مقدمه
یکی از مهم‌ترین عناصر مراقبت سلامت، پرستاران هستند؛ زیرا بار اصلی ارائه خدمات سلامت انسان‌ها بر دوش آن‌هاست، از این رو پیوسته فشار روانی شدیدی را تجربه می‌کنند [1]. پرستاری به عنوان حرفه‌ای سرشار از استرس جسمی و هیجانی در نظر گرفته شده ‌است [2]. این روزها رایج‌ترین واکنش ‌هیجانی که پرستاران با آن درگیر هستند، اضطراب است؛ زیرا شیوع کووید 19 در بین مردم به‌ویژه کشورهای آسیب‌دیده باعث ایجاد اضطراب شده ‌است [3]، کووید 19 تهدیدی جدی برای سلامت ‌عمومی است [4، 5، 6، 7]. این بیماری ویروسی جدید، سومین بیماری همه‌گیر در قرن 21 بعد از سارس و مرس است [9 ،8]. به دلیل شیوع این بیماری، سازمان بهداشت جهانی از واژه بیماری همه‌گیر برای این بیماری در 11 مارس 2020 استفاده کرد [10]. با توجه به گستردگی شیوع کووید 19 در جهان و میزان تلفات این بیماری کارکنان حوزه مراقبت‌های بهداشتی و درمانی به‌ دلیل بودن در خط اول مقابله با این بیماری امکان بیشتری نسبت به دیگران دارند که در معرض بروز اختلالات روان‌شناختی و اضطراب قرار گیرند. یک مطالعه مقطعی که روی پرسنل پزشکی در کشور چین طی شیوع کوویدـ 19 انجام ‌شد نشان داده ‌است که از بین 512 نفر کارمند، حدود 164 نفر تماس مستقیم با بیمار آلوده داشتند. در این میان میزان شیوع اضطراب حدود 12/5 درصد بود که 10/35 درصد اضطراب خفیف، 1/36 اضطراب متوسط و حدود 0/78 درصد اضطراب شدید را تجربه‌ کردند [11]. مطالعات گذشته نشان می‌دهند که اختلالات ‌روانی، از جمله اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب، افسردگی، حملات‌ هراس، تحریک‌پذیری، دلهره، بی‌اعتمادی و افکار خودکشی، در پرستارانی که مراقب بیماران مبتلا به سارس بودند رواج داشت. این اختلالات می‌توانند منجر به از دست دادن اشتها، خستگی، اختلال در توانایی‌ فیزیکی، اختلا‌ل ‌خواب، بی‌حسی، ترس و ناامیدی شود [12]. دلایل احتمالی برای اضطراب بیشتر ممکن است نگرانی در مورد آلوده شدن، مشکل کنترل اپیدمی و کمبود تجهیزات پزشکی در سراسر کشور باشد [13]. طبق پژوهش هاونگ و ژائو [14] در یک مطالعه انجام‌شده در زمان شیوع کووید 19 در چین، اضطراب در بین کارکنان بهداشت و درمان نسبت به دیگران بالاتر بود. در یک مطالعه دیگر در عربستان، سطح بالایی از نگرانی از بیماری عفونی مرس در دانشجویان پزشکی نشان داده ‌شد [3]. پژوهش وانگ و همکاران [15] تأثیر روان‌شناختی شیوع بیماری‌کرونا از جمله افسردگی، اضطراب و استرس را در چین متوسط یا شدید گزارش‌کردند.
از جمله منابع مهم سازگاری در شرایط تنش‌زا میزان حمایت و توجهی است که از سوی نزدیکان دریافت می‌شود. حمایت اجتماعی شامل برخورداری از کمک‌های عاطفی، ابزاری و اطلاعی است که توسط دیگران تأمین می‌شود [16، 17]. حمایت اجتماعی ادراک‌شده به ارزیابی ذهنی افراد درباره روابط و رفتارهای ‌حمایتی اشاره دارد [18] و یکی از مهم‌ترین عوامل پیش‌بینی‌کننده سلامت جسمی و روان‌شناختی افراد از کودکی تا بزرگسالی به‌ شمار می‌رود. تصور می‌شود که حمایت اجتماعی به عنوان سپری ضربه‌گیر در برابر استرس عمل می‌کند [19]. نتایج پژوهش هنری و همکاران [20] نشان ‌داد که سطح حمایت ‌اجتماعی دوستان، پیش‌بینی‌کننده منفی علامت اضطراب است. نتایج پژوهش کیم و همکاران [21] بیانگر ارتباط مستقیم حمایت ‌اجتماعی ادراک‌شده با اضطراب و افسردگی بود. پژوهش بداقی و همکاران [22] نشان ‌داد که نشانه‌های اضطراب و استرس رابطه معکوسی با حمایت ‌اجتماعی دارند. نقش حمایت اجتماعی در مقابله با وقایع استرس‌زا در مطالعه گونوسن و همکاران [23] بررسی شده و مورد تأیید قرار گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان‌ داد که حمایت ‌اجتماعی همکاران و خانواده از پرستاران، مقابله با شرایط استرس‌زا را برای آن‌ها آسان‌تر می‌کند. همچنین فنگ و همکاران [24] به بررسی اهمیت حمایت اجتماعی در مقابله با استرس روانی در گروهی از پرستاران پرداختند و نشان ‌دادند حمایت ‌اجتماعی و اعتمادبه‌نفس نقش مهمی در مقابله با استرس‌های روانی داشته است.
