چهارشنبه 25 مهر 1403
| English
دوره 28، شماره 2 - ( تابستان 1401 )
جلد 28 شماره 2 صفحات 275-254 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Tabatabaei M, Sharifi S, Noferesti A, Fahimdanesh F, Jamilian H, Tavakol K. Investigating the Effects of Psychological Capital on Evidence-based Clinical Practice of Nurses in Dealing With COVID-19 Patients: The Mediating Role of Psychological Security. IJPCP 2022; 28 (2) :254-275
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-3453-fa.html
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-3453-fa.html
طباطبایی سید محسن، شریفی سعید، نوفرستی اعظم، فهیم دانش فریماه، جمیلیان حمیدرضا، توکل کامران. بررسی ارتباط سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران مبتلا به کرونا: نقش میانجی امنیت روان‌شناختی. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران. 1401; 28 (2) :254-275
سید محسن طباطبایی1 
، سعید شریفی 2، اعظم نوفرستی3 ، فریماه فهیم دانش4 ، حمیدرضا جمیلیان5 ، کامران توکل6
، سعید شریفی 2، اعظم نوفرستی3 ، فریماه فهیم دانش4 ، حمیدرضا جمیلیان5 ، کامران توکل6
1- معاونت تحقیقات و فناوری، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
2- مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع)، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران. ،saeed.sharifi197@gmail.com
3- گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران ایران.
4- گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علوم و فرهنگ، تهران، ایران.
5- گروه روانپزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
6- دانشکده پزشکی، دانشگاه هاوارد، واشنگتن دی‌سی،ایالات متحده آمریکا.
2- مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع)، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران. ،
3- گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران ایران.
4- گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علوم و فرهنگ، تهران، ایران.
5- گروه روانپزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران.
6- دانشکده پزشکی، دانشگاه هاوارد، واشنگتن دی‌سی،ایالات متحده آمریکا.
متن کامل [PDF 6209 kb]
(1424 دریافت)
| چکیده (HTML) (4676 مشاهده)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
متن کامل: (967 مشاهده)
مقدمه
دنیای امروز، به‌واسطه ظهور و گسترش بیماری کووید-19 در یک موقعیت بحرانی قرار گرفته‌است. عواملی از این دست، همواره منابع انسانی و مادی را تهدید می‌کنند [1]. با توجه به پیش‌بینی برخی اپیدمیولوژیست‌ها در‌خصوص امکان ابتلای 60 درصدی جامعه به این بیماری و همچنین عدم درمان قطعی برای آن در حال حاضر، بیماری کووید-19 موجب افزایش استرس و نگرانی مردم جوامع مختلف شده است [2, 3].
ترس و اضطراب ناشی از ابتلای احتمالی به بیماری کرونا بسیار مخرب بوده و در دراز‌مدت می‌تواند علاوه بر ایجاد ناهنجاری‌ها و اختلالات روحی روانی، باعث تضعیف سیستم ایمنی و کاهش توانایی فیزیکی بدن در مبارزه با این بیماری در افراد مختلف شود [4].
وانگ و همکاران در پژوهش خود به تأثیرات روانی ناشی از شیوع پاندمی کرونا در چین پرداختند که در این مطالعه سطح متوسط و حتی شدید از افسردگی، اضطراب و استرس را گزارش کردند [5]. به‌عبارت‌دیگر، با توجه به تأثیر وضعیت پاندمیک بیماری کرونا، بر جنبه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشورهای جهان، بررسی آثار روان‌شناختی این بیماری بر سلامت روان افراد در سطوح مختلف جامعه اهمیت بسزایی دارد [6].
در این میان، پرسنل مراکز درمانی با توجه ماهیت شغلی، مواجه مستقیم با بیماران مبتلا و محیط آلوده، نسبت به سایر افراد جامعه در معرض بیشتری از بروز اختلالات روان‌شناختی و اضطراب ناشی از این پاندمیک قرار دارند. به‌طوری‌که در مطالعه انجام‌شده در ووهان چین در زمان ابتدای شیوع کووید-19 بر درجه بالای افسردگی و اضطراب بین کارکنان مراکز درمانی اشاره و تأکید شده است [7].
پرستاران به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش از نیروهای حرفه‌ای حوزه سلامت و مراکز درمانی، به‌واسطه فشار کاری بالا، محیط کاری پراسترس و تنش زا و همچنین برخی مشکلات شخصی و خانوادگی با افزایش ناهنجاری‌ها و اختلالات سلامت روان مواجه بوده که این افزایش، موجب کاهش رضایتمندی، تعهد و دلبستگی شغلی آن‌ها می‌شود [8]. از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند مراقبت‌های پرستاری را تحت‌الشعاع قرار دهد، استرس، اضطراب و تنش‌های محیطی است که می‌تواند کاهش کیفیت مراقبت و ایمنی بیماران را به‌دنبال داشته باشد [9].
با توجه به شیوع این بیماری بین مردم، اولین و مهم‌ترین بازخوردی که پرستاران با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، اضطراب است [10]، به‌طوری‌که در مطالعه هاونگ و همکاران بالاتر بودن اضطراب بین پرسنل درمان نسبت به سایر مردم گزارش شده است [11]. در زمان شیوع بیماری کووید-19، فشارها و ناهنجاری‌های روانی بر کادر پرستاری رو به افزایش بوده که نیاز به تمرکز و توجه مدیران مراکز درمانی و سطوح بالادستی برای دستیابی به راه‌حل‌های ارتقای امنیت روانی پرستاران دارد [12 ,13].
در زمان شیوع بیماری کووید-19، 3 عامل مهم می‌تواند خدمات مراقبتی و سلامت روانی پرستاران را تحت‌الشعاع قرار دهد، عملکرد مبتنی بر شواهد پرستاران، سرمایه روان‌شناختی و امنیت روان‌شناختی آن‌هاست. پرستاری مبتنی بر شواهد می‌تواند علاوه بر رشد دانش پرستاری در ارائه خدمات بالینی بهتر، تنش‌ها و ناسازگاری‌های ناشی از محیط شغلی استرس‌زا را کاهش و رضایت شغلی آن‌ها را افزایش دهد [14, 15, 16].
سرمایه روان‌شناختی نیز به‌عنوان عامل اثر‌بخشی برای بهبود عملکرد پرستاران در محیط کار، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. نتایج پژوهش‌ها بیانگر آن است که سرمایه روان‌شناختی با طیف متنوعی از متغیرها نظیر عملکرد در موقعیت‌های کاری اجتماعی، تعهد و رضایت، اضطراب، توانایی مقابله با فشارها و مشکلات رابطه دارد [17, 18]. در سرمایه شناختی 4 مؤلفه خودکارآمدی، تاب‌آوری، خوش‌بینی و امیدواری در یک ترکیب تعاملی مثبت، موجب بهبود و ارتقای عملکرد در پرسنل مراکز درمانی، به‌خصوص پرستاران می‌شود [19].
ازطرف‌دیگر، این مؤلفه‌ها در ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها نقش مهمی دارند و می‌تواند باعث توسعه زندگی کاری آن‌ها شوند. همچنین برخوردار بودن از سرمایه روان‌شناختی، پرستاران را قادر می‌کند تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیت‌های استرس‌زا، کمتر دچار تنش شغلی و محیطی شده و در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشند و به دیدگاه روشنی درباره خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار گیرند [20, 21].
درنهایت، عامل امنیت روان‌شناختی که می‌تواند در مدیریت استرس، اضطراب و برانگیختگی روانی ناشی از محیط استرس‌زا نقش بسیار مهمی داشته باشد. درنتیجه، وقتی سطح امنیت روان‌شناختی افراد بالاست، اضطراب کمتری تجربه می‌کنند [22, 23, 24]. از آنجا که براساس شواهد موجود تمام افراد جامعه، به‌خصوص کادر درمان و خانواده‌های آنان در معرض آسیب روانی ناشی از این بیماری همه‌گیر هستند، دستیابی به وضعیت روانی افراد در معرض آسیب می‌تواند به تشخیص مشکلات توسط متخصصان حوزه سلامت روان جهت انجام آزمایشات درمانی کمک شایانی کند [25]. درهمینراستا، مطالعات مختلفی در زمینه اختلالات روانی، بین اقشار مختلف جامعه در کشورهای مختلف انجام شده که بیانگر اهمیت بالای این موضوع است [7].
بدیهی است با توجه به شیوع بیماری کووید-19 و عملکرد مؤثر پرستاران در محیط‌های درمانی مملو از استرس و تنش، شناسایی و واکاوی عوامل سازمانی مؤثر بر امنیت روانی آن‌ها بسیار ضروری است و می‌توان با شناسایی عوامل و متغیرهای لازم، مدیریت مؤثر و سیاست‌گذاری مناسب، سلامت روان پرسنل مراکز درمانی را بهبود بخشید. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد مبتنی بر شواهد پرستاران و نقش میانجی امینت روان‌شناختی در افزایش و ارتقای عملکرد بالینی پرستاران در مراکز درمانی انجام شد.
روش
پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی‌تحلیلی است که با مشارکت پرستاران بخش‌های درگیر با بیماران مبتلا به بیماری کووید-19 (شامل بخش‌های ویژه، بستری و اورژانس) در مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع) اراک که به‌عنوان سانتر بستری بیماران کووید-19 دانشگاه علوم‌پزشکی اراک فعالیت می‌کند، انجام شده است. همه پرستاران فعال در این بخش‌ها (114 نفر) با روش نمونه‌گیری در دسترس وارد این مطالعه شدند.
معیار ورود به مطالعه شامل پرستاران شاغل در بخش‌های بستری بیماران مبتلا به کووید-19 بود که پس از بررسی اطلاعات جمعیت‌شناختی آن‌ها، پرستارانی که سابقه مصرف داروهای روانپزشکی یا سابقه ابتلا به اختلالات اضطرابی یا خلقی داشتند، از مطالعه خارج شدند. پس از ارائه توضیحات به شرکت‌کنندگان به‌صورت حضوری درباره اهداف، روش مطالعه و اخذ رضایت از ایشان، پرسش‌نامه‌ها توسط آن‌ها تکمیل شد. در ادامه، بعد از جمع‌آوری و حذف پرسش‌نامه‌های مخدوش و ناقص، درنهایت تعداد 100 پرسش‌نامه انتخاب و نتایج آن بررسی و تحلیل شد.
