فرسودگی کووید-19: این ابزار خودگزارشی از نسخه کوتاه فرسودگی مالاچ-پین اقتباش شده است و دارای 10 آیتم است. شرکت‌کنندگان در پژوهش به هر آیتم در یک مقیاس 5 درجه‌ای از هرگز (1) تا همیشه (5) پاسخ می‌دهند. نمرات آزمودنی‌ها در این مقیاس بین 10 تا 50 است که نمره کل مقیاس از جمع نمرات 10 آیتم به دست می‌آید و نمره بالاتر نشان‌دهنده میزان فرسودگی بیشتر است. مقیاس فرسودگی کووید-19 دارای همسانی درونی مطلوبی است و از شاخص‌های روان‌سنجی(اعتبار و پایایی) مناسبی برخوردار است [29، 30].
مقیاس شفقت: این مقیاس خودگزارشی 16 آیتمی را در سال 2020 پامیر و همکاران [31] براساس مدل نف از سازه شفقت به خود، ساختند و شفقت به دیگران را می‌سنجد. مقیاس شفقت دارای 4 خرده‌مقیاس (مهربانی، ذهن‌آگاهی، انسانیت مشترک و بی‌تفاوتی کاهش‌یافته) است. مقیاس شفقت دارای پایایی، اعتبار هم‌گرا، اعتبار سازه و همسانی درونی مطلوبی است [31]. آلفای کرونباخ مقیاس شفقت پامیر و همکاران در نمونه‌های مختلف بین 0/86 تا 0/89 به دست آمده است [31].
تجزیه‌و‌تحلیل آماری
داده‌ها گردآوری‌شده در این مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و نرم‌افزار لیزرل 8/8 تجزیه‌و‌تحلیل شد. برای پایایی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب از آلفای کرونباخ استفاده شد. اگر میزان آلفای به‌دست‌آمده بالاتر از 0/70 باشد نشانگر همسانی درونی خوب است [32]. اعتبار مقیاس سندرم اضطراب کووید-19با استفاده از روش‌های اعتبار هم‌گرا و واگرا و تحلیل عاملی تأییدی بررسی و ارزیابی شد. برای ارزیابی اعتبار سازه مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. ساختار 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 همان‌گونه که در نسخه اصلی نیک سویک و همکاران [5] پیشنهاد شده بود با استفاده از لیزرل 8/8 ارزیابی شد. به‌منظور ارزیابی برازش ساختار 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از شاخص‌های ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین، شاخص برازندگی هنجارنشده، مجذور خی‌دو بر درجه آزادی، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب، شاخص برازندگی هنجارشده، شاخص نیکویی برازش تعدیل‌شده، برازندگی نسبی، شاخص برازندگی تطبیقی و نیکویی برازش در این مطالعه استفاده شد.
ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین و ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب کمتر از 0/08 نشانگر برازش خوب و شاخص برازندگی هنجارنشده، شاخص برازندگی هنجارشده، برازندگی نسبی، شاخص برازندگی تطبیقی و نیکویی برازش بالاتر از 0/95 نشان‌دهنده برازش خوب مدل و بالاتر از 0/90 نشان‌دهنده قابل‌قبول بودن برازش مدل است. همچنین شاخص نیکویی برازش تعدیل‌شده نزدیک 0/85 قابل‌قبول و مجذور خی‌دو بر درجه آزادی کمتر از 3 نشان‌دهنده برازش خوب مدل است [33].
یافته‌ها
تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های گردآوری‌شده از این مطالعه بر روی 251 دانشجوی دانشگاه علوم‌پزشکی اهواز که در دامنه سنی 18 تا 56 سال قرار داشتند و میانگین و انحراف استاندارد سن آن‌ها 4/87±27/52 بود، انجام شد. از این 251 دانشجوی شرکت‌کننده در پژوهش 6 نفر(2/4) مطلقه، 146 نفر (58/16) مجرد و 99 نفر (39/4) متأهل بودند. وضعیت تحصیلی 65 نفر (9/25)کارشناسی‌ارشد، 79 نفر دکتری (47/31) و 107 نفر لیسانس (62/42) بود.
در جدول شماره 1 میانگین و انحراف استاندارد مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و 2 زیرمقیاس پشتکار و اجتناب و همبستگی بین آن‌ها ارائه شده است.
.jpg)
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، بین نمره کل مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و 2 زیرمقیاس آن همبستگی معنی‌داری در دامنه 0/39 تا 0/82 وجود دارد.
تحلیل عاملی تأییدی
نتایج تحلیل عاملی تأییدی ساختار تک‌عاملی و 2 عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در جدول شماره 2 آورده شده است.
براساس نتایج می‌توان گفت هم مدل 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از برازش خوبی برخوردار است (تصویرهای شماره 1 و 2).
بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس که از دسامبر سال 2019 آغاز شد تأثیر چشمگیر و قابل‌ملاحظه‌ای بر وضعیت سلامتی افراد داشته است [1]. تحقیقات و پژوهش‌ها نشان داده‌اند سلامت روان افراد به‌طور جدی و چشمگیر تحت تأثیر بیماری همه‌گیر کووید-19 قرار گرفت [2 ,3 ,4]. بیماری کرونا‌ویروس تغییرات مهم و اساسی در نحوه و شیوه زندگی ما ایجاد کرده است، به‌طوری‌که تغییرات ناشی از بیماری کووید-19 باعث موجی از مشکلات روان‌شناختی مرتبط با بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس شامل تهدید ادراک‌شده، استرس، اضطراب، و ترس شده است [5, 6, 7] به‌عنوان مثال، یافته‌های اولیه از کشور چین نشان داد بیش از یک‌چهارم جمعیت عمومی در پاسخ به بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس میزان متوسط تا شدید نشانه‌های مرتبط با اضطراب را تجربه کرده‌اند [8, 9]. نتایج یک نظر‌سنجی در انگلستان نشان داد در دوران قرنطینه مشکلات مصرف الکل، خواب و اضطراب تا حدود 50 درصد به‌ویژه در بخش‌هایی از جمعیت که بیشتر در معرض خطر مشکلات مالی و سلامتی بودند افزایش یافته بود [10]. با در نظر گرفتن نقش پریشانی روان‌شناختی ناشی از بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس در شکل دادن به رفتار، فهمیدن ماهیت و درجه این پریشانی از اهمیت بالایی برخوردار است. اقدامات مهم و کلیدی برای ارزیابی ترس، اضطراب و تهدید مرتبط با بیماری کرونا‌ویروس شکل گرفته است.
مقیاس ترس از کووید-19 [11] از اولین ابزارها برای ارزیابی ترس مختص به بیماری همه‌گیر کووید-19 بود. مقیاس ترس از کووید-19 اگرچه با ارزش است، اما تک‌بعدی (به‌عنوان مثال بر جنبه‌های ترس کلی بیماری کووید-19 متمرکز است) است و ارزیابی‌های روان‌سنجی محدودی دارد. به خاطر همین محدودیت‌ها، لی و همکارانش مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس را ایجاد کردند [12 ,13 ,14, 15].
مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس دارای ویژگی‌های روان‌سنجی (اعتبار و پایایی) مناسبی است که با ترس از کووید-19، تشخیص کووید-19 سابقه اضطراب و آسیب عملکردی ارتباط دارد [5]. پرسش‌نامه تهدید ادراک‌شده کووید-19 که افکار و نگرانی‌های مرتبط با تهدید کووید-19 را می‌سنجد [16]، ابزار پایا و متعبری است، اما پژوهش‌های بیشتری برای اطمینان از اعتبار پیش‌بین آن نیاز است [5]. پیشینه تحقیقی زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد افرادی که از مشکلات روان‌شناختی مرتبط با پاندمی رنج می‌برند، اضطراب، اضطراب سلامتی، سطوح برافراشته اختلال استرس پس از سانحه، استرس کلی و خودکشی [17, 18, 19, 20] را نشان می‌دهند که ممکن است فراتر از دوره پاندمی باشد و به دوره پاندمی محدود نباشد. بازگشت احتمالی به برخی از کارکردهای نرمال، موجب قرار گرفتن دوباره در معرض محیط‌هایی ازجمله ادارات، دفاتر، سینما ،حمل‌و‌نقل، و تئاتر می‌شود که خطر سرایت بیماری را افزایش می‌دهد. به دلیل اینکه افراد نمی‌توانند به شیوه مناسب با این وضعیت کنار بیایند ممکن است بازگشت به مشارکت و درگیری کامل در جامعه برایشان سخت و دشوار باشد که موجب تشدید اضطراب کووید-19 می‌شود [13]. با‌توجه‌به مطالب ذکر‌شده، نیاز به مقیاسی پایا و معتبر برای سنجش سندرم اضطراب کووید-19محسوس است.
بنابراین سنجش سندرم اضطراب کووید-19 که به‌واسطه پایش تهدید، چک کردن، اجتناب و نگرانی ترکیب‌شده مشخص می‌شود بسیار مهم است. همسو با تحقیقات آسیب‌شناسی [21, 22, 23] چنین منظومه ای از اشکال ناسازگار کنار آمدن می‌تواند نقش مهم و حیاتی در پایداری پریشانی روان‌شناختی داشته باشد. بنابراین سندرم اضطراب کووید-19را باید به‌لحاظ مفهومی و روان‌سنجی از تهدید، ترس و اضطراب که ماهیت تجربه اضطراب کووید-19 را منعکس می‌کند و نه پاسخ به آن را، جدا کرد [5].
واکنش حوزه سلامت روان به بیماری همه‌گیر کووید-19 با توسعه و ارزیابی یک مقیاس کوتاه برای شناسایی قابل‌اعتماد وجود ویژگی‌های سندرم اضطراب مرتبط با کووید-19بسیار مهم و حیاتی است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 جنبه‌های دیگری از اشکال ناسازگارانه کنار آمدن (به‌عنوان مثال اجتناب، پایش تهدید، نگرانی) را که تاکنون به‌طور واضح بررسی نشده بود بررسی می‌کند و همه این اشکال ناسازگار کنار آمدن را در یک مقیاس پوشش می‌دهد [5].
با هدف گسترش تحقیق درباره بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس ازجمله اضطراب مهم است که مقیاسی پایا و مطمئن برای سنجش سندرم اضطراب کووید-19 وجود داشته باشد [24]. این پژوهش به افزایش دانش در‌مورد تأثیرات فرهنگی بر سندرم اضطراب کووید-19 کمک می‌کند. هنجاریابی ابزارهای جدید در فرهنگی متفاوت به افزایش اعتبار بیرونی مقیاس‌ها کمک می‌کند [25, 26]. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 انجام شد.
روش
مطالعه حاضر از نوع روان‌سنجی بود که در زمره تحقیقات همبستگی است و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف دانشگاه علوم‌پزشکی اهواز در سال تحصیلی 1398-1399 بود. از این جامعه، 251 نفر با توجه به حداقل حجم نمونه در تحلیل عاملی تأییدی که 200 است [27]. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ملاک ورود به این مطالعه رضایت آزمودنی‌ها از شرکت در پژوهش و 18 سال سن بود و ملاک خروج عدم رضایت از شرکت در این مطالعه روان‌سنجی بود. با توجه به قابلیت سرایت زیاد بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس، داده‌های این مطالعه هنجاریابی ازطریق شبکه‌های مجازی واتساپ و تلگرام جمع‌آوری شد.
مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 براساس راهنماهای تطبیق بین‌فرهنگی که برای هنجاریابی ابزارها به کار می‌رود، آماده شد [28]. نسخه اصلی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از زبان انگلیسی به زبان فارسی را سه نفر از دانشجویان دکتری روانشناسی بالینی ترجمه کردند. هر‌گونه تفاوت در ترجمه مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با توافق حل شد. نسخه ترجمه‌شده فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 توسط 2 فرد متخصص در حوزه سلامت روان که به 2 زبان فارسی و انگلیسی مسلط بودند به زبان انگلیسی برگردانده شد. ترجمه نهایی سندرم اضطراب کووید-19 توسط نویسندگان مقاله بررسی شد. در پایان مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 برای اجرا روی نمونه‌ای از دانشجویان آماده شد.
ابزارها
مقیاس سندرم اضطراب کووید-19: یک مقیاس خودگزارشی کوتاه برای سنجش سندرم اضطراب مرتبط با کووید-19 است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 شامل 9 آیتم است و دو بعد پشتکار و اجتناب را می‌سنجد. از این 9 آیتم 3 آیتم خرده‌مقیاس اجتناب و 6 آیتم خرده‌مقیاس پشتکار را می‌سنجد [5]. شرکت‌کنندگان در پژوهش به آیتم‌ها در یک مقیاس 5 درجه‌ای از اصلاً (1) تا تقریباً هر روز (5) به سؤالات پاسخ می‌دادند [5]. میزان آلفای کرونباخ در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] برای بُعد اجتناب 0/77 و برای بُعد پشتکار 0/86 بود [5].
مقیاس فرسودگی کووید-19: این ابزار خودگزارشی از نسخه کوتاه فرسودگی مالاچ-پین اقتباش شده است و دارای 10 آیتم است. شرکت‌کنندگان در پژوهش به هر آیتم در یک مقیاس 5 درجه‌ای از هرگز (1) تا همیشه (5) پاسخ می‌دهند. نمرات آزمودنی‌ها در این مقیاس بین 10 تا 50 است که نمره کل مقیاس از جمع نمرات 10 آیتم به دست می‌آید و نمره بالاتر نشان‌دهنده میزان فرسودگی بیشتر است. مقیاس فرسودگی کووید-19 دارای همسانی درونی مطلوبی است و از شاخص‌های روان‌سنجی(اعتبار و پایایی) مناسبی برخوردار است [29، 30].