متغیر دیگری که منعکس‌کننده جهت‌گیری کلی فرد به زندگی است و فرد را در یافتن و استفاده از منابع برای حفظ سلامتی و مدیریت استرس راهنمایی می‌کند، حس انسجام است [25]. حس انسجام به توانایی فردی برای درک موقعیت خاص و استفاده مؤثر از منابع موجود(مادی، روان‌شناسی و اجتماعی) اشاره ‌‌دارد که به فرد اجازه استفاده از استراتژی‌های مقابله انطباقی را می‌دهد [26]. پرستاران توانمند در زمینه حس انسجام، به علت سازگاری و انعطاف‌پذیری بیشتری که در شرایط شغلی و محیطی خود دارند [27]، استرس شغلی‌شان کمتر است و می‌توانند وظایف خودشان را به نحو احسن انجام دهند [28]. افراد دارای حس انسجام قوی در مواجهه با عوامل استرس‌زا، توانایی درک و مدیریت وضعیت را با استفاده از منابع در دسترس خواهند داشت و این مسئله منجر به حفظ سلامتی آن‌ها خواهد شد [29]. یافته‌های پژوهشی نشان ‌داد که حس انسجام یک عامل محافظتی در مقابل آسیب‌شناسی روانی است و خطر ابتلا به بیماری‌های روانی را کاهش می‌دهد [30 ،31]. السعید و همکاران [32] نشان ‌دادند که تقریباً یک‌پنجم بزرگسالان در ژاپن از اضطراب رنج می‌برند و حس انسجامِ کم، یک عامل خطر قابل توجه است. طبق پژوهش دل پینو ساسادو و همکاران [33] سطح بالاتر حس انسجام با سطح پایین‌تر پیامدهای بهداشت روانی مانند اضطراب و افسردگی همراه بود. عینی و همکاران [34] در پژوهشی درباره اپیدمی کرونا‌ویروس نشان دادند حس انسجام بر اضطراب دانشجویان مؤثر بوده است. پژوهش حسین‌پور و همکاران [35] نیز نشان داد هرچه حس انسجام بالا باشد، میزان اضطراب پایین‌تر خواهد بود.
 با توجه به شیوع بیشتر ویروس و همچنین افزایش تعداد مرگ‌و‌میر پرستاران که می‌تواند یک عامل استرس‌زا برای سایر پرستاران باشد، لازم است به سلامت ‌روان پرستاران توجه شود. استرس و اختلالات روانی می‌توانند مانند یک چرخه، سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و منجر به گسترش کروناویروس شوند؛ به‌خصوص در مواردی که پرستاران با سابقه اختلالات روانی، بیشتر نگران هستند [36]. کشور ما، ایران، جزو ده کشوری است که بیشترین میزان آلودگی به ویروس کرونا را دارند و ارزیابی میزان اطلاعات پرستاران در مورد کووید 19 می‌تواند گامی مؤثر در کنترل بیماری باشد [11]. همچنین ویروس کرونا، چون تقریباً ویروس ناشناخته‌ای است و هنوز ابعاد روان‌شناختی آن روی مردم کمتر مورد بررسی قرار گرفته است و با وجود اینکه سلامتی پرستاران به دلیل ماهیت ‌کاری همیشه در معرض خطر قرار دارد، بررسی آن در جامعه حاضر ضروری است؛ بنابراین هدف از این پژوهش پیش‌بینی اضطراب ‌کرونا در پرستاران بر اساس حمایت ‌اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام بود.
روش  
این مطالعه از نظر هدف کاربردی و روش گردآوری داده‌ها روش همبستگی، از نوع توصیفی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه پرستاران شاغل در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های شهرستان رشت در سال 1399 تشکیل می‌داند. نمونه پژوهش دویست نفر از پرستاران بودند که به روش نمونه‌گیری دردسترس به ‌صورت اینترنتی و از طریق شبکه‌های مجازی در پژوهش شرکت کردند. این روش به ‌دلیل محدودیت تردد هنگام جدی‌ شدن خطر کرونا در ایران انتخاب ‌شد. با توجه به اینکه روش نمونه‌گیری د دسترس در این پژوهش به‌ کار برده‌ شد، از زمان پخش لینک پرسش‌نامه آنلاین در طول سه هفته، لینک فعال باقی ماند و در طول این مدت، دویست پرسش‌نامه با حذف موارد ناقص در اختیار پژوهشگران قرار گرفت.