ابزارها
جهت گردآوری داده‌ها در این مطالعه، از 3 پرسش‌نامه سرمایه روان‌شناختی لوتانز [26] و پرسش‌نامه امنیت روان‌شناختی ادراک‌شده [22] و پرسش‌نامه عملکرد مبتنی بر شواهد [27] استفاده شد. لوتانز و همکاران به‌منظور اندازه‌گیری سرمایه روان‌شناختی کارکنان، پرسش‌نامه سرمایه روان‌شناختی را طراحی کرده‌اند که شامل 24 سؤال در مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای است و 4 مؤلفه خودکارآمدی، امیدواری، خوش‌بینی و انعطاف‌پذیری را اندازه‌گیری می‌کند که هر سؤال یک نمره دارد و 3 سوال آن به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شود.
نتایج بررسی مروری داوکینز و همکاران [28] نشان می‌دهد که در مجموع پایایی بسیار بالایی در پژوهش‌های مختلف برای پرسش‌نامه سرمایه روان‌شناختی لوتانز گزارش شده است. لوتانز در پژوهش‌های خود، آلفای کرونباخ پرسش‌نامه روان‌شناختی را 0/88 و 0/87 لحاظ کرده‌است [30 ،29]. در پژوهش حاضر، آلفای کرونباخ برابر با 0/89 است.
همچنین از پرسش‌نامه امنیت روان‌شناختی ادراک‌شده (5 سؤال در مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای) جهت سنجش امنیت شغلی استفاده شد. روایی سازه‌ای آن بر مبنای تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن از‌طریق آلفای کرونباخ محاسبه شد. براساس تحلیل عاملی اکتشافی مبتنی بر مؤلفه‌های اصلی و چرخش از نوع واریماکس با مقیاس کایزر مایر اولکین بالاتر از 0/8، آزمون کرویت بارتلت معنادار (0/001>P) و بارهای عاملی 0/4 به بالا، 5 سؤال این پرسش‌نامه به‌عنوان یک عامل درنظر گرفته شد. آلفای کرونباخ پرسش‌نامه امنیت روان‌شناختی ادراک‌شده در این پژوهش برابر با 0/76 به‌دست آمد. تحلیل عاملی تأییدی نیز روایی سازه این پرسش‌نامه را تأییدکرد.
از پرسش‌نامه عملکرد مبتنی بر شواهد (شامل 10 سؤال) برای بررسی کیفیت عملکرد بالینی پرستاران استفاده شد. پاسخ‌گویی براساس مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم بوده است.
در این مطالعه برای بررسی انطباق ابزار اندازه‌گیری (پرسش‌نامه) از تحلیل عاملی تأییدی با رویکرد حداقل مربعات جزئی به‌وسیله نرم‌افزار Smart PLS نسخه 3 استفاده شده است. در روش حداقل مربعات جزئی موارد جهت ارزیابی پرسش‌نامه و تحلیل عاملی تأییدی، آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی، ضرایب بارهای عاملی و معناداری، روایی میانگین واریانس استخراجی و ماتریس فورنل و لارکر بررسی شدند. همچنین جهت تحلیل یافته‌ها، از آزمون نرمالیتی داده‌ها، آزمون تحلیل مسیر و از آماره تی و ضریب بتای رگرسیونی (ضریب مسیر) جهت بررسی فرضیات استفاده شد.
یافته‌ها
در مطالعه حاضر، 100 نفر از پرستاران شاغل در بخش‌های بستری درگیر با بیماران مبتلا به کووید-19 مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع) اراک شرکت کردند. 87 درصد شرکت‌کنندگان مدرک کارشناسی و 13 درصد آنان مدرک کارشناسی ارشد داشتند. همچنین 73 درصد شرکت‌کنندگان زن و 27 درصد مرد بودند. 55 درصد آنان در بازه سنی 20 تا 30 سال، 35 درصد در بازه سنی 30 تا 40 و مابقی بالای 40 سال سن داشتند. 36/7 درصد شرکت‌کنندگان، وضعیت استخدامی رسمی و 25/4 درصد نیروی پیمانی داشتند و مابقی نیز به‌عنوان نیروی طرحی مشغول به‌کار بودند. همچنین 64 درصد شرکت‌کنندگان متأهل و مابقی را پرستاران مجرد تشکیل دادند.
نتایج شاخص‌های توصیفی متغیرهای تحقیق در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
.jpg)
میانگین نمرات متغیرهای مطالعه بیشتر از 3 به‌دست آمده‌است و این امر مهم نشان از میل پاسخگویان به انتخاب گزینه‌های بالایی (4 و 5) پرسش‌نامه را نشان می‌دهد. همچنین توصیف گرافیکی متغیرهای مطالعه براساس میانگین نمرات در تصویر شماره 1 ارائه شده است.
دنیای امروز، به‌واسطه ظهور و گسترش بیماری کووید-19 در یک موقعیت بحرانی قرار گرفته‌است. عواملی از این دست، همواره منابع انسانی و مادی را تهدید می‌کنند [1]. با توجه به پیش‌بینی برخی اپیدمیولوژیست‌ها در‌خصوص امکان ابتلای 60 درصدی جامعه به این بیماری و همچنین عدم درمان قطعی برای آن در حال حاضر، بیماری کووید-19 موجب افزایش استرس و نگرانی مردم جوامع مختلف شده است [2, 3].
ترس و اضطراب ناشی از ابتلای احتمالی به بیماری کرونا بسیار مخرب بوده و در دراز‌مدت می‌تواند علاوه بر ایجاد ناهنجاری‌ها و اختلالات روحی روانی، باعث تضعیف سیستم ایمنی و کاهش توانایی فیزیکی بدن در مبارزه با این بیماری در افراد مختلف شود [4].
وانگ و همکاران در پژوهش خود به تأثیرات روانی ناشی از شیوع پاندمی کرونا در چین پرداختند که در این مطالعه سطح متوسط و حتی شدید از افسردگی، اضطراب و استرس را گزارش کردند [5]. به‌عبارت‌دیگر، با توجه به تأثیر وضعیت پاندمیک بیماری کرونا، بر جنبه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشورهای جهان، بررسی آثار روان‌شناختی این بیماری بر سلامت روان افراد در سطوح مختلف جامعه اهمیت بسزایی دارد [6].
در این میان، پرسنل مراکز درمانی با توجه ماهیت شغلی، مواجه مستقیم با بیماران مبتلا و محیط آلوده، نسبت به سایر افراد جامعه در معرض بیشتری از بروز اختلالات روان‌شناختی و اضطراب ناشی از این پاندمیک قرار دارند. به‌طوری‌که در مطالعه انجام‌شده در ووهان چین در زمان ابتدای شیوع کووید-19 بر درجه بالای افسردگی و اضطراب بین کارکنان مراکز درمانی اشاره و تأکید شده است [7].
پرستاران به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش از نیروهای حرفه‌ای حوزه سلامت و مراکز درمانی، به‌واسطه فشار کاری بالا، محیط کاری پراسترس و تنش زا و همچنین برخی مشکلات شخصی و خانوادگی با افزایش ناهنجاری‌ها و اختلالات سلامت روان مواجه بوده که این افزایش، موجب کاهش رضایتمندی، تعهد و دلبستگی شغلی آن‌ها می‌شود [8]. از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند مراقبت‌های پرستاری را تحت‌الشعاع قرار دهد، استرس، اضطراب و تنش‌های محیطی است که می‌تواند کاهش کیفیت مراقبت و ایمنی بیماران را به‌دنبال داشته باشد [9].
با توجه به شیوع این بیماری بین مردم، اولین و مهم‌ترین بازخوردی که پرستاران با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، اضطراب است [10]، به‌طوری‌که در مطالعه هاونگ و همکاران بالاتر بودن اضطراب بین پرسنل درمان نسبت به سایر مردم گزارش شده است [11]. در زمان شیوع بیماری کووید-19، فشارها و ناهنجاری‌های روانی بر کادر پرستاری رو به افزایش بوده که نیاز به تمرکز و توجه مدیران مراکز درمانی و سطوح بالادستی برای دستیابی به راه‌حل‌های ارتقای امنیت روانی پرستاران دارد [12 ,13].
در زمان شیوع بیماری کووید-19، 3 عامل مهم می‌تواند خدمات مراقبتی و سلامت روانی پرستاران را تحت‌الشعاع قرار دهد، عملکرد مبتنی بر شواهد پرستاران، سرمایه روان‌شناختی و امنیت روان‌شناختی آن‌هاست. پرستاری مبتنی بر شواهد می‌تواند علاوه بر رشد دانش پرستاری در ارائه خدمات بالینی بهتر، تنش‌ها و ناسازگاری‌های ناشی از محیط شغلی استرس‌زا را کاهش و رضایت شغلی آن‌ها را افزایش دهد [14, 15, 16].
سرمایه روان‌شناختی نیز به‌عنوان عامل اثر‌بخشی برای بهبود عملکرد پرستاران در محیط کار، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. نتایج پژوهش‌ها بیانگر آن است که سرمایه روان‌شناختی با طیف متنوعی از متغیرها نظیر عملکرد در موقعیت‌های کاری اجتماعی، تعهد و رضایت، اضطراب، توانایی مقابله با فشارها و مشکلات رابطه دارد [17, 18]. در سرمایه شناختی 4 مؤلفه خودکارآمدی، تاب‌آوری، خوش‌بینی و امیدواری در یک ترکیب تعاملی مثبت، موجب بهبود و ارتقای عملکرد در پرسنل مراکز درمانی، به‌خصوص پرستاران می‌شود [19].
ازطرف‌دیگر، این مؤلفه‌ها در ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها نقش مهمی دارند و می‌تواند باعث توسعه زندگی کاری آن‌ها شوند. همچنین برخوردار بودن از سرمایه روان‌شناختی، پرستاران را قادر می‌کند تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیت‌های استرس‌زا، کمتر دچار تنش شغلی و محیطی شده و در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشند و به دیدگاه روشنی درباره خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار گیرند [20, 21].