مقیاس شفقت: این مقیاس خودگزارشی 16 آیتمی را در سال 2020 پامیر و همکاران [31] براساس مدل نف از سازه شفقت به خود، ساختند و شفقت به دیگران را می‌سنجد. مقیاس شفقت دارای 4 خرده‌مقیاس (مهربانی، ذهن‌آگاهی، انسانیت مشترک و بی‌تفاوتی کاهش‌یافته) است. مقیاس شفقت دارای پایایی، اعتبار هم‌گرا، اعتبار سازه و همسانی درونی مطلوبی است [31]. آلفای کرونباخ مقیاس شفقت پامیر و همکاران در نمونه‌های مختلف بین 0/86 تا 0/89 به دست آمده است [31].
تجزیه‌و‌تحلیل آماری
داده‌ها گردآوری‌شده در این مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و نرم‌افزار لیزرل 8/8 تجزیه‌و‌تحلیل شد. برای پایایی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب از آلفای کرونباخ استفاده شد. اگر میزان آلفای به‌دست‌آمده بالاتر از 0/70 باشد نشانگر همسانی درونی خوب است [32]. اعتبار مقیاس سندرم اضطراب کووید-19با استفاده از روش‌های اعتبار هم‌گرا و واگرا و تحلیل عاملی تأییدی بررسی و ارزیابی شد. برای ارزیابی اعتبار سازه مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. ساختار 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 همان‌گونه که در نسخه اصلی نیک سویک و همکاران [5] پیشنهاد شده بود با استفاده از لیزرل 8/8 ارزیابی شد. به‌منظور ارزیابی برازش ساختار 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از شاخص‌های ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین، شاخص برازندگی هنجارنشده، مجذور خی‌دو بر درجه آزادی، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب، شاخص برازندگی هنجارشده، شاخص نیکویی برازش تعدیل‌شده، برازندگی نسبی، شاخص برازندگی تطبیقی و نیکویی برازش در این مطالعه استفاده شد.
ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین و ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب کمتر از 0/08 نشانگر برازش خوب و شاخص برازندگی هنجارنشده، شاخص برازندگی هنجارشده، برازندگی نسبی، شاخص برازندگی تطبیقی و نیکویی برازش بالاتر از 0/95 نشان‌دهنده برازش خوب مدل و بالاتر از 0/90 نشان‌دهنده قابل‌قبول بودن برازش مدل است. همچنین شاخص نیکویی برازش تعدیل‌شده نزدیک 0/85 قابل‌قبول و مجذور خی‌دو بر درجه آزادی کمتر از 3 نشان‌دهنده برازش خوب مدل است [33].
یافته‌ها
تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های گردآوری‌شده از این مطالعه بر روی 251 دانشجوی دانشگاه علوم‌پزشکی اهواز که در دامنه سنی 18 تا 56 سال قرار داشتند و میانگین و انحراف استاندارد سن آن‌ها 4/87±27/52 بود، انجام شد. از این 251 دانشجوی شرکت‌کننده در پژوهش 6 نفر(2/4) مطلقه، 146 نفر (58/16) مجرد و 99 نفر (39/4) متأهل بودند. وضعیت تحصیلی 65 نفر (9/25)کارشناسی‌ارشد، 79 نفر دکتری (47/31) و 107 نفر لیسانس (62/42) بود.
در جدول شماره 1 میانگین و انحراف استاندارد مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و 2 زیرمقیاس پشتکار و اجتناب و همبستگی بین آن‌ها ارائه شده است.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، بین نمره کل مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و 2 زیرمقیاس آن همبستگی معنی‌داری در دامنه 0/39 تا 0/82 وجود دارد.
تحلیل عاملی تأییدی
نتایج تحلیل عاملی تأییدی ساختار تک‌عاملی و 2 عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در جدول شماره 2 آورده شده است.
براساس نتایج می‌توان گفت هم مدل 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از برازش خوبی برخوردار است (تصویرهای شماره 1 و 2).
مدل 2 عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در مقایسه با مدل تک‌عاملی از برازش بهتری برخوردار است (جدول شماره 2).
اعتبار هم‌گرا و واگرا مقیاس سندرم اضطراب کووید-19
نتایج اعتبار واگرا و هم‌گرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در جدول شماره 3 نشان داده شده است.
.jpg)
جدول شماره 3 نشان می‌دهد ارتباط بین مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با مقیاس شفقت منفی و معنی‌دار است (0/01>P) که نشان‌دهنده روایی واگرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 است و رابطه مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با فرسودگی ناشی از کووید- 19 مثبت و معنی‌دار است (0/01>P) که نشان‌دهنده روایی هم‌گرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 است.
پایایی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19
همسانی درونی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با روش آلفای کرونباخ برای نمره کل مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/72، 0/71، و 0/70 به دست آمد که بیانگر همسانی درونی خوب این مقیاس است.
بحث
ترس و اضطراب از ناشناخته‌ها همواره برای انسان‌ها استرس‌زا و اضطراب‌زا بوده است و ادراک ایمنی را در افراد کاهش می‌دهد. با‌توجه‌به بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس، هنجاریابی یک مقیاس خودگزارشی کوتاه برای ارزیابی سندرم اضطراب کووید-19بسیار مهم و حیاتی است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 ابزار مفیدی برای درک و سنجش ابعاد مختلف سندرم اضطراب کووید-19 است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 انجام شد. در این مطالعه اعتبار و پایایی نسخه فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی در شهر اهواز بررسی شد. نتایج نشان داد ساختار 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در نمونه‌ای از دانشجویان از برازش خوبی برخوردار است. مدل 2 عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از برازش بهتری در مقایسه با ساختار تک‌عاملی برخوردار است. نتایج این مطالعه با بررسی ساختار عاملی این مقیاس در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] همسو است.
شاخص‌های برازش مجذور خی‌دو بر درجه آزادی=2/25، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب=0/07، شاخص برازندگی تطبیقی=0/94، شاخص برازندگی هنجارشده=0/92 و ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین=0/05 در مطالعه ما به دست آمد که نشان‌دهنده برازش مطلوب است و در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] شاخص‌های برازش مجذور خی‌دو بر درجه آزادی=1/17، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب=0/02، شاخص برازندگی تطبیقی=0/99، شاخص برازندگی هنجارنشده=0/99 و ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین=0/02 به دست آمد که در مقایسه با نتایج ما، از برازش بهتری برخوردار بود.
نتایج پژوهش ما همسو با تحقیقات آسیب‌شناسی است [28, 29 ,30] که حاکی از نقش مهم اشکال نامناسب و ناسازگار کنار آمدن در پریشانی روان‌شناختی است. نتایج پژوهش ما همسو با پژوهش نیک سویک و همکاران [5] است که نشان داد سندرم اضطراب کووید-19را باید به‌لحاظ مفهومی و روان‌سنجی از تهدید، ترس و اضطراب که ماهیت تجربه اضطراب کووید-19 را منعکس می‌کند و نه پاسخ به آن را جدا کرد. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 جنبه‌های دیگری از اشکال ناسازگارانه کنار آمدن مانند اجتناب، پایش تهدید و نگرانی را ارزیابی و بررسی می‌کند.