ابزارهای گردآوری داده‌ها
پرسش‌نامه اضطراب کرونا ویروس: این ابزار جهت سنجش اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور ایران توسط علی‌پور و همکاران [37] تهیه و اعتباریابی شده است. نسخه نهایی این ابزار دارای هجده گویه و دو مؤلفه است. گویه‌های یک تا نُه علائم روانی و گویه‌های ده تا هجده علائم جسمانی را می‌سنجند. این ابزار در طیف 4‌درجه‌ای لیکرت(هرگز: صفر، تا همیشه: 3) نمره‌گذاری می‌شود. بیشترین و کمترین نمره بین صفر تا 54 خواهد بود. نمره‌ بالا نشان‌دهنده سطح بالاتری از اضطراب در فرد است. پایایی این ابزار با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای عامل اول 0/87 و عامل دوم 0/86 و برای کل پرسش‌نامه 0/91 به دست آمد؛ همچنین روایی آن با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی، تأیید شده است [37]. در پژوهش حاضر پایایی پرسش‌نامه به روش آلفای کرونباخ 0/93 برآورد شد.
مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک‌شده: جهت ارزیابی میزان حمایت ‌اجتماعی ادراک‌شده از مقیاس حمایت ‌اجتماعی چندبعدی استفاده شد. این پرسش‌نامه که توسط زیمت و همکاران [38] طراحی شده و یک ابزار دوازده‌گویه‌ای است. این مقیاس میزان حمایت ‌اجتماعی ادراک‌شده فرد را در سه حیطه خانواده، دوستان و افراد مهم در زندگی در لیکرت هفت‌گزینه‌ای از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق می‌سنجد. برای به ‌دست آوردن نمره‌ کل این مقیاس نمره همه‌ گویه‌ها با هم جمع و بر تعداد آن‌ها(دوازده گویه) تقسیم می‌شود. نمره هر مقیاس نیز از حاصل جمع نمرات گویه‌های مربوط به آن، تقسیم بر تعداد گویه‌های آن زیر‌مقیاس به‌ دست می‌آید. روایی و پایایی این مقیاس توسط زیمت و همکاران [38] در حد مطلوب گزارش شده است. سلیمی و همکاران [39] روایی مقیاس را به روش تحلیل عاملی مورد تأیید قرار دادند. همچنین پایایی مقیاس را برای سه بُعد حمایت ‌اجتماعی دریافت‌شده از سوی خانواده، دوستان و افراد مهم زندگی به ترتیب 0/86، 0/86 و 0/82 گزارش کردند. در پژوهش حاضر پایایی به روش آلفای کرونباخ 0/92 برآورد شد.
پرسش‌نامه حس انسجام فرم سیزده‌ماده‌ای: فرم کوتاه پرسش‌نامه حس انسجام توسط آنتونووسکی در سال 1987 طراحی‌ شده است. این پرسش‌نامه سیزده سؤال دارد که هر سؤال از لیکرت 7‌درجه‌ای تشکیل یافته است و شامل سه خرده‌مقیاس ادراک‌پذیری، کنترل‌پذیری و معنی‌داری است. نمره‌گذاری از 13 تا 91 است که نمره بالاتر نشانگر حس انسجام بالاست. نمره 13 تا 63 بیانگر حس انسجام پایین، نمره 64 تا 79 نشانه حس انسجام متوسط و نمره 80 تا 91 حس انسجام بالا را نشان‌می‌دهد [40]. در 127 مطالعه انجام‌شده آلفای‌کرونباخ حس انسجام از 0/70 تا 0/92 به تأیید رسیده است. اعتبار درونی این پرسش‌نامه در مطالعات متعدد از 0/82 تا 0/86 بوده است [41، 42]. در ایران محمدزاده و همکاران پرسش‌نامه مذکور را پس از ترجمه، روی دانشجویان ایرانی هنجاریابی کردند که آلفای‌کرونباخ پرسش‌نامه دانشجویان پسر و دختر 0/75 و 0/78 به ‌دست آمد. ضریب اعتبار بازآزمایی کل مقیاس نیز 0/66 به ‌دست آمد [43]. در پژوهش حاضر پایایی به روش آلفای کرونباخ 0/85 برآورد شد.
روش اجرای پژوهش بدین صورت بود: پرسشن‌امه‌ها به صورت آنلاین طراحی‌ شد و در فضای‌مجازی از جمله(تلگرام، واتس‌اپ و اینستاگرام) در بین پرستاران توزیع شد. توضیحات لازم از جمله هدف از پژوهش و نحوه پاسخ‌دهی به سؤالات در پرسش‌نامه ارائه‌ شد و افراد به صورت کاملاً داوطلبانه در این پژوهش شرکت ‌‌کردند. معیارهای ورود نمونه به پژوهش شامل تمایل افراد به شرکت در پژوهش، داشتن مدرک کاردانی به بالا در رشته پرستاری و اشتغال در بیمارستان‌های مورد مطالعه بود. معیار خروج از پژوهش نیز شامل عدم تمایل به ‌همکاری و مخدوش بودن پرسش‌نامه بود. کدهای رایج اخلاق در پژوهش‌های پزشکی شامل 13، 14 و 2 (منافع حاصل از یافته‌ها در جهت پیشرفت دانش‌بشری)، کد 20 (هماهنگی پژوهش با موازین دینی و فرهنگی) و کدهای 1، 3 و 24 (رضایت آزمودنی‌ها و نماینده قانونی او) در پژوهش حاضر رعایت شده ‌است.
