هدف: افت تحصیلی زود هنگام و پیامدهای رفتاری- اجتماعی ناشی از آن یکی از مشکلات مهم دانش‏آموزان،به‏ ویژه در مقطع راهنمایی است. در این بررسی عوامل روانی- اجتماعی و آموزشی مؤثر بر عملکرد تحصیلی دانش‏آموزان‏ شاهد در مقطع راهنمایی استان همدان شد. روش: 889 نفر دانش‏آموز شاهد و نیز 151 دانش‏آموز غیر شاهد مدارس شاهد با استفاده از روش پیمایشی و با به کارگیری مقیاس سنجش عزت نفس کوپر اسمیت، پرسشنامه محقق ساخته‏ سنجش نگرش به عوامل آموزشی و مقیاس سنجش افسردگی کودکان (CDS) مورد بررسی قرار گرفتند. داده‏های پژوهش به‏ کمک تحلیل رگرسیون چند متغیری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‏ها: نشان دادند که از میان متغیرهای مرتبط با فرضیه‏های پژوهش، عواملی چون بعد خانوار، میزان عزت نفس و افسردگی دانش‏آموزان، میزان رضایتمندی از مادر و طول‏ مدت غیبت پدر می‏توانند تغییرات واریانس نمرات معدل تحصیلی دانش‏آموزان را تبیین نمایند.