شیوع خودکشی در میان افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد همچنان یک مسئله مهم سلامت عمومی در سطح جهان است. مرور متون پزشکی نشان می‌دهد که هم اعتیاد به مواد و هم اعتیادهای رفتاری ارتباط نزدیکی با افزایش افکار و تلاش‌ برای خودکشی دارند. یک بررسی نظام‌مند که آرمون و همکاران انجام دادند، نشان داد 35 درصد از افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد افکار خودکشی را گزارش کردند، درحالی‌که 20 درصد در سال گذشته اقدام به خودکشی کرده بودند [1]. در بین افراد مبتلا به اعتیادهای رفتاری، افکار خودکشی در اختلال قمار (22/9) و اعتیاد جنسی (18/2) بالاترین میزان بود [2]. عواملی مانند سابقه اقدام به خودکشی قبلی، افسردگی و سوء مصرف چند ماده به‌طور قابل‌توجهی خطر خودکشی را افزایش می‌دهند. وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین و عدم حمایت خانواده نیز به افزایش آسیب‌پذیری کمک می‌کند [2]. 
استفاده از متامفتامین به‌طور قابل‌توجهی با ایجاد افکار و رفتار خودکشی ارتباط دارد. تقریباً 50 درصد از بیماران مبتلا به مسمومیت حاد متامفتامین افکار خودکشی را گزارش کرده‌اند که نرخ بالاتری در زنان مشاهده شده است [3]. مصرف‌کنندگان متامفتامین افزایش 16 برابری بستری شدن برای افکار خودکشی از سال 2008 تا 2019، به‌ویژه در بین افراد 26 تا 40 ساله را داشته‌اند [4]. وابستگی به متامفتامین با افزایش تکانشگری و پرخاشگری مرتبط است که عوامل خطر مهمی برای خودکشی به شمار می‌روند. بیمارانی که از متامفتامین به تنهایی یا در همراه با سایر مواد استفاده می‌کردند، در مقایسه با افرادی که از داروهای دیگر استفاده می‌نمودند، خطر خودکشی بیشتری نشان دادند. استفاده مزمن از متامفتامین، به‌ویژه بیش از 1 سال، به‌طور قابل‌توجهی احتمال افکار خودکشی را افزایش می‌دهد و توهم بینایی نیز یک عامل خطر مهم محسوب می‌شود [5]. 
مصرف‌کنندگان مواد افیونی نیز نرخ بالایی از افکار و تلاش برای خودکشی را نشان می‌دهند. مروری سیستماتیک توسط خانجانی و همکاران نشان داده است که شیوع اقدام به خودکشی در بین مصرف‌کنندگان هروئین تقریباً 30 درصد و مرگ ناشی از خودکشی حدود 3 درصد است [6]. در یک مطالعه کوهورت، افرادی که برای درد مزمن مواد افیونی مصرف می‌کردند، در مقایسه با افراد غیرمصرف‌کننده، به‌ویژه در دُزهای بالاتر، 4/44 تا 7/23 برابر بیشتر در معرض خطر اقدام به خودکشی بودند [7]. دُزهای تجویزشده بالاتر مواد افیونی با افزایش خطر خودکشی مرتبط هستند. به‌عنوان‌مثال، دُزهای بیش از 100 میلی‌گرم در روز با بیش از 2 برابر خطر خودکشی همراه بوده است [8]. عواملی که به خودکشی در مصرف‌کنندگان مواد افیونی منجر می‌شود، پیچیده و چندعاملی است که اغلب شامل مشکل عاطفی، وابستگی فیزیکی و افزایش شیوع هم ابتلایی بیماری‌های روانی می‌شود.
متادون به‌طور گسترده در آگونیست درمانی برای کاهش علائم ترک و ولع در افراد وابسته به مواد افیونی استفاده می‌شود، در‌حالی‌که نشان داده شده است متادون مرگ‌ومیر کلی را در بین بیماران مبتلا به وابستگی به مواد افیونی کاهش می‌دهد، اما تأثیر آن بر خطر خودکشی بسیار جزئی است.
 مطالعه نظام‌مند سانتو و همکاران نشان داده است که درمان آگونیست مواد افیونی، ازجمله متادون، با کاهش نسبی خطر خودکشی (خطر نسبی برابر با 0/48) در مقایسه با افراد درمان‌نشده همراه است. بااین‌حال، خطر خودکشی تحت تأثیر مقدار تجویزی متادون و سلامت روان بیمار است. دُزهای بالاتر متادون ممکن است خودکشی را در بیماران مبتلا به بیماری‌های روانپزشکی افزایش دهد [9]، درحالی‌که دُز مناسب متادون ممکن است خطر خودکشی را در بیماران بدون مشکلات روانپزشکی به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد [7]. 