تجزیه و تحلیل داده‌ها
تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه و از طریق نرم‌افزار SPSS انجام شد. اضطراب کرونا به عنوان متغیر ملاک، حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام به عنوان متغیر‌های پیش‌بین لحاظ شدند.
یافته‌ها
نمونه آماری مورد مطالعه دویست پرستار با متوسط سن 5/2‌±‌35 سال بودند که در دامنه سنی 25 تا 45 سال قرار داشتند. 113 نفر (56/5 درصد) زن و 87 نفر (43/5 درصد) مرد بودند. جدول شماره 1 میانگین، انحراف معیار، واریانس و چولگی و کشیدگی متغیرهای پژوهش را نشان می‌دهد. 



مطابق جدول شماره 1، مقدار چولگی مشاهده‌شده برای متغیرهای پژوهش در بازه 2 تا منهای 2 قرار دارد؛ یعنی از لحاظ کجی، متغیرهای پژوهش نرمال بوده و توزیع آن‌ها متقارن است. همچنین مقدار کشیدگی آن‌ها نیز در بازه 2 تا منهای 2 قرار دارد؛ این نشان می‌دهد توزیع متغیرهای مورد مطالعه از کشیدگی نرمال برخوردار است.
به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره 2 ارائه شده است. 



اضطراب کرونا‌ویروس در پرستاران با حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام رابطه منفی و معنادار داشت (01/P<0).
جهت تبیین سهم حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام در پیش‌بینی اضطراب پرستاران از تحلیل رگرسیون استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره 3 آمده است. 



قبل از اجرای تحلیل رگرسیون، یک تحلیل اولیه برای بررسی مفروضه‌های رگرسیون اجرا شد. مقادیر به‌دست‌آمده برای Tolerance و VIF حاکی از آن بود که از مفروضه هم‌خطی‌ بودن، تخطی نشده است؛ چراکه ارزش Tolerance تمام متغیرها بیش ‌از 0/1 و ارزش VIF متغیرها کمتر از 10 است. همچنین برای بررسی استقلال خطاها از آزمون دوربین واتسون استفاده شد که میزان آن نشان از مستقل بودن خطاها داشت.
بر اساس نتایج جدول شماره 3، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه در پیش‌بینی اضطراب کرونا از روی حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام، نشان می‌دهد متغیرهای پیش‌بین 42 درصد از واریانس نمرات اضطراب کرونا در پرستاران را پیش‌بینی می‌کنند که این مقدار با 163/261=‌F در سطح 0/01>P معنی‌دار است. نتایج ضرایب رگرسیون هم نشان می‌دهد حمایت اجتماعی ادراک‌شده (7/46-=P<0.03 t) و (8/73-=P<0.001 t) به طور معکوس اضطراب کرونا در پرستاران را پیش‌بینی می‌کند. مقادیر بتا نشان داد حس انسجام بیشترین سهم را در پیش‌بینی اضطراب کرونا در پرستاران دارد.
بحث 
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام در پیش‌بینی اضطراب کرونا در پرستاران انجام شد.
نتایج ضرایب همبستگی نشان داد اضطراب کرونا در پرستاران با حمایت اجتماعی ادراک‌شده رابطه منفی و معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد حمایت اجتماعی ادراک‌شده، واریانس نمرات اضطراب کرونا در پرستاران را تبیین می‌کند. بنابراین یافته‌ها از وجود ارتباط بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده و اضطراب کرونا در پرستاران حمایت کرده‌اند. پژوهشی که به طور مستقیم با این نتایج همسو باشد یافت نشد، اما مطالعاتی هستند که می‌توان چنین نتایجی را از آن‌ها استنتاج کرد [21، 22، 23، 24]. بر اساس نتایج برگرفته از مطالعات انجام‌شده، حمایت ‌اجتماعی همکاران و خانواده از پرستاران، مقابله با شرایط استرس‌زا را برای پرستاران آسان‌تر می‌کند [23]. نتایج پژوهش فنگ و همکاران [24] نیز نشان داد حمایت ‌اجتماعی و اعتمادبه‌نفس در پرستاران نقش مهمی در مقابله با استرس‌های روانی داشته است. در تبیین این یافته می‌توان چنین بیان کرد که حمایت اجتماعی ادراک‌شده یکی از مهم‌ترین عوامل پیش‌بینی‌کننده سلامت جسمی و روان‌شناختی افراد از کودکی تا بزرگسالی به ‌شمار می‌آید و به عنوان سپری در برابر استرس عمل می‌کند. 