درنهایت، عامل امنیت روان‌شناختی که می‌تواند در مدیریت استرس، اضطراب و برانگیختگی روانی ناشی از محیط استرس‌زا نقش بسیار مهمی داشته باشد. درنتیجه، وقتی سطح امنیت روان‌شناختی افراد بالاست، اضطراب کمتری تجربه می‌کنند [22, 23, 24]. از آنجا که براساس شواهد موجود تمام افراد جامعه، به‌خصوص کادر درمان و خانواده‌های آنان در معرض آسیب روانی ناشی از این بیماری همه‌گیر هستند، دستیابی به وضعیت روانی افراد در معرض آسیب می‌تواند به تشخیص مشکلات توسط متخصصان حوزه سلامت روان جهت انجام آزمایشات درمانی کمک شایانی کند [25]. درهمینراستا، مطالعات مختلفی در زمینه اختلالات روانی، بین اقشار مختلف جامعه در کشورهای مختلف انجام شده که بیانگر اهمیت بالای این موضوع است [7].
بدیهی است با توجه به شیوع بیماری کووید-19 و عملکرد مؤثر پرستاران در محیط‌های درمانی مملو از استرس و تنش، شناسایی و واکاوی عوامل سازمانی مؤثر بر امنیت روانی آن‌ها بسیار ضروری است و می‌توان با شناسایی عوامل و متغیرهای لازم، مدیریت مؤثر و سیاست‌گذاری مناسب، سلامت روان پرسنل مراکز درمانی را بهبود بخشید. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد مبتنی بر شواهد پرستاران و نقش میانجی امینت روان‌شناختی در افزایش و ارتقای عملکرد بالینی پرستاران در مراکز درمانی انجام شد.
روش
پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی‌تحلیلی است که با مشارکت پرستاران بخش‌های درگیر با بیماران مبتلا به بیماری کووید-19 (شامل بخش‌های ویژه، بستری و اورژانس) در مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع) اراک که به‌عنوان سانتر بستری بیماران کووید-19 دانشگاه علوم‌پزشکی اراک فعالیت می‌کند، انجام شده است. همه پرستاران فعال در این بخش‌ها (114 نفر) با روش نمونه‌گیری در دسترس وارد این مطالعه شدند.
معیار ورود به مطالعه شامل پرستاران شاغل در بخش‌های بستری بیماران مبتلا به کووید-19 بود که پس از بررسی اطلاعات جمعیت‌شناختی آن‌ها، پرستارانی که سابقه مصرف داروهای روانپزشکی یا سابقه ابتلا به اختلالات اضطرابی یا خلقی داشتند، از مطالعه خارج شدند. پس از ارائه توضیحات به شرکت‌کنندگان به‌صورت حضوری درباره اهداف، روش مطالعه و اخذ رضایت از ایشان، پرسش‌نامه‌ها توسط آن‌ها تکمیل شد. در ادامه، بعد از جمع‌آوری و حذف پرسش‌نامه‌های مخدوش و ناقص، درنهایت تعداد 100 پرسش‌نامه انتخاب و نتایج آن بررسی و تحلیل شد.
ابزارها
جهت گردآوری داده‌ها در این مطالعه، از 3 پرسش‌نامه سرمایه روان‌شناختی لوتانز [26] و پرسش‌نامه امنیت روان‌شناختی ادراک‌شده [22] و پرسش‌نامه عملکرد مبتنی بر شواهد [27] استفاده شد. لوتانز و همکاران به‌منظور اندازه‌گیری سرمایه روان‌شناختی کارکنان، پرسش‌نامه سرمایه روان‌شناختی را طراحی کرده‌اند که شامل 24 سؤال در مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای است و 4 مؤلفه خودکارآمدی، امیدواری، خوش‌بینی و انعطاف‌پذیری را اندازه‌گیری می‌کند که هر سؤال یک نمره دارد و 3 سوال آن به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شود.
نتایج بررسی مروری داوکینز و همکاران [28] نشان می‌دهد که در مجموع پایایی بسیار بالایی در پژوهش‌های مختلف برای پرسش‌نامه سرمایه روان‌شناختی لوتانز گزارش شده است. لوتانز در پژوهش‌های خود، آلفای کرونباخ پرسش‌نامه روان‌شناختی را 0/88 و 0/87 لحاظ کرده‌است [30 ،29]. در پژوهش حاضر، آلفای کرونباخ برابر با 0/89 است.
همچنین از پرسش‌نامه امنیت روان‌شناختی ادراک‌شده (5 سؤال در مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای) جهت سنجش امنیت شغلی استفاده شد. روایی سازه‌ای آن بر مبنای تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن از‌طریق آلفای کرونباخ محاسبه شد. براساس تحلیل عاملی اکتشافی مبتنی بر مؤلفه‌های اصلی و چرخش از نوع واریماکس با مقیاس کایزر مایر اولکین بالاتر از 0/8، آزمون کرویت بارتلت معنادار (0/001>P) و بارهای عاملی 0/4 به بالا، 5 سؤال این پرسش‌نامه به‌عنوان یک عامل درنظر گرفته شد. آلفای کرونباخ پرسش‌نامه امنیت روان‌شناختی ادراک‌شده در این پژوهش برابر با 0/76 به‌دست آمد. تحلیل عاملی تأییدی نیز روایی سازه این پرسش‌نامه را تأییدکرد.
از پرسش‌نامه عملکرد مبتنی بر شواهد (شامل 10 سؤال) برای بررسی کیفیت عملکرد بالینی پرستاران استفاده شد. پاسخ‌گویی براساس مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم بوده است.
در این مطالعه برای بررسی انطباق ابزار اندازه‌گیری (پرسش‌نامه) از تحلیل عاملی تأییدی با رویکرد حداقل مربعات جزئی به‌وسیله نرم‌افزار Smart PLS نسخه 3 استفاده شده است. در روش حداقل مربعات جزئی موارد جهت ارزیابی پرسش‌نامه و تحلیل عاملی تأییدی، آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی، ضرایب بارهای عاملی و معناداری، روایی میانگین واریانس استخراجی و ماتریس فورنل و لارکر بررسی شدند. همچنین جهت تحلیل یافته‌ها، از آزمون نرمالیتی داده‌ها، آزمون تحلیل مسیر و از آماره تی و ضریب بتای رگرسیونی (ضریب مسیر) جهت بررسی فرضیات استفاده شد.
یافته‌ها
در مطالعه حاضر، 100 نفر از پرستاران شاغل در بخش‌های بستری درگیر با بیماران مبتلا به کووید-19 مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع) اراک شرکت کردند. 87 درصد شرکت‌کنندگان مدرک کارشناسی و 13 درصد آنان مدرک کارشناسی ارشد داشتند. همچنین 73 درصد شرکت‌کنندگان زن و 27 درصد مرد بودند. 55 درصد آنان در بازه سنی 20 تا 30 سال، 35 درصد در بازه سنی 30 تا 40 و مابقی بالای 40 سال سن داشتند. 36/7 درصد شرکت‌کنندگان، وضعیت استخدامی رسمی و 25/4 درصد نیروی پیمانی داشتند و مابقی نیز به‌عنوان نیروی طرحی مشغول به‌کار بودند. همچنین 64 درصد شرکت‌کنندگان متأهل و مابقی را پرستاران مجرد تشکیل دادند.
نتایج شاخص‌های توصیفی متغیرهای تحقیق در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
میانگین نمرات متغیرهای مطالعه بیشتر از 3 به‌دست آمده‌است و این امر مهم نشان از میل پاسخگویان به انتخاب گزینه‌های بالایی (4 و 5) پرسش‌نامه را نشان می‌دهد. همچنین توصیف گرافیکی متغیرهای مطالعه براساس میانگین نمرات در تصویر شماره 1 ارائه شده است.
برای استفاده مناسب از شاخص‌های توصیفی و آزمون‌های استنباطی برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای موردمطالعه، از آزمون یک نمونه‌ای کولموگروف‌اسمیرنف استفاده شد. با توجه به سطح معناداری متغیرهای موردمطالعه، تنها سرمایه روان‌شناختی با نمره 0/09 نرمال و مابقی متغیرها غیر‌نرمال بودند، به این دلیل از آزمون‌های ناپارامتری برای تجزیه‌و‌تحلیل داده استفاده شد.
ماتریکس ضرایب همبستگی بین متغیرهای موردمطالعه در جدول شماره 2 نشان‌دهنده معنادار بودن روابط متغیرهاست.
.jpg)
تصویرهای شماره 2 و 3، به‌ترتیب مدل مطالعه با ضرایب استاندارد‌شده بار عاملی و t را نمایش می‌دهند.
ماتریکس ضرایب همبستگی بین متغیرهای موردمطالعه در جدول شماره 2 نشان‌دهنده معنادار بودن روابط متغیرهاست.
تصویرهای شماره 2 و 3، به‌ترتیب مدل مطالعه با ضرایب استاندارد‌شده بار عاملی و t را نمایش می‌دهند.
جهت بررسی همبستگی معناداری بین متغیرهای مکنون مربوطه و شاخص‌های متناظر با آن‌ها، از مدل اندازه‌گیری ضرایب استاندارد‌شده استفاده شد.
نتایج محاسبه بارهای عاملی استاندارد شده و ضرایب تی بین گویه‌ها، متغیر مکنون و سؤالات در پیوست شماره 1 نمایش داده شده است.
نتایج ضریب آلفای کرونباخ، ضریب پایایی ترکیبی و میانگین واریانس استخراجی متغیرهای مطالعه بیانگر آن است که مقدار ترکیبی تمام متغیرها در حد قابل‌قبول و بالای 0/07 قرار گرفته‌است. همچنین با توجه به مقدار بررسی روایی میانگین واریانس استخراجی تمام متغیرها بالای 0/5 هستند که بیانگر پایایی و روایی همگرای متغیرهای موردمطالعه در حد مطلوب است.
با توجه به نتایج به‌دست‌آمده متغیرهای سرمایه روان‌شناختی و خوش‌بینی دارای بالاترین ضریب ترکیبی و امنیت روان‌شناختی و تاب‌آوری کمترین مقدار ضریب ترکیبی را داشتند. در جدول شماره 3 نتایج بررسی روایی واگرا به روش فورنل و لارکر نمایش داده شده که با توجه به مقدار جذر بررسی روایی میانگین واریانس استخراجی متغیرهای مکنون در مطالعه حاضر روایی واگری مدل در حد مناسبی است.