آیتم‌های خرده‌مقیاس پشتکار، مرتبط با سازه‌هایی مانند رفتارهای ایمنی‌بخش [34] و جست‌وجوی اطلاعات آنلاین افراطی [35] است که اهمیت مهم و حیاتی در ارزیابی روان‌شناختی کووید-19 دارند. از مزایای بالینی آن، توانایی شناسایی سندرم اضطراب کووید-19(نگرانی، اجتناب، بررسی و پایش تهدید) است که می‌تواند در طی بحران‌های سلامت روان مانند بحران فعلی (کووید-19) مؤثر باشد [36].
همسانی درونی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با روش آلفای کرونباخ برای نمره کل مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/72، 0/71، و 0/70 به دست آمد که بیانگر همسانی درونی خوب این مقیاس است. در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] همسانی درونی زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/86، و 0/77 به دست آمد که همسانی درونی در مطالعه نیک سویک و همکاران مطلوب‌تر از پژوهش ما بود که احتمالاً به خاطر حجم نمونه بالاتر (426 نفر) و نمونه با تنوع بیشتر و دامنه سنی بیشتر (20 تا 75 سال) است که باعث معرف‌تر بودن نمونه در مطالعه نیک سویک و همکاران [13] در مقایسه با مطالعه ما می‌شود.
اعتبار هم‌گرا و واگرای مقیاس مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در مطالعه ما بررسی شد. اعتبار واگرای این مقیاس با سازه شفقت بررسی شد. بین مقیاس شفقت و مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 همبستگی منفی و معنی‌داری وجود دارد که همسو با پژوهش‌های دیگر [34 ,35, 36] است. اعتبار هم‌گرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با سازه فرسودگی کووید-19 بررسی شد که نتایج نشان داد بین مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و مقیاس فرسودگی کووید-19 همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد که حاکی از اعتبار هم‌گرای مناسب این سازه است. در پژوهش نیک سویک و همکاران [19] برای بررسی اعتبار هم‌گرا و واگرا از پرسش‌نامه پنج بزرگ (برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، موافق بودن، روان‌رنجورخویی و گشودگی) و پرسش‌نامه تهدید ادراک‌شده کرونا‌ویروس و مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس استفاده شد. نتایج نشان داد مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با پرسش‌نامه تهدید ادراک‌شده کرونا‌ویروس و مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس ارتباط مثبتی دارد. برون‌گرایی و وظیفه‌شناسی با سندرم اضطراب کووید-19 رابطه منفی دارد ولی با موافق بودن، روان‌رنجورخویی و گشودگی رابطه مثبت دارد ولی معنی‌دار نیست.
در تبیین اینکه چرا سندرم اضطراب کووید-19 با شفقت رابطه منفی دارد می‌توان گفت سازه شفقت به افراد در طی دوران بیماری همه‌گیر کرونا کمک می‌کند به‌جای اینکه خود را قضاوت کنند و انتقاد از ضعف ها، کمبودها و بی‌کفایتی‌های خود داشته باشند، گرایش به مراقبت و درک خود داشته باشد و با ملایمت و شفقت با خود رفتار کنند. افراد ازطریق ملایمت، مهربانی و شفقت ورزیدن به خود، امنیت هیجانی پیدا می‌کنند که بدون ترس از خودانتقادگری و سرزنش خود، خود را به‌وضوح ببینند و با دقت و فرصت بیشتری الگوهای ناسازگار هیجانی ،فکری، و رفتاری را درک و اصلاح کنند.
نتیجه‌گیری
هدف اصلی بررسی اعتبار و پایایی مقیاس سندرم اضطرب کووید-19 در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی در شهر اهواز با هدف ارزیابی یک ابزار کوتاه برای سنجش سندرم اضطراب مرتبط با کووید-19 بود. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 می‌تواند به بررسی رابطه بین سندرم اضطراب کووید-19 و مظاهر آسیب‌شناسی روانی در ایجاد مدل‌های تبیینی کمک کند. مطالعه روان‌سنجی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 مکمل ادبیات بین‌فرهنگی این مقیاس است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از ویژگی‌های روان‌سنجی (اعتبار و پایایی) مناسبی در نمونه‌ای از جمعیت دانشجویی برخوردار بود و می‌تواند در ارزیابی ابعاد مختلف سندرم اضطراب کووید-19 مفید باشد. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 می‌تواند ابزاری کوتاه، مفید و کاربردی برای سنجش اضطراب کووید-19 در محیط بالینی و تحقیقی باشد.
در تفسیر و تعمیم نتایج به‌دست‌آمده از بررسی اعتبار و پایایی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 محدودیت‌هایی وجود دارد. اول، داده‌های این مطالعه متکی به پرسش‌نامه‌های خوگزارشی بود که در معرض خطاهای خود‌گزارش‌دهی، مطلوبیت اجتماعی، و یادآوری ضعیف است. پژوهش‌های بعدی می‌توانند از معیارهای معتبرتر و اقدامات عینی‌تری برای تعیین تجربه فردی سندرم اضطراب کووید-19 استفاده کنند . طرح مطالعه ما مقطعی بود که تفسیرها و استنتاج‌های علت و معلولی را امکان‌پذیر نمی‌کند. شرکت‌کنندگان در این مطالعه ممکن است نماینده و معرف جمعیت عمومی نبوده باشند و این تعمیم نتایج را با دشواری روبرو کند. بنابراین مهم است که هنجاریابی این مقیاس در جمعیت عمومی بررسی شود. پایایی آزمون و بازآزمون مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در این مطالعه بررسی نشد که بهتر است در مطالعات بعدی بررسی شود.
ملاحظات اخلاقی
این مقاله دارای کد اخلاق IR.AJUMS.REC.1399.897 از دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز است.
حامی مالی
این تحقیق هیچ کمک مالی از سازمان های تأمین مالی در بخش های عمومی، تجاری یا غیر انتفاعی دریافت نکرد.
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان به طور یکسان در تهیه این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
اعتبار هم‌گرا و واگرا مقیاس سندرم اضطراب کووید-19
نتایج اعتبار واگرا و هم‌گرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در جدول شماره 3 نشان داده شده است.
جدول شماره 3 نشان می‌دهد ارتباط بین مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با مقیاس شفقت منفی و معنی‌دار است (0/01>P) که نشان‌دهنده روایی واگرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 است و رابطه مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با فرسودگی ناشی از کووید- 19 مثبت و معنی‌دار است (0/01>P) که نشان‌دهنده روایی هم‌گرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 است.
پایایی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19
همسانی درونی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با روش آلفای کرونباخ برای نمره کل مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/72، 0/71، و 0/70 به دست آمد که بیانگر همسانی درونی خوب این مقیاس است.