این یافته تقویت‌کننده‌ نظریه مستقیم حمایت اجتماعی است؛ این نظریه بر آن است که اثر حمایت اجتماعی بر سلامتی شخص مستقیم و خود‌به‌خود برای سلامتی و تندرستی سودمند است. طبق این الگو کمبود حمایت اجتماعی یا فقدان آن به‌خودی‌خود تنش‌زاست؛ بنابراین حمایت اجتماعی در همه حال، اعم از وقوع حوادث تنش‌زا و غیره سودمند است [18]. به عبارت دیگر افرادی که از حمایت اجتماعی ادراک‌شده‌ بالا برخوردارند، به طور مؤثرتری از سبک‌های مقابله‌ای مسئله‌مدار استفاده می‌کنند و درنتیجه آشفتگی کمتر و بهزیستی و سلامت بالاتری را گزارش می‌کنند. افراد دارای سطوح بالای حمایت اجتماعی ادراک‌شده مطمئن هستند در مواقع نیاز، دیگران برای کمک به آن‌ها حضور خواهند داشت و درنتیجه ممکن است رویدادهای بالقوه استرس‌زا را کمتر فشارزا تصور کنند. درواقع دریافت انواع متعدد حمایت اجتماعی می‌تواند به فرد کمک کند اثرات منفی موقعیت‌های بالقوه استرس‌زا را به طور مستقیم حذف کند یا دست‌کم آن‌ها را کاهش دهد. بنابراین حمایت اجتماعی ادراک‌شده به ایجاد نوعی اعتماد‌به‌نفس و اطمینان از مواجهه مؤثر و مفید در برابر بیماری کرونا منجر می‌شود؛ درنتیجه در پرستاران با حمایت اجتماعی ادراک‌شده‌ بالا، میزان اضطراب ناشی از بیماری کرونا کمتر خواهد بود.
در ارتباط با رابطه بین حس انسجام و اضطراب کرونا در پرستاران، نتایج ضرایب همبستگی نشان داد نمره حس انسجام به طور منفی با اضطراب کرونا در پرستاران مرتبط است. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد نمرات حس انسجام قدرت پیش‌بینی اضطراب کرونا در پرستاران را دارند؛ بنابراین یافته‌ها از وجود ارتباط بین حس انسجام با اضطراب کرونا در پرستاران حمایت کرده‌اند. پژوهشی که به طور مستقیم با این نتایج همسو باشد یافت نشد، اما مطالعاتی هستند که می‌توان چنین نتایجی را از آن‌ها استنتاج کرد [29، 35، 33، 34، 35]. پژوهش السعید و همکاران نشان‌ داد تقریباً یک‌پنجم بزرگسالان در ژاپن از اضطراب رنج می‌برند و حس انسجام کم، یک عامل خطر قابل توجه است. طبق پژوهش دل پینو ساسادو و همکاران [33] سطح بالاتر حس انسجام با سطح پایین‌تر پیامدهای بهداشت روانی مانند اضطراب و افسردگی مرتبط است. پژوهش حسین‌پور و همکاران [35] نیز نشان داد هرچه حس انسجام بالا باشد، میزان اضطراب پایین‌تر خواهد بود. در تبیین این یافته می‌توان چنین بیان کرد که بر اساس نظریه آنتونووسکی از طریق حس انسجام می‌توان توجیه کرد که چرا فردی می‌تواند حد بالایی از استرس را از سر بگذراند و سالم بماند؛ در افراد با حس انسجام قوی و رشد‌یافته، اطلاعات مربوط به مؤلفه‌های شناختی مرتب، جامع، ساختارمند و روشن است و مغشوش، آسیب‌دیده، تصادفی و انعطاف‌ناپذیر نیست. از این رو، پرستارانی که حس انسجام قوی دارند، انتظار دارند محرک‌هایی که با آن‌ها مواجهه می‌شوند، در آینده قابل پیش‌بینی باشند یا حداقل در زمان مواجهه ناگهانی با یک رویداد استرس‌زا، رفتاری واضح و مرتبط از خود نشان دهند. همین مسئله باعث می‌شود شدت خصایص بالینی اضطراب کرونا در آن‌ها کاهش یابد. به عبارت دیگر، می‌توان چنین استنباط کرد که آنتونووسکی [40]، ترکیب سلامت‌زا‌‌ها را در برابر ترکیب رایج آسیب‌زا‌ها به کار گرفته و صفات و ویژگی‌هایی را که با سلامت همراه‌اند زیر این عنوان قرار می‌دهد. او معتقد است فردی که یک حس انسجام قوی در او پرورش یافته است، صفات شخصیتی سلامتی‌زا از خود نشان می‌دهد که منجر به خوش‌بینی و سازگاری در برخی حوزه‌های رفتاری می‌شود. شخصی که حس انسجام قوی دارد زندگی را بامعنا می‌بیند. چنین افرادی یک حس قوی هدفمند بودن در زندگی دارند و معتقدند تجارب استرس‌زای زندگی قابل فهم و درک هستند. افراد با حس انسجام قوی قادر به درک، پیش‌بینی و سازمان‌دهی استرس‌زاهای داخلی و بیرونی هستند و از منابع موجود برای مقابله با استرس استفاده می‌کنند. حس انسجام می‌تواند الگویی از پاسخ‌ها را برای موقعیت‌هایی که موجب تحریک مغز فرد می‌شود، فعال کند و به دنبال آن درک ضرورت برای مقابله ابزاری و احساسی را ایجاد ‌کند [33]. از این ‌رو، از پرستاران با حس انسجام بالا انتظار می‌رود که در مواجهه با بیماری کرونا که یک رویداد استرس‌زا تلقی می‌شود، رفتاری واضح و مرتبط از خود نشان ‌دهند و میزان اضطراب کرونا در آن‌ها کمتر باشد. 
