چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی نشانگان اختلال استرس پس‌از سانحه و همبودی افسردگی، اضطراب، خشم و تجزیه با اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بر اساس تفاوت جنسیتی در دو گروه نوجوانان دختر و پسر زلزله­زده شهر بم و مقایسه آن با نوجوانان بهنجار شهر تهران بود. روش: 1000 دانش­آموز 11 تا 16 ساله شهر بم (300 پسر و 700 دختر) با نمونه‌گیری خوشه­ای چندمرحله­ای در دو مقطع تحصیلی به‌عنوان گروه آزمایش، و 3042 دانش­آموز 11 تا 16 ساله شهر تهران به‌عنوان گروه ملاک مورد بررسی قرار گرفتند. داده­ها با دو ابزار سیاهه مقیاس رویداد آسیب­زا برای کودکان (فرم A) و مقیاس نشانگان استرس پس از سانحه (فرم مصاحبه) گردآوری و به روش­های همبستگی، tمستقل، مجذور کای دو متغیره (²χ) و کروسکال والیس تحلیل شدند. یافته­ها: نوجوانانی که رویداد آسیب­زا را تجربه کرده بودند، بیش از نوجوانان بهنجار، نشانگان افسردگی، اضطراب، استرس پس‌آسیبی، خشم و تجزیه را گزارش کردند (01/0p≤). در گروه مبتلایان به PTSD، دختران همه نشانه‌های PTSD را به استثنای نشانه­های خشم، بیش از پسران  گزارش کردند، اما فراوانی نشانه­های PTSD در حد بیمارگونه (65T≥) در پسران بیش از دختران بود، هرچند این تفاوت معنی‌دار نبود. فراوانی PTSD در گروه آزمایش 20% بود. نتیجه‌گیری:  همبودی بالایی بین نشانگان اختلال استرس پس‌آسیبی با سایر نشانگان وجود دارد که می‌تواند منجر به گزارش بالای فراوانی اختلال استرس پس از سانحه شود.گر چه آسیب­پذیری روانی در پسران بیش از دختران بود، ولی به نظر می­رسد انتظارات نقش جنسیتی در ابراز هیجانات عاطفی و نحوه بیان نشانگان روانی در این مسأله نقش داشته باشد.