بحث
ترس و اضطراب از ناشناخته‌ها همواره برای انسان‌ها استرس‌زا و اضطراب‌زا بوده است و ادراک ایمنی را در افراد کاهش می‌دهد. با‌توجه‌به بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس، هنجاریابی یک مقیاس خودگزارشی کوتاه برای ارزیابی سندرم اضطراب کووید-19بسیار مهم و حیاتی است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 ابزار مفیدی برای درک و سنجش ابعاد مختلف سندرم اضطراب کووید-19 است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 انجام شد. در این مطالعه اعتبار و پایایی نسخه فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی در شهر اهواز بررسی شد. نتایج نشان داد ساختار 2 عاملی و تک‌عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در نمونه‌ای از دانشجویان از برازش خوبی برخوردار است. مدل 2 عاملی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از برازش بهتری در مقایسه با ساختار تک‌عاملی برخوردار است. نتایج این مطالعه با بررسی ساختار عاملی این مقیاس در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] همسو است.
شاخص‌های برازش مجذور خی‌دو بر درجه آزادی=2/25، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب=0/07، شاخص برازندگی تطبیقی=0/94، شاخص برازندگی هنجارشده=0/92 و ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین=0/05 در مطالعه ما به دست آمد که نشان‌دهنده برازش مطلوب است و در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] شاخص‌های برازش مجذور خی‌دو بر درجه آزادی=1/17، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب=0/02، شاخص برازندگی تطبیقی=0/99، شاخص برازندگی هنجارنشده=0/99 و ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین=0/02 به دست آمد که در مقایسه با نتایج ما، از برازش بهتری برخوردار بود.
نتایج پژوهش ما همسو با تحقیقات آسیب‌شناسی است [28, 29 ,30] که حاکی از نقش مهم اشکال نامناسب و ناسازگار کنار آمدن در پریشانی روان‌شناختی است. نتایج پژوهش ما همسو با پژوهش نیک سویک و همکاران [5] است که نشان داد سندرم اضطراب کووید-19را باید به‌لحاظ مفهومی و روان‌سنجی از تهدید، ترس و اضطراب که ماهیت تجربه اضطراب کووید-19 را منعکس می‌کند و نه پاسخ به آن را جدا کرد. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 جنبه‌های دیگری از اشکال ناسازگارانه کنار آمدن مانند اجتناب، پایش تهدید و نگرانی را ارزیابی و بررسی می‌کند.
آیتم‌های خرده‌مقیاس پشتکار، مرتبط با سازه‌هایی مانند رفتارهای ایمنی‌بخش [34] و جست‌وجوی اطلاعات آنلاین افراطی [35] است که اهمیت مهم و حیاتی در ارزیابی روان‌شناختی کووید-19 دارند. از مزایای بالینی آن، توانایی شناسایی سندرم اضطراب کووید-19(نگرانی، اجتناب، بررسی و پایش تهدید) است که می‌تواند در طی بحران‌های سلامت روان مانند بحران فعلی (کووید-19) مؤثر باشد [36].
همسانی درونی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با روش آلفای کرونباخ برای نمره کل مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/72، 0/71، و 0/70 به دست آمد که بیانگر همسانی درونی خوب این مقیاس است. در مطالعه نیک سویک و همکاران [5] همسانی درونی زیرمقیاس‌های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/86، و 0/77 به دست آمد که همسانی درونی در مطالعه نیک سویک و همکاران مطلوب‌تر از پژوهش ما بود که احتمالاً به خاطر حجم نمونه بالاتر (426 نفر) و نمونه با تنوع بیشتر و دامنه سنی بیشتر (20 تا 75 سال) است که باعث معرف‌تر بودن نمونه در مطالعه نیک سویک و همکاران [13] در مقایسه با مطالعه ما می‌شود.
اعتبار هم‌گرا و واگرای مقیاس مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در مطالعه ما بررسی شد. اعتبار واگرای این مقیاس با سازه شفقت بررسی شد. بین مقیاس شفقت و مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 همبستگی منفی و معنی‌داری وجود دارد که همسو با پژوهش‌های دیگر [34 ,35, 36] است. اعتبار هم‌گرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با سازه فرسودگی کووید-19 بررسی شد که نتایج نشان داد بین مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و مقیاس فرسودگی کووید-19 همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد که حاکی از اعتبار هم‌گرای مناسب این سازه است. در پژوهش نیک سویک و همکاران [19] برای بررسی اعتبار هم‌گرا و واگرا از پرسش‌نامه پنج بزرگ (برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، موافق بودن، روان‌رنجورخویی و گشودگی) و پرسش‌نامه تهدید ادراک‌شده کرونا‌ویروس و مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس استفاده شد. نتایج نشان داد مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 با پرسش‌نامه تهدید ادراک‌شده کرونا‌ویروس و مقیاس اضطراب کرونا‌ویروس ارتباط مثبتی دارد. برون‌گرایی و وظیفه‌شناسی با سندرم اضطراب کووید-19 رابطه منفی دارد ولی با موافق بودن، روان‌رنجورخویی و گشودگی رابطه مثبت دارد ولی معنی‌دار نیست.
در تبیین اینکه چرا سندرم اضطراب کووید-19 با شفقت رابطه منفی دارد می‌توان گفت سازه شفقت به افراد در طی دوران بیماری همه‌گیر کرونا کمک می‌کند به‌جای اینکه خود را قضاوت کنند و انتقاد از ضعف ها، کمبودها و بی‌کفایتی‌های خود داشته باشند، گرایش به مراقبت و درک خود داشته باشد و با ملایمت و شفقت با خود رفتار کنند. افراد ازطریق ملایمت، مهربانی و شفقت ورزیدن به خود، امنیت هیجانی پیدا می‌کنند که بدون ترس از خودانتقادگری و سرزنش خود، خود را به‌وضوح ببینند و با دقت و فرصت بیشتری الگوهای ناسازگار هیجانی ،فکری، و رفتاری را درک و اصلاح کنند.
نتیجه‌گیری
هدف اصلی بررسی اعتبار و پایایی مقیاس سندرم اضطرب کووید-19 در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی در شهر اهواز با هدف ارزیابی یک ابزار کوتاه برای سنجش سندرم اضطراب مرتبط با کووید-19 بود. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 می‌تواند به بررسی رابطه بین سندرم اضطراب کووید-19 و مظاهر آسیب‌شناسی روانی در ایجاد مدل‌های تبیینی کمک کند. مطالعه روان‌سنجی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 مکمل ادبیات بین‌فرهنگی این مقیاس است. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از ویژگی‌های روان‌سنجی (اعتبار و پایایی) مناسبی در نمونه‌ای از جمعیت دانشجویی برخوردار بود و می‌تواند در ارزیابی ابعاد مختلف سندرم اضطراب کووید-19 مفید باشد. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 می‌تواند ابزاری کوتاه، مفید و کاربردی برای سنجش اضطراب کووید-19 در محیط بالینی و تحقیقی باشد.