نتیجه‌گیری
درمجموع می‌توان گفت حمایت ‌اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام با اضطراب‌کرونا در پرستاران رابطه دارد و می‌تواند نحوه رفتار فرد در برابر اضطراب را پیش‌بینی کند. به عبارتی زمانی که افراد به درک روشنی از حس انسجام در خود می‌رسندکه بدانند رویدادهای زندگی که با آن روبه‌رو می‌شوند قابل مدیریت و حل شدن است و همچنین بدانند در این شرایط منابعی از جمله منابع حمایتی از سوی خانواده، دوستان و دیگر آشنایان و همکاران وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌تواندد با مشکلات مقابله کنند؛ در این شرایط فرد احساس کنترل بیشتری بر شرایط روان‌شناختی منفی مانند اضطراب در شرایط گسترش ویروس کرونا دارد؛ بنابراین آموزش به پرستاران جهت توانمندسازی آن‌ها در این زمینه‌ها پیشنهاد می‌شود. 
پژوهش حاضر با محدودیت‌هایی نیز روبه رو بود؛ از جمله اینکه پژوهش روی پرستاران شهر رشت انجام شد که تعمیم نتایج را به سایر شهر‌ها با مشکل مواجه می‌کند. از این رو پیشنهاد می‌شود پژوهشی مشابه این پژوهش روی پرستاران در شهرهای دیگر انجام گیرد و یافته‌های آن با یافته‌های پژوهش حاضر مقایسه شود. استفاده از مقیاس‌های خودگزارشی از محدودیت‌های دیگر این پژوهش است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود از روش‌های دیگر جمع‌آوری اطلاعات همچون مصاحبه(فردی، خانوادگی) و مشاهده استفاده شود تا اطلاعات کامل‌تر و دقیق‌تر به‌ دست آید. طراحی و اجرای پژوهش‌هایی با متغیرهای پیش‌بین در دیگر حوزه‌های شخصیت، همچون صفات بنیادین و سازه‌های کلی شخصیت و وارد‌ کردن متغیرهای هویتی و جمعیت‌شناختی به عنوان متغیرهای تعدیل‌کننده در پژوهش‌هایی با اهداف هماهنگ با تحقیق حاضر، می‌تواند از جمله پیشنهادات بنیادین برای محققان این حوزه در پژوهش‌های آتی باشد. با توجه به اینکه این پژوهش فقط همبستگی متغیرهای حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حس انسجام را با اضطراب‌کرونا در پرستاران سنجیده است و مداخله ‌درمانی صورت نگرفته است، به آن دسته از پرستارانی که از اضطراب ناشی از دچار شدن به کرونا رنج می‌بردند، پیشنهاد شد، با مراجعه به کلینیک‌های روان‌درمانی، با دریافت برنامه‌های مبتنی بر افزایش حس انسجام و همچنین گسترش دایره روابط ‌اجتماعی و به ‌تبع آن گسترس حمایت ‌اجتماعی ادراک‌شده از سوی دیگران با این اضطراب مقابله کنند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش 
کلیه‌ی اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این تحقیق هیچ‌گونه کمک مالی خاصی از سوی سازمان‌های تأمین مالی در بخش‌های دولتی، تجاری و یا سایر نهادها دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
نوشتن پیش‌نویس اصلی مقاله، بررسی و ویرایش: ساناز عینی؛ تحقیق و بررسی، جمع آوری داده‌ها: متینه عبادی؛ تحلیل داده‌ها: زهره هاشمی. 
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.