.jpg)
آزمون فرضیه‌های مطالعه
در بررسی ضریب اثر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی (فرضیه اول)، ضریب مسیر به میزان 0/507 برآورد شده است. با توجه به اینکه مقدار عدد معناداری (t-value) برابر با 4/989 و از 1/96 بیشتر است و سطح معناداری کمتر از 0/05 به‌دست‌آمده؛ می‌توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای 0/05 معنادار است؛ یعنی سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران کووید-19 تأثیر مثبت و معناداری دارد. با افزایش یک انحراف معیار در نمرات سرمایه روان‌شناختی، شاهد افزایش در نمرات عملکرد بالینی به اندازه 0/507 انحراف معیار خواهیم بود؛ بنابراین سرمایه روان‌شناختی موجب شدت گرفتن عملکرد بالینی خواهد شد.
در بررسی ضریب اثر تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر امنیت روان‌شناختی (فرضیه دوم)، ضریب مسیر به میزان 0/488 برآورد شده است. با توجه به اینکه مقدار عدد معناداری (t-value) برابر با 5/823 و از 1/96 بیشتر است، می‌توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای 0/05 معنادار است، درنتیجه سرمایه روان‌شناختی بر امنیت روان‌شناختی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران کووید-19 تأثیر مثبت و معناداری دارد.
همچنین در بررسی ضریب اثر امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی (فرضیه سوم)، ضریب مسیر به میزان 0/357 برآورد شده است. با توجه به اینکه مقدار عدد معناداری (t) برابر با 3/955 و از 1/96 بیشتر است، می‌توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای 0/05 معنادار است، یعنی امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران کووید-19 تأثیر مثبت و معناداری دارد.
با افزایش یک انحراف معیار در نمرات امنیت روان‌شناختی، شاهد افزایش در نمرات عملکرد بالینی به اندازه 0/507 انحراف معیار خواهیم بود؛ بنابراین امنیت روان‌شناختی موجب شدت گرفتن عملکرد بالینی خواهد شد. نتایج آزمون فرضیه‌های مطالعه در جدول شماره 4 نمایش داده شده است.
.jpg)
در بررسی تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی با میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی (فرضیه چهارم)، با توجه به مدل‌های مفهومی مطالعه می‌توان علاوه بر تأثیر مستقیم سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی، تأثیر غیر‌مستقیم آن به‌وسیله متغیر میانجی امنیت روان‌شناختی را نیز به‌دست آورد. به همین منظور از روش بارون و کنی استفاده شده است.
همان‌گونه که در جدول شماره 5 نشان داده شده نتایج، حاکی از معناداری روابط گفته‌شده در 3 گام نخست است.
.jpg)
در گام چهارم، یعنی ورود متغیر میانجی‌گر، نتایج مبیّن این است که در حضور متغیر امنیت روان‌شناختی، بتای استاندارد برای رابطه بین سرمایه روان‌شناختی و عملکرد بالینی از 0/684 به 0/507 کاهش یافته و معنادار نیز هست. بنابراین نقش متغیر امنیت روان‌شناختی، میانجی‌گری جزئی است و فرضیه چهارم پژوهش نیز تأیید می‌شود. مدل‌های مفهومی پژوهش حاضر براساس مقادیر معناداری و ضرایب استاندارد با یا بدون میانجی در پیوست شماره 2، 3، 4، 5 و 6 نمایش داده شده است.
نتایج محاسبه بارهای عاملی استاندارد شده و ضرایب تی بین گویه‌ها، متغیر مکنون و سؤالات در پیوست شماره 1 نمایش داده شده است.
نتایج ضریب آلفای کرونباخ، ضریب پایایی ترکیبی و میانگین واریانس استخراجی متغیرهای مطالعه بیانگر آن است که مقدار ترکیبی تمام متغیرها در حد قابل‌قبول و بالای 0/07 قرار گرفته‌است. همچنین با توجه به مقدار بررسی روایی میانگین واریانس استخراجی تمام متغیرها بالای 0/5 هستند که بیانگر پایایی و روایی همگرای متغیرهای موردمطالعه در حد مطلوب است.
با توجه به نتایج به‌دست‌آمده متغیرهای سرمایه روان‌شناختی و خوش‌بینی دارای بالاترین ضریب ترکیبی و امنیت روان‌شناختی و تاب‌آوری کمترین مقدار ضریب ترکیبی را داشتند. در جدول شماره 3 نتایج بررسی روایی واگرا به روش فورنل و لارکر نمایش داده شده که با توجه به مقدار جذر بررسی روایی میانگین واریانس استخراجی متغیرهای مکنون در مطالعه حاضر روایی واگری مدل در حد مناسبی است.
آزمون فرضیه‌های مطالعه
در بررسی ضریب اثر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی (فرضیه اول)، ضریب مسیر به میزان 0/507 برآورد شده است. با توجه به اینکه مقدار عدد معناداری (t-value) برابر با 4/989 و از 1/96 بیشتر است و سطح معناداری کمتر از 0/05 به‌دست‌آمده؛ می‌توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای 0/05 معنادار است؛ یعنی سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران کووید-19 تأثیر مثبت و معناداری دارد. با افزایش یک انحراف معیار در نمرات سرمایه روان‌شناختی، شاهد افزایش در نمرات عملکرد بالینی به اندازه 0/507 انحراف معیار خواهیم بود؛ بنابراین سرمایه روان‌شناختی موجب شدت گرفتن عملکرد بالینی خواهد شد.
در بررسی ضریب اثر تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر امنیت روان‌شناختی (فرضیه دوم)، ضریب مسیر به میزان 0/488 برآورد شده است. با توجه به اینکه مقدار عدد معناداری (t-value) برابر با 5/823 و از 1/96 بیشتر است، می‌توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای 0/05 معنادار است، درنتیجه سرمایه روان‌شناختی بر امنیت روان‌شناختی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران کووید-19 تأثیر مثبت و معناداری دارد.
همچنین در بررسی ضریب اثر امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی (فرضیه سوم)، ضریب مسیر به میزان 0/357 برآورد شده است. با توجه به اینکه مقدار عدد معناداری (t) برابر با 3/955 و از 1/96 بیشتر است، می‌توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای 0/05 معنادار است، یعنی امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران در مواجهه با بیماران کووید-19 تأثیر مثبت و معناداری دارد.
با افزایش یک انحراف معیار در نمرات امنیت روان‌شناختی، شاهد افزایش در نمرات عملکرد بالینی به اندازه 0/507 انحراف معیار خواهیم بود؛ بنابراین امنیت روان‌شناختی موجب شدت گرفتن عملکرد بالینی خواهد شد. نتایج آزمون فرضیه‌های مطالعه در جدول شماره 4 نمایش داده شده است.
در بررسی تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی با میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی (فرضیه چهارم)، با توجه به مدل‌های مفهومی مطالعه می‌توان علاوه بر تأثیر مستقیم سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی، تأثیر غیر‌مستقیم آن به‌وسیله متغیر میانجی امنیت روان‌شناختی را نیز به‌دست آورد. به همین منظور از روش بارون و کنی استفاده شده است.
همان‌گونه که در جدول شماره 5 نشان داده شده نتایج، حاکی از معناداری روابط گفته‌شده در 3 گام نخست است.
در گام چهارم، یعنی ورود متغیر میانجی‌گر، نتایج مبیّن این است که در حضور متغیر امنیت روان‌شناختی، بتای استاندارد برای رابطه بین سرمایه روان‌شناختی و عملکرد بالینی از 0/684 به 0/507 کاهش یافته و معنادار نیز هست. بنابراین نقش متغیر امنیت روان‌شناختی، میانجی‌گری جزئی است و فرضیه چهارم پژوهش نیز تأیید می‌شود. مدل‌های مفهومی پژوهش حاضر براساس مقادیر معناداری و ضرایب استاندارد با یا بدون میانجی در پیوست شماره 2، 3، 4، 5 و 6 نمایش داده شده است.
بحث
هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر بهبود عملکرد مبتنی بر شواهد پرستاران شاغل در بخش‌های بستری درگیر با بیماران مبتلا به بیماری کووید-19 با میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی است. نتایج بررسی فرضیه‌های مطرح‌شده در این مطالعه نشان داد که بین سرمایه روان‌شناختی با امنیت روان‌شناختی و عملکرد بالینی تأثیر مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج به‌دست‌آمده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، نمایانگر انطباق و هم‌پوشی نسبی مدل تجربی با مدل مفهومی مطالعه بوده که ناشی از تأثیر سرمایه روان‌شناختی با 2 متغیر عملکرد بالینی و احساس امنیت روان‌شناختی بوده است.
در بررسی فرضیه اول مطالعه، تأثیر مستقیم سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران بررسی شده و نتایج بیانگر تأثیر مثبت آن بود که با یافته‌های مطالعه پاک و همکاران [31] در بررسی تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر افزایش رضایت شغلی، مطالعه سانگرز و همکاران [32] در تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر افزایش اشتیاق شغلی همسو است.
هرچند در بررسی مطالعه‌های موجود، پژوهش مشابه که به بررسی ارتباط متغیرهای بررسی‌شده در این مطالعه پرداخته باشد، یافت نشد، اما نتایج پژوهش اسدی و همکاران در ایران نشان می‌دهد که همبستگی معناداری بین اضطراب کرونا و رفتارهای مراقبتی پرستارانی که از بیماران مبتلا به کووید-19 مراقبت می‌کنند، وجود ندارد [33] که با نتایج پژوهش موردمطالعه ناهمسو است.
از‌طرف دیگر، برخی از پژوهش‌های انجام‌شده در کشورهای چین و انگلستان نیز بیانگر عملکرد و سطح مراقبتی مطلوب پرستاران نسبت به بیماران مبتلا، در شرایط استرس‌زا و بحرانی کرونا است [34] که با نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش ناهمسو است.
با‌این‌همه، خودکارآمدی، تاب آوری و در حد کمتری خوش‌بینی و امیدواری متغیرهای انتظاری با بار شناختی و عاطفی مثبت هستند [35, 36] به این مفهوم که نوعی پیش‌نگری مثبت در هریک از آن‌ها نهفته است [37]. این بار عاطفی و شناختی مثبت می‌تواند هریک را در جایگاهی قرار دهد که خود به‌تنهایی یا در تعامل با دیگر متغیرها [38] بر عملکرد مهارتی و بالینی پرستاران در موقعیت‌های خاص تأثیر گذاشته و باعث ارتقای عملکرد آنان شود.