در تفسیر و تعمیم نتایج به‌دست‌آمده از بررسی اعتبار و پایایی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 محدودیت‌هایی وجود دارد. اول، داده‌های این مطالعه متکی به پرسش‌نامه‌های خوگزارشی بود که در معرض خطاهای خود‌گزارش‌دهی، مطلوبیت اجتماعی، و یادآوری ضعیف است. پژوهش‌های بعدی می‌توانند از معیارهای معتبرتر و اقدامات عینی‌تری برای تعیین تجربه فردی سندرم اضطراب کووید-19 استفاده کنند . طرح مطالعه ما مقطعی بود که تفسیرها و استنتاج‌های علت و معلولی را امکان‌پذیر نمی‌کند. شرکت‌کنندگان در این مطالعه ممکن است نماینده و معرف جمعیت عمومی نبوده باشند و این تعمیم نتایج را با دشواری روبرو کند. بنابراین مهم است که هنجاریابی این مقیاس در جمعیت عمومی بررسی شود. پایایی آزمون و بازآزمون مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 در این مطالعه بررسی نشد که بهتر است در مطالعات بعدی بررسی شود.
ملاحظات اخلاقی
این مقاله دارای کد اخلاق IR.AJUMS.REC.1399.897 از دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز است.
حامی مالی
این تحقیق هیچ کمک مالی از سازمان های تأمین مالی در بخش های عمومی، تجاری یا غیر انتفاعی دریافت نکرد.
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان به طور یکسان در تهیه این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, McIntyre RS, et al. A longitudinal study on the mental health of general population during the COVID-19 epidemic in China. Brain, Behavior, and Immunity. 2020; 87:40-8. [PMID ] [PMCID ]
2.Brooks SK, Smith LE, Webster RK, Weston D, Woodland L, Hall I, Rubin GJ. The impact of unplanned school closure on children’s social contact: Rapid evidence review. Eurosurveillance. 2020; 25(13):2000188. [DOI:10.2807/1560-7917.ES.2020.25.13.2000188 ]
3.Torales J, O’Higgins M, Castaldelli-Maia JM, Ventriglio A. The outbreak of COVID-19 coronavirus and its impact on global mental health. International Journal of Social Psychiatry. 2020; 66(4):317-20. [PMID ]
4.Pfefferbaum B, North CS. Mental health and the Covid-19 pandemic. New England Journal of Medicine. 2020; 383(6):510-2. [DOI:10.1056/NEJMp2008017 ] [PMID ]
5.Nikčević AV, Spada MM. The COVID-19 anxiety syndrome scale: Development and psychometric properties. Psychiatry Research. 2020; 292:113322. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.113322 ] [PMID ] [PMCID ]
6.Sirati Nir M, Karimi L, Khalili R. [The perceived stress level of health care and non-health care in exposed to covid-19 pandemic (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):294-305. [DOI:10.32598/ijpcp.26.3405.1 ]
7.Rezaei S, Sameni Toosarvandani A, Zebardast A. [Effect of COVID-19-induced Home Quarantine on parental stress and its relationship with anxiety and depression among children in Guilan Province (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):280-93. [DOI:10.32598/ijpcp.26.3402.1 ]
8.Qiu J, Shen B, Zhao M, Wang Z, Xie B, Xu Y. A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the COVID-19 epidemic: Implications and policy recommendations. General Psychiatry. 2020; 33(2):e100213. [DOI:10.1136/gpsych-2020-100213 ] [PMID ] [PMCID ]
9.Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, Ho RC. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(5):1729.[PMID ]
10.Duffy B, Allington D. The accepting, the suffering and the resisting: the different reactions to life under lockdown. London: The Policy Institute, Kings College; 2020.
11.Ahorsu DK, Lin CY, Imani V, Saffari M, Griffiths MD, Pakpour AH. The fear of COVID-19 scale: Development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction. 2022; 20(3):1537-45. [DOI:10.1007/s11469-020-00270-8 ] [PMID ] [PMCID ]
12.Lee SA. Coronavirus Anxiety Scale: A brief mental health screener for COVID-19 related anxiety. Death Studies. 2020; 44(7):393-401. [DOI:10.1080/07481187.2020.1748481 ] [PMID ]
13.Lee SA. How much “Thinking” about COVID-19 is clinically dysfunctional? Brain, Behavior, and Immunity. 2020; 87:97-8. [DOI:10.1016/j.bbi.2020.04.067 ] [PMID ] [PMCID ]
14.Lee SA, Jobe MC, Mathis AA, Gibbons JA. Incremental validity of coronaphobia: Coronavirus anxiety explains depression, generalized anxiety, and death anxiety. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 74:102268. [PMID ] [PMCID ]
15.Lee SA, Mathis AA, Jobe MC, Pappalardo EA. Clinically significant fear and anxiety of COVID-19: A psychometric examination of the Coronavirus Anxiety Scale. Psychiatry Research. 2020; 290:113112. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.113112 ] [PMID ] [PMCID]
16.Conway III LG, Woodard SR, Zubrod A. Social psychological measurements of COVID-19: Coronavirus perceived threat, government response, impacts, and experiences questionnaires.[Link]
17.Chong MY, Wang WC, Hsieh WC, Lee CY, Chiu NM, Yeh WC, et al. Psychological impact of severe acute respiratory syndrome on health workers in a tertiary hospital. The British Journal of Psychiatry. 2004; 185:127-33. [DOI:10.1192/bjp.185.2.127 ] [PMID ]
18.Wheaton MG, Abramowitz JS, Berman NC, Fabricant LE, Olatunji BO. Psychological predictors of anxiety in response to the H1N1 (swine flu) pandemic. Cognitive Therapy and Research. 2012; 36(3):210-8. [DOI:10.1007/s10608-011-9353-3 ]
19.Wu P, Fang Y, Guan Z, Fan B, Kong J, Yao Z, et al. The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. The Canadian Journal of Psychiatry. 2009; 54(5):302-11. [DOI:10.1177/070674370905400504 ] [PMID ] [PMCID ]
20.Yip PS, Cheung YT, Chau PH, Law YW. The impact of epidemic outbreak: The case of severe acute respiratory syndrome (SARS) and suicide among older adults in Hong Kong. Crisis: The Journal of Crisis Intervention and Suicide Prevention. 2010; 31(2):86-92. [DOI:10.1027/0227-5910/a000015 ] [PMID ]
21.Wells A. Emotional disorders and metacognition: Innovative cognitive therapy. New Jersey: John Wiley & Sons; 2002. [DOI:10.1002/9780470713662 ]