 

Reference
1.Boustanipour L, Saberi H, Soheili A. [Prediction of level of aggression and interpersonal problems in Ed nurses based on their occupational stress (Persian)]. Nursing and Midwifery Journal. 2017; 15(6):478-87. http://unmf.umsu.ac.ir/browse.php?a_id=3257&sid=1&slc_lang=fa
2.Brennan EJ. Towards resilience and wellbeing in nurses. British journal of nursing (Mark Allen Publishing). 2017; 26(1):43-7. [DOI:10.12968/bjon.2017.26.1.43] [PMID]
3.Al-Rabiaah A, Temsah M-H, Al-Eyadhy AA, Hasan GM, Al-Zamil F, Al-Subaie S, et al. Middle East Respiratory Syndrome-Corona Virus (MERS-CoV) associated stress among medical students at a university teaching hospital in Saudi Arabia. Journal of Infection and Public Health. 2020; 13(5):687-91. [DOI:10.1016/j.jiph.2020.01.005] [PMID] [PMCID]
4.Jernigan DB. Update: Public health response to the Coronavirus Disease 2019 Outbreak-United States, February 24, 2020. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report. 2020; 69(8):216-9. [DOI:10.15585/mmwr.mm6908e1] [PMID] [PMCID]
5.Liao X, Wang B, Kang Y. Novel coronavirus infection during the 2019-2020 epidemic: Preparing intensive care units- the experience in Sichuan Province, China. European Journal Of Intensive Care Medicine. 2020; 46(2):357-60. [DOI:10.1007/s00134-020-05954-2] [PMID] [PMCID]
6.Arefi MF, Poursadeqiyan M. A review of studies on the COVID-19 epidemic crisis disease with a preventive approach. Work. 2020; 66(4):717-29. [DOI:10.3233/WOR-203218] [PMID]
7.Poursadeqiyan M, Bazrafshan E, Arefi MF. Review of environmental challenges and pandemic crisis of Covid-19. Journal of Education and Health Promotion. 2020; 9:250 [DOI:10.4103/jehp.jehp_420_20] [PMID] [PMCID]
8.Chang D, Lin M, Wei L, Xie L, Zhu G, Cruz CSD, et al. Epidemiologic and clinical characteristics of novel coronavirus infections involving 13 patients outside Wuhan, China. JAMA. 2020; 323(11):1092-3. [DOI:10.1001/jama.2020.1623] [PMID] [PMCID]
9.Paules CI, Marston HD, Fauci AS. Coronavirus infections-more than just the common cold. JAMA. 2020; 323(8):707-8. [DOI:10.1001/jama.2020.0757] [PMID]
10.Takian A, Raoofi A, Kazempour-Ardebili S. COVID-19 battle during the toughest sanctions against Iran. Lancet (London, England). 2020; 395(10229):1035-6. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30668-1]
11.Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. Lancet. 2020; 395:912-20. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30460-8]
12.Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open. 2020; 3(3):e203976. [DOI:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976] [PMID] [PMCID]
13.Nemati M, Ebrahimi B, Nemati F. Assessment of iranian nurses’ knowledge and anxiety toward Covid-19 during the current outbreak in Iran. Archives of Clinical Infectious Diseases. 2020; 15(COVID-19):e102848. [DOI:10.5812/archcid.102848]
14.Huang Y, Zhao N. Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during COVID-19 epidemic in China: A web-based cross-sectional survey. Psychiatry research. 2020; 288:112954. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.112954] [PMID] [PMCID]
15.Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, et al. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(5):1729. [DOI:10.3390/ijerph17051729] [PMID] [PMCID]
16.Gerard JM, Landry Meyer L, Roe JG. Grandparents raising grandchildren the role of social support in coping with caregiving challenges. International Journal of Aging & Human Development. 2006; 62(4):359-83. [DOI:10.2190/3796-DMB2-546Q-Y4AQ] [PMID]
17.Amarloo P, Shareh H. [Social support, responsibility, and organizational procrastination: A mediator role for basic psychological needs satisfaction (Persian)].  Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2018; 24(2):176-89 [DOI:10.32598/ijpcp.24.2.176]
18.Chadwick KA, Collins PA. Examining the relationship between social support availability, urban center size, and self-perceived mental health of recent immigrants to Canada: A mixed-methods analysis. Social Science & Medicine (1982). 2015; 128:220-30. [DOI:10.1016/j.socscimed.2015.01.036] [PMID]
19.Jadidi M, Safary S, Jadidi M, Jamali S. [Comparing social support and social anxiety between mothers of children with special needs and mothers of normal children (Persian)]. Knowledge & Research in Applied Psychology. 2015; 16(2):43-52. http://jsr-p.khuisf.ac.ir/article_533965_en.html
20.Henry A, Tourbah A, Camus G, Deschamps R, Mailhan L, Castex C, et al. Anxiety and depression in patients with multiple sclerosis: The mediating effects of perceived social support. Multiple Sclerosis and Related Disorders. 2019; 27:46-51. [DOI:10.1016/j.msard.2018.09.039] [PMID]
21.Kim M-Y, Johnson JL, Sawatzky R. Relationship between types of social support, coping strategies, and psychological distress in individuals living with congenital heart disease. The Journal of Cardiovascular Nursing. 2019; 34(1):76-84. [DOI:10.1097/JCN.0000000000000531] [PMID]
22.Bodaghi E, Alipour F, Bodaghi M, Nori R, Peiman N, Saeidpour S. [The role of spirituality and social support in pregnant women’s anxiety, depression and stress symptoms (Persian)]. Journal of Community Health. 2016; 10(2):72-82. http://chj.rums.ac.ir/article_45789_en.html