در فرضیه دوم، تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر امنیت روان‌شناختی پرستاران بررسی شد. نتایج حاکی از مثبت و معنادار بودن سرمایه شناختی بر امنیت روان‌شناختی بود که این نتایج با یافته‌های پژوهش اردلان و همکاران [39] که نشان داد بین توانمندسازی روان‌شناختی، معنویت در کار و امنیت روان‌شناختی پرستاران، رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، همسو است.
در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت پرستارانی که سرمایه روان‌شناختی بالاتری دارند، آشنایی کامل‌تری از ظرفیت‌های روان‌شناختی خود دارند که تأثیرات مثبت این فرایند منتج به این می‌شود که در موقعیت‌های چالش‌برانگیز و بحرانی نقش پررنگ‌تری از خود بروز داده و موفقیت‌های بیشتری به‌دست آورند. با‌وجوداین، یافته‌های پژوهش‌های جدید بیانگر آن است که با توجه به شیوع کرونا در جهان و تحت تأثیر قرار گرفتن تمام فعالیت‌های پرستاران به‌واسطه مواجهه مستقیم با بیماران کووید-19، دغدغه‌هایی مبنی بر تأثیرپذیری ظرفیت آنان در زمینه رفتارهای مراقبتی و حمایتی وجود دارد که این یافته‌ها با نتایج پژوهش موردمطالعه ناهمسو است [40].
درهمینراستا، شانک نیز اعتقاد دارد که افراد با باورهای خودکارآمدی قوی بیشتر احتمال دارد در رویارویی با مشکلات تلاش کنند و هنگام برخورداری از مهارت‌های لازم بر دستیابی به نتایج موردنظر پافشاری کنند [41]. افزون بر این، برخوردار بودن از سرمایه روان‌شناختی، افراد را قادر می‌کند تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیت‌های استرس‌زا، کمتر دچار تنش شده و در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشند و به دیدگاه روشنی درباره خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار بگیرند؛ بنابراین این افراد سلامت روان‌شناختی بالاتری نیز دارند [42].
در فرضیه سوم، نقش امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی پرستاران بررسی شد که نتایج نشان داد تأثیر امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مثبت است. در تبیین این نتایج می‌توان گفت پرستارانی که امنیت روان‌شناختی در آن‌ها نهادینه شده است، توانایی بالاتری در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران، به‌خصوص در محیط کار خود دارند، چرا‌که نگرانی بابت پیامدهای منفی عدم پذیرش، طرد شدن و مورد قضاوت گرفتن ندارند و بدون دلواپسی نسبت به ابراز عقیده و برقراری تعاملات خواهند کرد. این یافته‌ها همسو با یافته‌های مطالعه ادماندسون است [43] که بیان می‌کند امنیت روانی بر عملکرد شغلی تأثیر مستقیم داشته و افراد برخوردار از امنیت روانی بالا نمره بالایی در عملکرد شغلی کسب می‌کنند [43]. همچنین نتایج با نظر پُست و همکاران مبنی بر اینکه امنیت روانی بالا در تیم‌ها به این منجر خواهد شد که افراد آزادانه صحبت کنند و درنتیجه اشتباه‌ها به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد نیز هم‌راستاست [44].
در فرضیه چهارم مطالعه، میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی در تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد بررسی شد که نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌ها، حاکی از انطباق مدل مفهومی مطالعه با الگوی تجربی است، درنتیجه فرضیه موردنظر که بر معنادار بودن و تأثیر مثبت میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی بر تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی تأکید دارد، تأیید شد.
از‌لحاظ نظری امنیت روان‌شناختی یک تجربه پدیدارشناختی فردی است که هسته اصلی آن را فقدان احساس تهدید، حالت گوش‌به‌زنگی و اضطراب تشکیل می‌دهد [45 ،24 ،22] صرف‌نظر از اینکه چنین تجربه فردی تا چه اندازه مبتنی بر تهدیدهای واقعی یا تصوری است، کاهش سطح امنیت روان‌شناختی می‌تواند در کارکرد بهینه و شکوفایی انسان اختلال ایجاد کند و به‌تدریج موجب مشکلات عملکردی و روانی شود [23]. در‌واقع، افراد دارای سطح امیدواری بالا، غالباً توانایی تصور چندین مسیر را دارند و از تفکر واگرا برخوردار بوده و هنگامی که فرد در راه رسیدن به هدف موفقیت‌آمیز خود با مشکل روبهرو می‌شود، این راه‌های متناوب، عامل تعیین‌کننده به شمار می‌آیند [46].
نتایج این پژوهش نشان داد اگرچه ظهور پاندمی کووید-19 و شرایط خاصی که به‌موجب آن در تمام سطوح جامعه به‌وجود آمده و شرایط سخت و طاقت‌فرسایی را متوجه کادر درمان و به‌خصوص کادر پرستاری ساخته‌است، اما به‌نظر می‌رسد حمایت‌های اجتماعی که به اشکال گوناگون از کادر درمان در فرایند کنترل و درمان پاندمی کرونا انجام شد، باعث افزایش تاب‌آوری، خودکارآمدی و معنا در زندگی آنان شده که پژوهش‌های پیشین [48 ،47 ،3] نیز بیانگر تأیید این موضوع است. در‌واقع، افراد دارای خودکارآمدی بالا، نسبت به آینده خوش‌بین هستند و این انتظار مثبت به آینده به استقامت آن‌ها در برابر موانع کمک می‌کند. حتی می‌توان گفت گاهی مشکلات را چالشی تصور می‌کنند که می‌تواند سکوی پرش و پیشرفت آن‌ها شود [49].
همچنین افرادی که سطوح بالاتری از حمایت اجتماعی را دریافت می‌کنند، بیشتر از دلگرمی‌ها و ترغیب‌های کلامی اطرافیان در مواجهه با بحران‌های زندگی سود می‌برند و این‌گونه احساس کفایت و کارآمدی بیشتر را در غلبه بر مشکلات تجربه می‌کنند. به‌نظر می‌رسد حضور پیوسته مدیران بالادستی، به‌خصوص رؤسای دانشگاه‌ها در مراکز بستری بیماران کرونایی و مواجهه حضوری با قشر درمان و تشریح موقعیت کنونی، درهمینراستا انجام شده، زیرا یکی از روش‌های مؤثر در پرورش خودکارآمدی، دریافت ترغیب کلامی از جانب اطرافیان است [49].
نتیجه‌گیری
مطالعه حاضر نشان داد با توجه به اینکه پرستاران به‌واسطه ماهیت شغلی، همواره در موقعیت‌های استرس‌زا و بحرانی قرار دارند و سطح قابل‌توجهی از اضطراب را تجربه می‌کنند، اما تلاش می‌کنند تا با افزایش تاب‌آوری و خودکارآمدی نسبت به ایفای نقش مراقبتی خود نسبت به بیماران، عملکردشان را ارتقا بخشند که این امر در دراز‌مدت می‌تواند باعث بروز اختلالات روانی و حتی جسمانی شود.
در این میان، سرمایه شناختی و متغیرهایی از این دست می‌تواند به‌عنوان راهکاری مدون و اصولی در جهت ارتقای سلامت روان آنان به‌کار رود. در‌مجموع می‌توان گفت حمایت و آموزش روانی به پرستاران و کادر درمان در جهت کنترل استرس و اضطراب در شرایط بحرانی نظیر بیماری کرونا لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد.
پژوهش حاضر با محدودیت‌هایی نیز روبهرو بود، از‌جمله اینکه، در این پژوهش آزمایش درمانی انجام نشده و در‌واقع، همبستگی متغیرهای موردمطالعه، سنجیده شده که توصیه می‌شود جهت دستیابی به نتایج جامع‌تر و کامل‌تر، پژوهشی آزمایشی در این حوزه انجام شود.
همچنین در راستای دریافت اطلاعات جمعیت‌شناختی، جهت دستیابی به اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تر، جلسه مصاحبه فردی با شرکت‌کنندگان در پژوهش انجام شود. در ادامه برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌های لازم مبنی بر ارتقای سرمایه روان‌شناختی به‌صورت مداوم با دعوت از استادان و روان‌شناسان مجرب، جهت بالا بردن روحیه تاب‌آوری و امید به آینده و خوش‌بینی پرسنل پیشنهاد و توصیه می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
رعایت اصول اخلاقی در این پژوهش توسط دانشگاه علوم‌پزشکی اراک با کد اخلاق (IR.ARAKMU.REC.1399.321) تأیید و همه اصول اخلاقی در این مطالعه رعایت شده است. شرکت‌کنندگان آزادانه در این مطالعه شرکت کردند و به همه آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات‌شان محرمانه خواهد ماند.
حامی مالی
این پژوهش با حمایت مالی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک با شماره طرح 3848 انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله هیچ‌گونه تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان این مقاله از همه پرستاران مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع) اراک بابت همکاری در انجام این پژوهش قدردانی می‌کنند.
هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر بهبود عملکرد مبتنی بر شواهد پرستاران شاغل در بخش‌های بستری درگیر با بیماران مبتلا به بیماری کووید-19 با میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی است. نتایج بررسی فرضیه‌های مطرح‌شده در این مطالعه نشان داد که بین سرمایه روان‌شناختی با امنیت روان‌شناختی و عملکرد بالینی تأثیر مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج به‌دست‌آمده از مدل‌یابی معادلات ساختاری، نمایانگر انطباق و هم‌پوشی نسبی مدل تجربی با مدل مفهومی مطالعه بوده که ناشی از تأثیر سرمایه روان‌شناختی با 2 متغیر عملکرد بالینی و احساس امنیت روان‌شناختی بوده است.
در بررسی فرضیه اول مطالعه، تأثیر مستقیم سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران بررسی شده و نتایج بیانگر تأثیر مثبت آن بود که با یافته‌های مطالعه پاک و همکاران [31] در بررسی تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر افزایش رضایت شغلی، مطالعه سانگرز و همکاران [32] در تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر افزایش اشتیاق شغلی همسو است.
هرچند در بررسی مطالعه‌های موجود، پژوهش مشابه که به بررسی ارتباط متغیرهای بررسی‌شده در این مطالعه پرداخته باشد، یافت نشد، اما نتایج پژوهش اسدی و همکاران در ایران نشان می‌دهد که همبستگی معناداری بین اضطراب کرونا و رفتارهای مراقبتی پرستارانی که از بیماران مبتلا به کووید-19 مراقبت می‌کنند، وجود ندارد [33] که با نتایج پژوهش موردمطالعه ناهمسو است.