22.Hayes SC. Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy. 2016; 47(6):869–85. [PMID ]
23.Barlow DH, Sauer-Zavala S, Carl JR, Bullis JR, Ellard KK. The nature, diagnosis, and treatment of neuroticism: Back to the future. Clinical Psychological Science. 2014; 2(3):344-65. [DOI:10.1177/2167702613505532 ]
24.Mohammadpour M, Ghorbani V, Moradi S, Khaki Z, Foroughi AA, Rezaei MR. [Psychometric properties of the Iranian Version of the Coronavirus Anxiety Scale (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):374-87. [Link]
25.Mousavi Asl E, Dabaghi P, Taghva A. Screening borderline personality disorder: The psychometric properties of the Persian version of the McLean screening instrument for borderline personality disorder. Journal of Research in Medical Sciences. 2020; 25:97. [DOI:10.4103/jrms.JRMS_949_19 ] [PMID ] [PMCID ]
26.Mousavi Asl E, Mahaki B, Gharraee B, Asgharnejad Farid AA, Shahverdi-Shahraki A. Beliefs about binge eating: The psychometric properties of the Persian version of the eating beliefs questionnaire. Journal of Research in Medical Sciences. 2020; 25:73. [DOI:10.4103/jrms.JRMS_623_19 ] [PMID ] [PMCID ]
27.Kline RB. Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford publications; 2015. [Link]
28.Guillemin F, Bombardier C, Beaton D. Cross-cultural adaptation of health-related quality of life measures: Literature review and proposed guidelines. Journal of Clinical Epidemiology. 1993; 46(12):1417-32. [DOI:10.1016/0895-4356(93)90142-N] [PMID ]
29.Yıldırım M, Solmaz F. COVID-19 burnout, COVID-19 stress and resilience: Initial psychometric properties of COVID-19 Burnout Scale. Death Studies. 2022; 46(3):524–32. [DOI:10.1080/07481187.2020.1818885 ] [PMID ]
30.Malach-Pines A. The burnout measure, short version. International Journal of Stress Management. 2005; 12(1):78-88. [DOI:10.1037/1072-5245.12.1.78 ]
31.Pommier E, Neff KD, Tóth-Király I. The development and validation of the Compassion Scale. Assessment. 2020; 27(1):21-39. [PMID ]
32.Terwee CB, Bot SD, de Boer MR, van der Windt DA, Knol DL, Dekker J, et al. Quality criteria were proposed for measurement properties of health status questionnaires. Journal of Clinical Epidemiology. 2007; 60(1):34-42. [DOI:10.1016/j.jclinepi.2006.03.012 ] [PMID ]
33.Hu LT, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal. 1999; 6(1):1-55. [DOI:10.1080/10705519909540118 ]
34.Taylor S, Landry CA, Paluszek MM, Fergus TA, McKay D, Asmundson GJ. Development and initial validation of the COVID Stress Scales. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 72:102232. [DOI:10.1016/j.janxdis.2020.102232 ] [PMID ] [PMCID ]
35.Jungmann SM, Witthöft M. Health anxiety, cyberchondria, and coping in the current COVID-19 pandemic: Which factors are related to coronavirus anxiety?. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 73:102239. [DOI:10.1016/j.janxdis.2020.102239 ] [PMID ] [PMCID
36.Asmundson GJ, Taylor S. Coronaphobia: Fear and the 2019-nCoV outbreak. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 70:102196. [DOI:10.1016/j.janxdis.2020.102196 ] [PMID ] [PMCID ]
37.Coyne LW, Gould ER, Grimaldi M, Wilson KG, Baffuto G, Biglan A. First things first: Parent psychological flexibility and self-compassion during COVID-19. Behavior Analysis in Practice. 2020; 14(4):1092–8. [DOI:10.1007/s40617-020-00435-w ] [PMID ] [PMCID ]
38.Mohammadpour M, Ghorbani V, Khoramnia S, Ahmadi SM, Ghvami M, Maleki M. Anxiety, self-compassion, gender differences and COVID-19: Predicting self-care behaviors and fear of COVID-19 based on anxiety and self-compassion with an emphasis on gender differences. Iranian Journal of Psychiatry. 2020; 15(3):213-9. [DOI:10.18502/ijps.v15i3.3813 ] [PMID ] [PMCID ]
39.Braus M, Morton B. Art therapy in the time of COVID-19. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy. 2020; 12(S1):S267–8. [PMID ]
2.Brooks SK, Smith LE, Webster RK, Weston D, Woodland L, Hall I, Rubin GJ. The impact of unplanned school closure on children’s social contact: Rapid evidence review. Eurosurveillance. 2020; 25(13):2000188. [DOI:10.2807/1560-7917.ES.2020.25.13.2000188 ]
3.Torales J, O’Higgins M, Castaldelli-Maia JM, Ventriglio A. The outbreak of COVID-19 coronavirus and its impact on global mental health. International Journal of Social Psychiatry. 2020; 66(4):317-20. [PMID ]
4.Pfefferbaum B, North CS. Mental health and the Covid-19 pandemic. New England Journal of Medicine. 2020; 383(6):510-2. [DOI:10.1056/NEJMp2008017 ] [PMID ]
5.Nikčević AV, Spada MM. The COVID-19 anxiety syndrome scale: Development and psychometric properties. Psychiatry Research. 2020; 292:113322. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.113322 ] [PMID ] [PMCID ]
6.Sirati Nir M, Karimi L, Khalili R. [The perceived stress level of health care and non-health care in exposed to covid-19 pandemic (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):294-305. [DOI:10.32598/ijpcp.26.3405.1 ]
7.Rezaei S, Sameni Toosarvandani A, Zebardast A. [Effect of COVID-19-induced Home Quarantine on parental stress and its relationship with anxiety and depression among children in Guilan Province (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):280-93. [DOI:10.32598/ijpcp.26.3402.1 ]
8.Qiu J, Shen B, Zhao M, Wang Z, Xie B, Xu Y. A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the COVID-19 epidemic: Implications and policy recommendations. General Psychiatry. 2020; 33(2):e100213. [DOI:10.1136/gpsych-2020-100213 ] [PMID ] [PMCID ]
9.Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, Ho RC. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(5):1729.[PMID ]
10.Duffy B, Allington D. The accepting, the suffering and the resisting: the different reactions to life under lockdown. London: The Policy Institute, Kings College; 2020.