23.Gunuşen NP, Wilson M, Aksoy B. Secondary traumatic stress and burnout among Muslim nurses Caring for Chronically Ill Children in a Turkish Hospital. Journal of Transcultural Nursing: Official Journal of the Transcultural Nursing Society. 2018; 29(2):146-54. [DOI:10.1177/1043659616689290] [PMID]
24.Feng D, Su S, Wang L, Liu F. The protective role of self-esteem, perceived social support and job satisfaction against psychological distress among Chinese nurses. Journal of Nursing Management. 2018; 26(4):366-72. [DOI:10.1111/jonm.12523] [PMID]
25.Lindblad C, Langius-Eklof A, Petersson L-M, Sackey H, Bottai M, Sandelin K. Sense of coherence is a predictor of survival: A prospective study in women treated for breast cancer. Psycho-Oncology. 2018; 27(6):1615-21. [DOI:10.1002/pon.4702] [PMID]
26.Eriksson M, Lindstrom B. Antonovsky’s sense of coherence scale and its relation with quality of life: A systematic review. Journal of Epidemiology and Community Health. 2007; 61(11):938-44. [DOI:10.1136/jech.2006.056028] [PMID] [PMCID]
27.Urakawa K, Yokoyama K. Sense of Coherence (Soc) may reduce the effects of occupational stress on mental health status among Japanese factory workers. Industrial Health. 2009; 47(5):503-8. [DOI:10.2486/indhealth.47.503] [PMID]
28.Kikuchi Y, Nakaya M, Ikeda M, Okuzumi S, Takeda M, Nishi M. Relationship between depressive state, job stress, and sense of coherence among female nurses. Indian Journal of Occupational and Environmental Medicine. 2014; 18(1):32-5. [DOI:10.4103/0019-5278.134959] [PMID] [PMCID]
29.Endler PC, Haug TM, Spranger H. Sense of coherence and physical health. A copenhagen interpretation of Antonovsky’s SOC concept. TheScientificWorldJournal. 2008; 8:451-3. [DOI:10.1100/tsw.2008.59] [PMID] [PMCID]
30.Kouvonen AM, Väänänen A, Vahtera J, Heponiemi T, Koskinen A, Cox SJ, et al. Sense of coherence and psychiatric morbidity: A 19-year register-based prospective study. Journal of Epidemiology and Community Health. 2010; 64(3):255-61. [DOI:10.1136/jech.2008.083352] [PMID]
31.Arghabaei M, Soleimanian AA, Mohammadipour M. The role of family emotional atmosphere, sense of coherence, and affects in the prediction of tendency toward substance use among university Students. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2018; 24(3):310-23 [DOI:10.32598/ijpcp.24.3.310]
32.Al-Said H, Braun-Lewensohn O, Sagy S. Sense of coherence, hope, and home demolition are differentially associated with anger and anxiety among Bedouin Arab adolescents in recognized and unrecognized villages. Anxiety Stress Coping. 2018; 31(4):475-85. [DOI:10.1080/10615806.2018.1454070] [PMID]
33.del-Pino-Casado R, Espinosa-Medina A, López-Martínez C, Orgeta V. Sense of coherence, burden and mental health in caregiving: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders. 2019; 242:14-21. [DOI:10.1016/j.jad.2018.08.002] [PMID]
34.Eyni S, Ebadi M, Torabi N. [Developing a model of corona anxiety in students based on optimism and resilience: The mediating role of the perceived social support (Persian)]. Counseling Culture and Psychotherapy. 2020; 11(43):1-32. [DOI:10.22054/qccpc.2020.51656.2376]
35.Hosseinpour MR, Samiei L, Nematolahei M. [The relationship between sense of coherence and anxiety in coronary artery disease in Tabriz (Persian)]. Nursing Development in Health. 2016; 7(2):59-67. http://ndhj.lums.ac.ir/article-1-143-fa.html
36.Puradollah M, Ghasempour M. Necessity of attention to mental health of the front line nurses against COVID-19: A forgotten requirement. International Journal of Community Based Nursing & Midwifery. 2020; 8(3):280-1.  [DOI: 10.30476/IJCBNM.2020.85889.1301]
37.Alipour A, Ghadami A, Alipour Z, Abdollahzadeh H. [Preliminary validation of the Corona Disease Anxiety Scale (CDAS) in the Iranian sample (Persian)]. Health Psychology. 2020; 8(32):163-75. http://hpj.journals.pnu.ac.ir/article_6571.html
38.Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment. 1988; 52(1):30-41. [DOI:10.1207/s15327752jpa5201_2]
39.Salimi A, Jokar B, Nikpour R. [Internet communication in life: Exploring the role of perception of socialsupport and loneliness in internet use (Persian)]. Quarterly Journal of Psychological Studies. 2009; 5(3):81-102. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=100717
40.Antonovsky A. The structure and properties of the sense of coherence scale. Social Science & Medicine. 1993; 36(6):725-33. [DOI:10.1016/0277-9536(93)90033-Z]
41.Rohani C, Khanjari S, Abedi HA, Oskouie F, Langius-Eklöf A. Health index, Sense Of Coherence Scale, Brief Religious Coping Scale and Spiritual Perspective Scale: Psychometric properties. Journal of Advanced Nursing. 2010; 66(12):2796-806. [DOI:10.1111/j.1365-2648.2010.05409.x] [PMID]
42.Lustig DC, Rosenthal DA, Strauser DR, Haynes K. The relationship between sense of coherence and adjustment in persons with disabilities. Rehabilitation Counseling Bulletin. 2000; 43(3):134-41. [DOI:10.1177/003435520004300302]
43.Mahammadzadeh A, Poursharifi H, Alipour A. Validation of Sense of Coherence (SOC) 13 - item scale in Iranian sample. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2010; 5:1451-5. [DOI:10.1016/j.sbspro.2010.07.306]