از‌طرف دیگر، برخی از پژوهش‌های انجام‌شده در کشورهای چین و انگلستان نیز بیانگر عملکرد و سطح مراقبتی مطلوب پرستاران نسبت به بیماران مبتلا، در شرایط استرس‌زا و بحرانی کرونا است [34] که با نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش ناهمسو است.
با‌این‌همه، خودکارآمدی، تاب آوری و در حد کمتری خوش‌بینی و امیدواری متغیرهای انتظاری با بار شناختی و عاطفی مثبت هستند [35, 36] به این مفهوم که نوعی پیش‌نگری مثبت در هریک از آن‌ها نهفته است [37]. این بار عاطفی و شناختی مثبت می‌تواند هریک را در جایگاهی قرار دهد که خود به‌تنهایی یا در تعامل با دیگر متغیرها [38] بر عملکرد مهارتی و بالینی پرستاران در موقعیت‌های خاص تأثیر گذاشته و باعث ارتقای عملکرد آنان شود.
در فرضیه دوم، تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر امنیت روان‌شناختی پرستاران بررسی شد. نتایج حاکی از مثبت و معنادار بودن سرمایه شناختی بر امنیت روان‌شناختی بود که این نتایج با یافته‌های پژوهش اردلان و همکاران [39] که نشان داد بین توانمندسازی روان‌شناختی، معنویت در کار و امنیت روان‌شناختی پرستاران، رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، همسو است.
در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت پرستارانی که سرمایه روان‌شناختی بالاتری دارند، آشنایی کامل‌تری از ظرفیت‌های روان‌شناختی خود دارند که تأثیرات مثبت این فرایند منتج به این می‌شود که در موقعیت‌های چالش‌برانگیز و بحرانی نقش پررنگ‌تری از خود بروز داده و موفقیت‌های بیشتری به‌دست آورند. با‌وجوداین، یافته‌های پژوهش‌های جدید بیانگر آن است که با توجه به شیوع کرونا در جهان و تحت تأثیر قرار گرفتن تمام فعالیت‌های پرستاران به‌واسطه مواجهه مستقیم با بیماران کووید-19، دغدغه‌هایی مبنی بر تأثیرپذیری ظرفیت آنان در زمینه رفتارهای مراقبتی و حمایتی وجود دارد که این یافته‌ها با نتایج پژوهش موردمطالعه ناهمسو است [40].
درهمینراستا، شانک نیز اعتقاد دارد که افراد با باورهای خودکارآمدی قوی بیشتر احتمال دارد در رویارویی با مشکلات تلاش کنند و هنگام برخورداری از مهارت‌های لازم بر دستیابی به نتایج موردنظر پافشاری کنند [41]. افزون بر این، برخوردار بودن از سرمایه روان‌شناختی، افراد را قادر می‌کند تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیت‌های استرس‌زا، کمتر دچار تنش شده و در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشند و به دیدگاه روشنی درباره خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار بگیرند؛ بنابراین این افراد سلامت روان‌شناختی بالاتری نیز دارند [42].
در فرضیه سوم، نقش امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی پرستاران بررسی شد که نتایج نشان داد تأثیر امنیت روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مثبت است. در تبیین این نتایج می‌توان گفت پرستارانی که امنیت روان‌شناختی در آن‌ها نهادینه شده است، توانایی بالاتری در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران، به‌خصوص در محیط کار خود دارند، چرا‌که نگرانی بابت پیامدهای منفی عدم پذیرش، طرد شدن و مورد قضاوت گرفتن ندارند و بدون دلواپسی نسبت به ابراز عقیده و برقراری تعاملات خواهند کرد. این یافته‌ها همسو با یافته‌های مطالعه ادماندسون است [43] که بیان می‌کند امنیت روانی بر عملکرد شغلی تأثیر مستقیم داشته و افراد برخوردار از امنیت روانی بالا نمره بالایی در عملکرد شغلی کسب می‌کنند [43]. همچنین نتایج با نظر پُست و همکاران مبنی بر اینکه امنیت روانی بالا در تیم‌ها به این منجر خواهد شد که افراد آزادانه صحبت کنند و درنتیجه اشتباه‌ها به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد نیز هم‌راستاست [44].
در فرضیه چهارم مطالعه، میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی در تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد بررسی شد که نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌ها، حاکی از انطباق مدل مفهومی مطالعه با الگوی تجربی است، درنتیجه فرضیه موردنظر که بر معنادار بودن و تأثیر مثبت میانجی‌گری امنیت روان‌شناختی بر تأثیر سرمایه روان‌شناختی بر عملکرد بالینی تأکید دارد، تأیید شد.
از‌لحاظ نظری امنیت روان‌شناختی یک تجربه پدیدارشناختی فردی است که هسته اصلی آن را فقدان احساس تهدید، حالت گوش‌به‌زنگی و اضطراب تشکیل می‌دهد [45 ،24 ،22] صرف‌نظر از اینکه چنین تجربه فردی تا چه اندازه مبتنی بر تهدیدهای واقعی یا تصوری است، کاهش سطح امنیت روان‌شناختی می‌تواند در کارکرد بهینه و شکوفایی انسان اختلال ایجاد کند و به‌تدریج موجب مشکلات عملکردی و روانی شود [23]. در‌واقع، افراد دارای سطح امیدواری بالا، غالباً توانایی تصور چندین مسیر را دارند و از تفکر واگرا برخوردار بوده و هنگامی که فرد در راه رسیدن به هدف موفقیت‌آمیز خود با مشکل روبهرو می‌شود، این راه‌های متناوب، عامل تعیین‌کننده به شمار می‌آیند [46].
نتایج این پژوهش نشان داد اگرچه ظهور پاندمی کووید-19 و شرایط خاصی که به‌موجب آن در تمام سطوح جامعه به‌وجود آمده و شرایط سخت و طاقت‌فرسایی را متوجه کادر درمان و به‌خصوص کادر پرستاری ساخته‌است، اما به‌نظر می‌رسد حمایت‌های اجتماعی که به اشکال گوناگون از کادر درمان در فرایند کنترل و درمان پاندمی کرونا انجام شد، باعث افزایش تاب‌آوری، خودکارآمدی و معنا در زندگی آنان شده که پژوهش‌های پیشین [48 ،47 ،3] نیز بیانگر تأیید این موضوع است. در‌واقع، افراد دارای خودکارآمدی بالا، نسبت به آینده خوش‌بین هستند و این انتظار مثبت به آینده به استقامت آن‌ها در برابر موانع کمک می‌کند. حتی می‌توان گفت گاهی مشکلات را چالشی تصور می‌کنند که می‌تواند سکوی پرش و پیشرفت آن‌ها شود [49].
همچنین افرادی که سطوح بالاتری از حمایت اجتماعی را دریافت می‌کنند، بیشتر از دلگرمی‌ها و ترغیب‌های کلامی اطرافیان در مواجهه با بحران‌های زندگی سود می‌برند و این‌گونه احساس کفایت و کارآمدی بیشتر را در غلبه بر مشکلات تجربه می‌کنند. به‌نظر می‌رسد حضور پیوسته مدیران بالادستی، به‌خصوص رؤسای دانشگاه‌ها در مراکز بستری بیماران کرونایی و مواجهه حضوری با قشر درمان و تشریح موقعیت کنونی، درهمینراستا انجام شده، زیرا یکی از روش‌های مؤثر در پرورش خودکارآمدی، دریافت ترغیب کلامی از جانب اطرافیان است [49].
نتیجه‌گیری
مطالعه حاضر نشان داد با توجه به اینکه پرستاران به‌واسطه ماهیت شغلی، همواره در موقعیت‌های استرس‌زا و بحرانی قرار دارند و سطح قابل‌توجهی از اضطراب را تجربه می‌کنند، اما تلاش می‌کنند تا با افزایش تاب‌آوری و خودکارآمدی نسبت به ایفای نقش مراقبتی خود نسبت به بیماران، عملکردشان را ارتقا بخشند که این امر در دراز‌مدت می‌تواند باعث بروز اختلالات روانی و حتی جسمانی شود.
در این میان، سرمایه شناختی و متغیرهایی از این دست می‌تواند به‌عنوان راهکاری مدون و اصولی در جهت ارتقای سلامت روان آنان به‌کار رود. در‌مجموع می‌توان گفت حمایت و آموزش روانی به پرستاران و کادر درمان در جهت کنترل استرس و اضطراب در شرایط بحرانی نظیر بیماری کرونا لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد.
پژوهش حاضر با محدودیت‌هایی نیز روبهرو بود، از‌جمله اینکه، در این پژوهش آزمایش درمانی انجام نشده و در‌واقع، همبستگی متغیرهای موردمطالعه، سنجیده شده که توصیه می‌شود جهت دستیابی به نتایج جامع‌تر و کامل‌تر، پژوهشی آزمایشی در این حوزه انجام شود.
همچنین در راستای دریافت اطلاعات جمعیت‌شناختی، جهت دستیابی به اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تر، جلسه مصاحبه فردی با شرکت‌کنندگان در پژوهش انجام شود. در ادامه برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌های لازم مبنی بر ارتقای سرمایه روان‌شناختی به‌صورت مداوم با دعوت از استادان و روان‌شناسان مجرب، جهت بالا بردن روحیه تاب‌آوری و امید به آینده و خوش‌بینی پرسنل پیشنهاد و توصیه می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
رعایت اصول اخلاقی در این پژوهش توسط دانشگاه علوم‌پزشکی اراک با کد اخلاق (IR.ARAKMU.REC.1399.321) تأیید و همه اصول اخلاقی در این مطالعه رعایت شده است. شرکت‌کنندگان آزادانه در این مطالعه شرکت کردند و به همه آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات‌شان محرمانه خواهد ماند.
حامی مالی
این پژوهش با حمایت مالی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک با شماره طرح 3848 انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله هیچ‌گونه تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان این مقاله از همه پرستاران مرکز آموزشی‌درمانی امیرالمؤمنین (ع) اراک بابت همکاری در انجام این پژوهش قدردانی می‌کنند.
