چکیده
هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر در گرایش به مواد مخدر، ادامه مصرف و رویآوری دوباره به مواد در مراجعه کنندگان به مرکز درمانی خودمعرف بهزیستی تبریز بوده است.
روش: ۲۰۰ نفر از معتادان مرد مراجعه کننده به مرکز یاد شده، بطور تصادفی انتخاب و اطلاعات لازم به روش مصاحبه بالینی روانپزشکی نیم ساختاری و پرسشنامه تهیه شده در زمینه همه گیرشناسی و سبب شناسی اعتیاد گردآوری گردید.
یافتهها: این بررسی نشان داد که بیشترین مراجعه کنندگان (۴۶%) در گروه سنی ۳۴-۲۵ سال، ۶۵% در سطح زیر دیپلم و ۷۸% متأهل هستند. رایجترین ماده مصرفی، تریاک (۸۰%) بود. در مورد علل گرایش و شروع مصرف، شایعترین علت، فشار دوستان و معاشرت با دوستان ناباب (۲۸%)، پس از آن به ترتیب لذت جویی و مصرف تفننی (۲۶%)، فرار از درد و ناراحتی جسمی (۱۹%) و فشار روانی و مشکلات زندگی (۱۳%) گزارش شد. عوامل مؤثر در تداوم سوء مصرف عبارت بودند از احساس وابستگی (۲۰%)، ناتوانی در تحمل علائم ترک (۲۸%)، اثرات نشئگی و کیفوری (۵/۱۵%)، رفع اضطراب و ناراحتی (۵/۱۲%)، ایجاد اعتماد به نفس (۱۱%) و ایجاد تمرکز، توانایی فکر و کار کردن (۱۳%). عوامل مؤثر در مصرف دوباره پس از دورههای قطع شامل ناراحتی روانی ناشی از ترک (۴۵%)، طرد شدگی از سوی خانواده (۱۰%)، نقش دوستان در مورد مصرف مجدد (۲۲%)، احساس تنهایی و طرد شدگی از سوی اجتماع (۵/۸%)، بیکاری (۶%) و افسردگی (۵/۸%) بود.
نتیجه: این بررسی نشان داد که عوامل گوناگون زیستی، روانی و اجتماعی در شکل گیری مراحل مختلف پدیده اعتیاد دخالت دارند.