باتوجه‌به تأثیر مختلف مواد مخدر مختلف بر خودکشی، این تحلیل بر اهمیت رویکردهای درمانی مناسب در بیماران اختلال مصرف مواد تأکید می‌کند. متامفتامین و مواد افیونی هرکدام به‌طور منحصربه‌فردی در افکار خودکشی نقش دارند؛  متامفتامین تمایلات تکانشی و پرخاشگرانه را افزایش می‌دهد و مواد افیونی بر حالات عاطفی و وابستگی تأثیر می‌گذارند. متادون، درحالی‌که در کاهش قطع مصرف و مرگ‌ومیر در مصرف‌کنندگان مواد افیونی مفید است، نیاز به مدیریت دقیق دُز برای به حداقل رساندن پیامدهای نامطلوب بر سلامت روان دارد. تحقیقات بیشتر باید مسیرهای اساسی را که هر نوع ماده را به خطر خودکشی مرتبط می‌کند و راهبردهای درمانی جایگزین، مانند بوپرنورفین یا نالترکسون را که ممکن است مزایای مشابه با خطرات خودکشی بالقوه کمتر داشته باشد، بررسی کند.
در نتیجه، یافته‌ها بر نیاز به افزایش کیفیت و فردی‌سازی درمان در بیماران اختلال مصرف مواد، به‌ویژه آن‌هایی که تحت درمان نگهدارنده متادون (MMT) هستند و درمان‌های غیردارویی مانند روش‌های مختلف روان‌درمانی، تأکید می‌کند؛ درحالی‌که متادون در کاهش مرگ‌ومیر و خطر خودکشی در میان مصرف‌کنندگان مواد افیونی مؤثر بوده است، ایمنی و اثربخشی آن تحت تأثیر عواملی مانند دُز، وضعیت سلامت روان فرد و تابعیت او از درمان است. پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های آینده بر بهینه‌سازی استراتژی‌های تنظیم دُز متادون و مقایسه اثربخشی گزینه‌های درمان جایگزین آگونیست برای کاهش خطرات خودکشی در این جمعیت آسیب‌پذیر تمرکز کنند.
 

References

1. Ghoreishi SA, Mousavinasab N. [Systematic review of researches on suicide and suicide attempt in Iran (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2008;14(2):115-21. [Link]
2. Armoon B, SoleimanvandiAzar N, Fleury MJ, Noroozi A, Bayat AH, Mohammadi R, et al. Prevalence, sociodemographic variables, mental health condition, and type of drug use associated with suicide behaviors among people with substance use disorders: A systematic review and meta-analysis. Journal of Addictive Diseases. 2021; 39(4):550-69. [DOI:10.1080/10550887.2021.1912572] [PMID]
3. Valenciano-Mendoza E, Fernández-Aranda F, Granero R, Gómez-Peña M, Moragas L, Mora-Maltas B, et al. Prevalence of suicidal behavior and associated clinical correlates in patients with behavioral addictions. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021;18(21):11085. [DOI:10.3390/ijerph182111085] [PMID]
4. Bayazit H, Baronia R, Wakefield SM. Methamphetamine intoxication and suicidal ideation/behavior in the emergency department. Current Medical Research and Opinion. 2024; 40(5):849-54. [DOI:10.1080/03007995.2024.2333429] [PMID]
5. Xing DG, Mohiuddin F, Bhuiyan MS, Hossain MI, Al-Yafeai Z, Mosa Faisal AS, et al. Prevalence and patterns of methamphetamine use and mental health disparity in the United States. Nature Mental Health. 2024; 2(8):951-9. [DOI:10.1038/s44220-024-00282-6]
6. Ali MI, Rashad MM, Alzain NM, Al-Awad FA, Alzaharani MA, Alshamarani AS, et al. Impulsiveness, suicide, and aggression in a sample of patients with disorders of methyl amphetamine use. Journal of Family & Community Medicine. 2024; 31(3):257-64. [DOI:10.4103/jfcm.jfcm_4_24] [PMID]
7. Khanjani MS, Younesi SJ, Abdi K, Mardani-Hamooleh M, Sohrabnejad S. Prevalence of and factors influencing suicide ideation, attempt, and completion in heroin users: A systematic review and meta-analysis. Addiction & Health. 2023; 15(2):119-27. [DOI:10.34172/ahj.2023.1363] [PMID]
8. Luo C, Chen K, Doshi R, Rickles N, Chen Y, Schwartz H, et al. The association of prescription opioid use with suicide attempts: An analysis of statewide medical claims data. Plos One. 2022; 17(6):e0269809. [DOI:10.1371/journal.pone.0269809] [PMID] 
9. Santo TJ, Clark B, Hickman M, Grebely J, Campbell G, Sordo L, et al. Association of opioid agonist treatment with all-cause mortality and specific causes of death among people with opioid dependence: A systematic review and meta-analysis. JAMA Psychiatry. 2021; 78(9):979-93. [DOI:10.1001/jamapsychiatry.2021.0976] [PMID]