References
1.Polit DF, Beck CT. Study guide to accompany nursing research. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2004. [Link]
2.Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R. Features, evaluation and treatment coronavirus (covid-19). Treasure Island: StatPearls Publishing; 2022. [PMID]
3.Wu F, Zhao S, Yu B, Chen Y-M, Wang W, Song Z-G, et al. A new coronavirus associated with human respiratory disease in China. Nature. 2020; 579:265-9. [DOI:10.1038/s41586-020-2008-3] [PMID] [PMCID]
4.Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A. The impact of stress on body function: A review. EXCLI Journal. 2017; 16:1057-72. [DOI:10.17179/excli2017-480] [PMID] [PMCID]
5.Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, et al. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (covid-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17:1729. [DOI:10.3390/ijerph17051729] [PMID] [PMCID]
6.Haynes RB, Sackett DL, Richardson WS, Rosenberg W, Langley GR. Evidence-based medicine: How to practice & teach EBM. Canadian Medical Association Journal. 1997; 157(6):788. [Link]
7.Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open. 2020; 3:e203976. [DOI:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976] [PMID] [PMCID]
8.Adib-Hajbaghery M. [Factors influencing evidence-based nursing: A qualitative study (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2006; 19(47):17-33. [Link]
9.Poursadeghiyan M, Abbasi M, Mehri A, Hami M, Raei M, Ebrahimi MH. Relationship between job stress and anxiety, depression and job satisfaction in nurses in Iran (Persian). The Social Sciences. 2016; 11(9):2349-55. [Link]
10.Al-Rabiaah A, Temsah M-H, Al-Eyadhy AA, Hasan GM, Al-Zamil F, Al-Subaie S, et al. Middle East respiratory syndrome-corona virus (MERS-CoV) associated stress among medical students at a university teaching hospital in Saudi Arabia. Journal of Infection and Public Health. 2020; 13:687-91. [DOI:10.1016/j.jiph.2020.01.005] [PMID] [PMCID]
11.Huang Y, Zhao N. Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during covid-19 outbreak in China: A web-based cross-sectional survey. Psychiatry Research. 2020; 288:112954. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.112954] [PMID] [PMCID]
12.Tafreshi MZ, Pazargadi M, Saeedi ZA. [Nurses’ perspectives on quality of nursing care: A qualitative study in Iran (Persian)]. International Journal of Health Care Quality Assurance. 2007; 20(4):320-8. [DOI:10.1108/09526860710754389]
13.Turani S, Yazdi Feyzabadi V, Gohari M. [A study on empowerment atmosphere in relation with empowerment perception on Kerman teaching hospital’s personals (Persian)]. Health Management. 2008; 11(31):17-26. [Link]
14.Melnyk BM, Fineout-Overholt E. Evidence-based practice in nursing & healthcare: A guide to best practice. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2015. [Link]
15.Scherer S, Smith MB. Teaching evidence-based practice in academic and clinical settings. Cardiopulmonary Physical Therapy Journal. 2002; 13(2):23. [Link]
16.Ozsoy SA, Ardahan M. Research on knowledge sources used in nursing practices. Nurse Education Today. 2008; 28(5):602-9. [DOI:10.1016/j.nedt.2007.09.013] [PMID]
17.Peterson SJ, Byron K. Exploring the role of hope in job performance: Results from four studies. Journal of Organizational Behavior. 2008; 29(6):785-803. [DOI:10.1002/job.492]
18.Ucol-Ganiron Jr T. The additive value of psychological capital in predicting structural project success and life satisfaction of structural engineers. International Journal of Social Science and Humanity. 2012; 2:291. [DOI:10.7763/IJSSH.2012.V2.112]
19.Kim J-U. The effect of a r/t group counseling program on the internet addiction level and self-esteem of internet addiction university students. International Journal of Reality Therapy. 2008; 27(2):4-12. [Link]
20.Bender A, Ingram R. Connecting attachment style to resilience: Contributions of self-care and self-efficacy. Personality and Individual Differences. 2018; 130:18-20. [DOI:10.1016/j.paid.2018.03.038]
21.Wang L, Tao H, Bowers BJ, Brown R, Zhang Y. Influence of social support and self-efficacy on resilience of early career registered nurses. Western Journal of Nursing Research. 2018; 40(5):648-64. [DOI:10.1177/0193945916685712] [PMID]
22.Kekesi EK, Agyemang CB. Perceived job insecurity and psychological distress: The moderating role of work values. International Journal of Management, Economics and Social Sciences. 2014; 3(1):18-35. [Link]
23.Harper SR, White CD. The impact of member emotional intelligence on psychological safety in work teams. Journal of Behavioral & Applied Management. 2013; 15(1):2-10. [DOI:10.21818/001c.17933]
24.Mulyadi S. Effect of the psychological security and psychological freedom on verbal creativity of Indonesia homeschooling students. International Journal of Business and Social Science. 2010; 1(2):72-9. [Link]
25.Yang L, Wu D, Hou Y, Wang X, Dai N, Wang G, et al. Analysis of psychological state and clinical psychological intervention model of patients with covid-19. Medrxiv. 2020. [DOI:10.1101/2020.03.22.20040899]
26.Luthans F, Avey JB, Avolio BJ, Norman SM, Combs GM. Psychological capital development: Toward a micro-intervention. Journal of Organizational Behavior. 2006; 27:387-93. [DOI:10.1002/job.373]
27.Profetto-McGrath J. Critical thinking and evidence-based practice. Journal of Professional Nursing. 2005; 21(6):364-71. [DOI:10.1016/j.profnurs.2005.10.002] [PMID]
28.Dawkins S, Martin A, Scott J, Sanderson K. Building on the positives: A psychometric review and critical analysis of the construct of psychological capital. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 2013; 86(3):348-70. [DOI:10.1111/joop.12007]
29.Luthans F, Avey JB, Avolio BJ, Peterson SJ. The development and resulting performance impact of positive psychological capital. Human Resource Development Quarterly. 2010; 21:41-67. [DOI:10.1002/hrdq.20034]
30.Luthans F, Avey JB, Patera JL. Experimental analysis of a web-based training intervention to develop positive psychological capital. Academy of Management Learning & Education. 2008; 7:209-21. [DOI:10.5465/amle.2008.32712618]
31.Paek S, Schuckert M, Kim TT, Lee G. Why is hospitality employees’ psychological capital important? The effects of psychological capital on work engagement and employee morale. International Journal of Hospitality Management. 2015; 50:9-26. [DOI:10.1016/j.ijhm.2015.07.001]
32.Sengers N. The role of psychological capital in the job demands-resources model: Work engagement and turnover intention in an international contact centre environment [MSc. thesis]. Utrecht: Utrecht University; 2013. [Link]
33.Asadi N, Salmani F, Pourkhajooyi S, Mahdavifar M, Royani Z, Salmani M. [Investigating the relationship between corona anxiety and nursing care behaviors working in corona’s referral hospitals (Persian). Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):306-19. [DOI:10.32598/ijpcp.26.3476.1]
34.Campbell AM. An increasing risk of family violence during the covid-19 pandemic: Strengthening community collaborations to save lives. Forensic Science International: Reports. 2020; 2:100089. [DOI:10.1016/j.fsir.2020.100089] [PMCID]
35.Milbury K, Tannir NM, Cohen L. Treatment-related optimism protects quality of life in a phase II clinical trial for metastatic renal cell carcinoma. Annals of Behavioral Medicine. 2011; 42(3):313-20. [DOI:10.1007/s12160-011-9301-1] [PMID]
36.Avey JB, Luthans F, Youssef CM. The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors. Journal of Management. 2010; 36:430-52. [DOI:10.1177/0149206308329961]
37.Ciarrochi JV, Deane FP. Emotional competence and willingness to seek help from professional and nonprofessional sources. British Journal of Guidance & Counselling. 2001; 29(2):233-46. [DOI:10.1080/03069880124843]
38.Bowling A. Do older and younger people differ in their reported well-being? A national survey of adults in Britain. Family Practice. 2011; 28(2):145-55. [DOI:10.1093/fampra/cmq082] [PMID] [PMCID]
39.Ardalan M, Ghanbari S, Zandi K, Saifpanahi H. [Modeling the relationship of psychological empowerment, spirituality at work and psychological safety in nurses (Persian)]. Quarterly Journal of Nersing Management. 2013; 2(3):69-79. [Link]
40.JJackson D, Bradbury-Jones C, Baptiste D, Gelling L, Morin K, Neville S, et al. Life in the pandemic: Some reflections on nursing in the context of covid-19. Journal of Clinical Nursing. 2020; 29(13-14):2041-3. [DOI:10.1111/jocn.15257] [PMID] [PMCID]
41.Schunk DH. Learning theories an educational perspective. London: Pearson; 2012. [Link]
42.Farhadi A, Saki K, Ghadampour E, khaliligeshnigani Z, Chehri P. [Predictions dimensions of academic engagement based capital components psychological (Persian). Education Strategies in Medical Sciences. 2016; 9(2):127-33. [Link]
43.Edmondson A. Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly. 1999; 44(2):350-83. [DOI:10.2307/2666999]
44.Post C. Deep-level team composition and innovation: The mediating roles of psychological safety and cooperative learning. Group & Organization Management. 2012; 37(5):555-88. [DOI:10.1177/1059601112456289]
45.Clarke S. An integrative model of safety climate: Linking psychological climate and work attitudes to individual safety outcomes using meta analysis. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 2010; 83(3):553-78. [DOI:10.1348/096317909X452122]
46.Stone W. Measuring social capital. Towards a theoretically informed measurement framework for researching social capital in family and community life. Melbourne: Australian Institute of Family Studies; 2001. [Link]
47.Chang HC, Russell C, Jones MK. Implementing evidence-based practice in Taiwanese nursing homes: Attitudes and perceived barriers and facilitators. Journal of Gerontological Nursing. 2010; 36(1):41-8. [DOI:10.3928/00989134-20091204-04] [PMID]
48.Kang SK, Kim W. A study of battered women’s purpose of life and resilience in South Korea. Asian Social Work and Policy Review. 2011; 5:145-59. [DOI:10.1111/j.1753-1411.2011.00055.x]
49.Schultz D, Schultz S. Theories of personality [ SY. Mohammadi, Persian trans.]. Tehran: Virayesh Publication. 2008. [Link]
2.Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R. Features, evaluation and treatment coronavirus (covid-19). Treasure Island: StatPearls Publishing; 2022. [PMID]