11.Ahorsu DK, Lin CY, Imani V, Saffari M, Griffiths MD, Pakpour AH. The fear of COVID-19 scale: Development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction. 2022; 20(3):1537-45. [DOI:10.1007/s11469-020-00270-8 ] [PMID ] [PMCID ]
12.Lee SA. Coronavirus Anxiety Scale: A brief mental health screener for COVID-19 related anxiety. Death Studies. 2020; 44(7):393-401. [DOI:10.1080/07481187.2020.1748481 ] [PMID ]
13.Lee SA. How much “Thinking” about COVID-19 is clinically dysfunctional? Brain, Behavior, and Immunity. 2020; 87:97-8. [DOI:10.1016/j.bbi.2020.04.067 ] [PMID ] [PMCID ]
14.Lee SA, Jobe MC, Mathis AA, Gibbons JA. Incremental validity of coronaphobia: Coronavirus anxiety explains depression, generalized anxiety, and death anxiety. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 74:102268. [PMID ] [PMCID ]
15.Lee SA, Mathis AA, Jobe MC, Pappalardo EA. Clinically significant fear and anxiety of COVID-19: A psychometric examination of the Coronavirus Anxiety Scale. Psychiatry Research. 2020; 290:113112. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.113112 ] [PMID ] [PMCID]
16.Conway III LG, Woodard SR, Zubrod A. Social psychological measurements of COVID-19: Coronavirus perceived threat, government response, impacts, and experiences questionnaires.[Link]
17.Chong MY, Wang WC, Hsieh WC, Lee CY, Chiu NM, Yeh WC, et al. Psychological impact of severe acute respiratory syndrome on health workers in a tertiary hospital. The British Journal of Psychiatry. 2004; 185:127-33. [DOI:10.1192/bjp.185.2.127 ] [PMID ]
18.Wheaton MG, Abramowitz JS, Berman NC, Fabricant LE, Olatunji BO. Psychological predictors of anxiety in response to the H1N1 (swine flu) pandemic. Cognitive Therapy and Research. 2012; 36(3):210-8. [DOI:10.1007/s10608-011-9353-3 ]
19.Wu P, Fang Y, Guan Z, Fan B, Kong J, Yao Z, et al. The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. The Canadian Journal of Psychiatry. 2009; 54(5):302-11. [DOI:10.1177/070674370905400504 ] [PMID ] [PMCID ]
20.Yip PS, Cheung YT, Chau PH, Law YW. The impact of epidemic outbreak: The case of severe acute respiratory syndrome (SARS) and suicide among older adults in Hong Kong. Crisis: The Journal of Crisis Intervention and Suicide Prevention. 2010; 31(2):86-92. [DOI:10.1027/0227-5910/a000015 ] [PMID ]
21.Wells A. Emotional disorders and metacognition: Innovative cognitive therapy. New Jersey: John Wiley & Sons; 2002. [DOI:10.1002/9780470713662 ]
22.Hayes SC. Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy. 2016; 47(6):869–85. [PMID ]
23.Barlow DH, Sauer-Zavala S, Carl JR, Bullis JR, Ellard KK. The nature, diagnosis, and treatment of neuroticism: Back to the future. Clinical Psychological Science. 2014; 2(3):344-65. [DOI:10.1177/2167702613505532 ]
24.Mohammadpour M, Ghorbani V, Moradi S, Khaki Z, Foroughi AA, Rezaei MR. [Psychometric properties of the Iranian Version of the Coronavirus Anxiety Scale (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):374-87. [Link]
25.Mousavi Asl E, Dabaghi P, Taghva A. Screening borderline personality disorder: The psychometric properties of the Persian version of the McLean screening instrument for borderline personality disorder. Journal of Research in Medical Sciences. 2020; 25:97. [DOI:10.4103/jrms.JRMS_949_19 ] [PMID ] [PMCID ]
26.Mousavi Asl E, Mahaki B, Gharraee B, Asgharnejad Farid AA, Shahverdi-Shahraki A. Beliefs about binge eating: The psychometric properties of the Persian version of the eating beliefs questionnaire. Journal of Research in Medical Sciences. 2020; 25:73. [DOI:10.4103/jrms.JRMS_623_19 ] [PMID ] [PMCID ]
27.Kline RB. Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford publications; 2015. [Link]
28.Guillemin F, Bombardier C, Beaton D. Cross-cultural adaptation of health-related quality of life measures: Literature review and proposed guidelines. Journal of Clinical Epidemiology. 1993; 46(12):1417-32. [DOI:10.1016/0895-4356(93)90142-N] [PMID ]
29.Yıldırım M, Solmaz F. COVID-19 burnout, COVID-19 stress and resilience: Initial psychometric properties of COVID-19 Burnout Scale. Death Studies. 2022; 46(3):524–32. [DOI:10.1080/07481187.2020.1818885 ] [PMID ]
30.Malach-Pines A. The burnout measure, short version. International Journal of Stress Management. 2005; 12(1):78-88. [DOI:10.1037/1072-5245.12.1.78 ]
31.Pommier E, Neff KD, Tóth-Király I. The development and validation of the Compassion Scale. Assessment. 2020; 27(1):21-39. [PMID ]
32.Terwee CB, Bot SD, de Boer MR, van der Windt DA, Knol DL, Dekker J, et al. Quality criteria were proposed for measurement properties of health status questionnaires. Journal of Clinical Epidemiology. 2007; 60(1):34-42. [DOI:10.1016/j.jclinepi.2006.03.012 ] [PMID ]
33.Hu LT, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal. 1999; 6(1):1-55. [DOI:10.1080/10705519909540118 ]
34.Taylor S, Landry CA, Paluszek MM, Fergus TA, McKay D, Asmundson GJ. Development and initial validation of the COVID Stress Scales. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 72:102232. [DOI:10.1016/j.janxdis.2020.102232 ] [PMID ] [PMCID ]
35.Jungmann SM, Witthöft M. Health anxiety, cyberchondria, and coping in the current COVID-19 pandemic: Which factors are related to coronavirus anxiety?. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 73:102239. [DOI:10.1016/j.janxdis.2020.102239 ] [PMID ] [PMCID
36.Asmundson GJ, Taylor S. Coronaphobia: Fear and the 2019-nCoV outbreak. Journal of Anxiety Disorders. 2020; 70:102196. [DOI:10.1016/j.janxdis.2020.102196 ] [PMID ] [PMCID ]
37.Coyne LW, Gould ER, Grimaldi M, Wilson KG, Baffuto G, Biglan A. First things first: Parent psychological flexibility and self-compassion during COVID-19. Behavior Analysis in Practice. 2020; 14(4):1092–8. [DOI:10.1007/s40617-020-00435-w ] [PMID ] [PMCID ]
38.Mohammadpour M, Ghorbani V, Khoramnia S, Ahmadi SM, Ghvami M, Maleki M. Anxiety, self-compassion, gender differences and COVID-19: Predicting self-care behaviors and fear of COVID-19 based on anxiety and self-compassion with an emphasis on gender differences. Iranian Journal of Psychiatry. 2020; 15(3):213-9. [DOI:10.18502/ijps.v15i3.3813 ] [PMID ] [PMCID ]
39.Braus M, Morton B. Art therapy in the time of COVID-19. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy. 2020; 12(S1):S267–8. [PMID ]
نوع مطالعه: پژوهشي اصيل |
موضوع مقاله:
روانپزشکی و روانشناسی
دریافت: 1400/5/16 | پذیرش: 1400/7/26 | انتشار: 1401/10/1
دریافت: 1400/5/16 | پذیرش: 1400/7/26 | انتشار: 1401/10/1
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران
تلفن دانشگاه : 02166506899
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
وبسایت: http://ijpcp.iums.ac.ir
ایمیل: ijpcp@iums.ac.ir