3.Wu F, Zhao S, Yu B, Chen Y-M, Wang W, Song Z-G, et al. A new coronavirus associated with human respiratory disease in China. Nature. 2020; 579:265-9. [DOI:10.1038/s41586-020-2008-3] [PMID] [PMCID]
4.Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A. The impact of stress on body function: A review. EXCLI Journal. 2017; 16:1057-72. [DOI:10.17179/excli2017-480] [PMID] [PMCID]
5.Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, et al. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (covid-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17:1729. [DOI:10.3390/ijerph17051729] [PMID] [PMCID]
6.Haynes RB, Sackett DL, Richardson WS, Rosenberg W, Langley GR. Evidence-based medicine: How to practice & teach EBM. Canadian Medical Association Journal. 1997; 157(6):788. [Link]
7.Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open. 2020; 3:e203976. [DOI:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976] [PMID] [PMCID]
8.Adib-Hajbaghery M. [Factors influencing evidence-based nursing: A qualitative study (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2006; 19(47):17-33. [Link]
9.Poursadeghiyan M, Abbasi M, Mehri A, Hami M, Raei M, Ebrahimi MH. Relationship between job stress and anxiety, depression and job satisfaction in nurses in Iran (Persian). The Social Sciences. 2016; 11(9):2349-55. [Link]
10.Al-Rabiaah A, Temsah M-H, Al-Eyadhy AA, Hasan GM, Al-Zamil F, Al-Subaie S, et al. Middle East respiratory syndrome-corona virus (MERS-CoV) associated stress among medical students at a university teaching hospital in Saudi Arabia. Journal of Infection and Public Health. 2020; 13:687-91. [DOI:10.1016/j.jiph.2020.01.005] [PMID] [PMCID]
11.Huang Y, Zhao N. Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during covid-19 outbreak in China: A web-based cross-sectional survey. Psychiatry Research. 2020; 288:112954. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.112954] [PMID] [PMCID]
12.Tafreshi MZ, Pazargadi M, Saeedi ZA. [Nurses’ perspectives on quality of nursing care: A qualitative study in Iran (Persian)]. International Journal of Health Care Quality Assurance. 2007; 20(4):320-8. [DOI:10.1108/09526860710754389]
13.Turani S, Yazdi Feyzabadi V, Gohari M. [A study on empowerment atmosphere in relation with empowerment perception on Kerman teaching hospital’s personals (Persian)]. Health Management. 2008; 11(31):17-26. [Link]
14.Melnyk BM, Fineout-Overholt E. Evidence-based practice in nursing & healthcare: A guide to best practice. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2015. [Link]
15.Scherer S, Smith MB. Teaching evidence-based practice in academic and clinical settings. Cardiopulmonary Physical Therapy Journal. 2002; 13(2):23. [Link]
16.Ozsoy SA, Ardahan M. Research on knowledge sources used in nursing practices. Nurse Education Today. 2008; 28(5):602-9. [DOI:10.1016/j.nedt.2007.09.013] [PMID]
17.Peterson SJ, Byron K. Exploring the role of hope in job performance: Results from four studies. Journal of Organizational Behavior. 2008; 29(6):785-803. [DOI:10.1002/job.492]
18.Ucol-Ganiron Jr T. The additive value of psychological capital in predicting structural project success and life satisfaction of structural engineers. International Journal of Social Science and Humanity. 2012; 2:291. [DOI:10.7763/IJSSH.2012.V2.112]
19.Kim J-U. The effect of a r/t group counseling program on the internet addiction level and self-esteem of internet addiction university students. International Journal of Reality Therapy. 2008; 27(2):4-12. [Link]
20.Bender A, Ingram R. Connecting attachment style to resilience: Contributions of self-care and self-efficacy. Personality and Individual Differences. 2018; 130:18-20. [DOI:10.1016/j.paid.2018.03.038]
21.Wang L, Tao H, Bowers BJ, Brown R, Zhang Y. Influence of social support and self-efficacy on resilience of early career registered nurses. Western Journal of Nursing Research. 2018; 40(5):648-64. [DOI:10.1177/0193945916685712] [PMID]
22.Kekesi EK, Agyemang CB. Perceived job insecurity and psychological distress: The moderating role of work values. International Journal of Management, Economics and Social Sciences. 2014; 3(1):18-35. [Link]
23.Harper SR, White CD. The impact of member emotional intelligence on psychological safety in work teams. Journal of Behavioral & Applied Management. 2013; 15(1):2-10. [DOI:10.21818/001c.17933]
24.Mulyadi S. Effect of the psychological security and psychological freedom on verbal creativity of Indonesia homeschooling students. International Journal of Business and Social Science. 2010; 1(2):72-9. [Link]
25.Yang L, Wu D, Hou Y, Wang X, Dai N, Wang G, et al. Analysis of psychological state and clinical psychological intervention model of patients with covid-19. Medrxiv. 2020. [DOI:10.1101/2020.03.22.20040899]
26.Luthans F, Avey JB, Avolio BJ, Norman SM, Combs GM. Psychological capital development: Toward a micro-intervention. Journal of Organizational Behavior. 2006; 27:387-93. [DOI:10.1002/job.373]
27.Profetto-McGrath J. Critical thinking and evidence-based practice. Journal of Professional Nursing. 2005; 21(6):364-71. [DOI:10.1016/j.profnurs.2005.10.002] [PMID]
28.Dawkins S, Martin A, Scott J, Sanderson K. Building on the positives: A psychometric review and critical analysis of the construct of psychological capital. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 2013; 86(3):348-70. [DOI:10.1111/joop.12007]
29.Luthans F, Avey JB, Avolio BJ, Peterson SJ. The development and resulting performance impact of positive psychological capital. Human Resource Development Quarterly. 2010; 21:41-67. [DOI:10.1002/hrdq.20034]
30.Luthans F, Avey JB, Patera JL. Experimental analysis of a web-based training intervention to develop positive psychological capital. Academy of Management Learning & Education. 2008; 7:209-21. [DOI:10.5465/amle.2008.32712618]
31.Paek S, Schuckert M, Kim TT, Lee G. Why is hospitality employees’ psychological capital important? The effects of psychological capital on work engagement and employee morale. International Journal of Hospitality Management. 2015; 50:9-26. [DOI:10.1016/j.ijhm.2015.07.001]
32.Sengers N. The role of psychological capital in the job demands-resources model: Work engagement and turnover intention in an international contact centre environment [MSc. thesis]. Utrecht: Utrecht University; 2013. [Link]
33.Asadi N, Salmani F, Pourkhajooyi S, Mahdavifar M, Royani Z, Salmani M. [Investigating the relationship between corona anxiety and nursing care behaviors working in corona’s referral hospitals (Persian). Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2020; 26(3):306-19. [DOI:10.32598/ijpcp.26.3476.1]
34.Campbell AM. An increasing risk of family violence during the covid-19 pandemic: Strengthening community collaborations to save lives. Forensic Science International: Reports. 2020; 2:100089. [DOI:10.1016/j.fsir.2020.100089] [PMCID]
35.Milbury K, Tannir NM, Cohen L. Treatment-related optimism protects quality of life in a phase II clinical trial for metastatic renal cell carcinoma. Annals of Behavioral Medicine. 2011; 42(3):313-20. [DOI:10.1007/s12160-011-9301-1] [PMID]
36.Avey JB, Luthans F, Youssef CM. The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors. Journal of Management. 2010; 36:430-52. [DOI:10.1177/0149206308329961]
37.Ciarrochi JV, Deane FP. Emotional competence and willingness to seek help from professional and nonprofessional sources. British Journal of Guidance & Counselling. 2001; 29(2):233-46. [DOI:10.1080/03069880124843]
38.Bowling A. Do older and younger people differ in their reported well-being? A national survey of adults in Britain. Family Practice. 2011; 28(2):145-55. [DOI:10.1093/fampra/cmq082] [PMID] [PMCID]
39.Ardalan M, Ghanbari S, Zandi K, Saifpanahi H. [Modeling the relationship of psychological empowerment, spirituality at work and psychological safety in nurses (Persian)]. Quarterly Journal of Nersing Management. 2013; 2(3):69-79. [Link]
40.JJackson D, Bradbury-Jones C, Baptiste D, Gelling L, Morin K, Neville S, et al. Life in the pandemic: Some reflections on nursing in the context of covid-19. Journal of Clinical Nursing. 2020; 29(13-14):2041-3. [DOI:10.1111/jocn.15257] [PMID] [PMCID]
41.Schunk DH. Learning theories an educational perspective. London: Pearson; 2012. [Link]
42.Farhadi A, Saki K, Ghadampour E, khaliligeshnigani Z, Chehri P. [Predictions dimensions of academic engagement based capital components psychological (Persian). Education Strategies in Medical Sciences. 2016; 9(2):127-33. [Link]
43.Edmondson A. Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly. 1999; 44(2):350-83. [DOI:10.2307/2666999]
44.Post C. Deep-level team composition and innovation: The mediating roles of psychological safety and cooperative learning. Group & Organization Management. 2012; 37(5):555-88. [DOI:10.1177/1059601112456289]
45.Clarke S. An integrative model of safety climate: Linking psychological climate and work attitudes to individual safety outcomes using meta analysis. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 2010; 83(3):553-78. [DOI:10.1348/096317909X452122]
46.Stone W. Measuring social capital. Towards a theoretically informed measurement framework for researching social capital in family and community life. Melbourne: Australian Institute of Family Studies; 2001. [Link]
47.Chang HC, Russell C, Jones MK. Implementing evidence-based practice in Taiwanese nursing homes: Attitudes and perceived barriers and facilitators. Journal of Gerontological Nursing. 2010; 36(1):41-8. [DOI:10.3928/00989134-20091204-04] [PMID]
48.Kang SK, Kim W. A study of battered women’s purpose of life and resilience in South Korea. Asian Social Work and Policy Review. 2011; 5:145-59. [DOI:10.1111/j.1753-1411.2011.00055.x]
49.Schultz D, Schultz S. Theories of personality [ SY. Mohammadi, Persian trans.]. Tehran: Virayesh Publication. 2008. [Link]
نوع مطالعه: پژوهشي اصيل |
موضوع مقاله:
روانپزشکی و روانشناسی
دریافت: 1399/12/17 | پذیرش: 1400/6/10 | انتشار: 1401/4/10
دریافت: 1399/12/17 | پذیرش: 1400/6/10 | انتشار: 1401/4/10
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران
تلفن دانشگاه : 02166506899
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
وبسایت: http://ijpcp.iums.ac.ir
ایمیل: ijpcp@iums.ac.ir
