مقدمه
دولت چین در دسامبر سال 2019، جهان را از ویروسی خطرناک آگاه کرد که در اجتماعات به سرعت پخش می‌شود. در واقع، یک سندرم حاد تنفسی دیگر که در شهر ووهان چین رخ داد و به سرعت به دیگر مناطق جهان گسترش پیدا کرد. سازمان بهداشت جهانی از این ویروس به عنوان ncov-2019 یاد کرده است، که در آن n به معنی جدید و cov به معنی ویروس تاجی است. به طور کلی، این ویروس (COVID-19) شبیه سندرم حاد تنفسی است، اما به‌هیچ‌وجه یکسان نیستند [1، 2، 3، 4].
سازمان بهداشت جهانی در 11 مارس، شیوع عفونت کووید 19 را یک بیماری همه‌گیر اعلان کرد. بر اساس آخرین اطلاعات این سازمان، بیش از 2/39 میلیون مورد عفونت در جهان ثبت شده است، و بیش از 162 هزار نفر جان باخته‌اند [5]. با توجه به پاندمی و همه‌گیر شدن بیماری کووید 19 در طی فقط چند هفته، WHO از این میزان بالای شیوع و سرعت انتقال عمیقاً ابراز نگرانی کرده و این مسئله را به عنوان یک بحران و یک برنامه اضطراری سازمان جهانی بهداشت مورد توجه قرار داده است [6].
اما در دل هر ناراحتی جسمی، ارتباط محکمی بین مفاهیم اجتماعی، روان‌شناختی و فیزیولوژیک نهفته است. محور هر گزارش بیماری، شخصی است که عملکرد فیزیولوژیک او تغییر یافته و از حالت تعادل خارج شده است و ممکن است محدودیت‌های روان‌شناختی به او تحمیل شده و روابط اجتماعی‌اش به طور جدی تهدید شده باشد [7]. بنابراین شیوع کرونا، علاوه بر ناراحتی جسمی و فیزیولوژیکی، از نظر روانی نیز باعث مشکلاتی از قبیل اختلال‌های روانی ناشی از ترس از انتقال ویروس به دیگران، تنهایی، بی‌خوابی، قرنطینه خانگی، کاهش روابط اجتماعی، اخلال در روند عادی زندگی و غیره می‌شود [8].
با ادامه روند بیماری، نشانه‌های بالینی و مشکلات روان‌شناختی بیماران مبتلا به کووید 19 شدیدتر خواهد شد و بسیاری از این بیماران درجاتی از اختلال‌های اضطرابی و افسردگی را حتی بعد از اینکه از نظر جسمی بهبود یافتند و از بیمارستان مرخص شدند، خواهند داشت [8، 9، 10].
یکی دیگر از اختلا‌ل‌های روان‌شناختی که در مواجهه با رویدادهای آسیب‌زا مثل تجربه تروماتیک مقابله با یک عفونت ویروسی تهدید‌کننده زندگی رخ می‌دهد، اختلال استرس پس از سانحه است. طبق پنجمین متن ویرایش شده راهنمای آماری و تشخیص اختلال‌های روانی (DSM-5)، PTSD شامل مجموعه‌ای از علائم است که به دنبال یک عامل فشارزای آسیب‌زا حادث می‌شود و معمولاً شامل یک تهدید ادراک‌شده درباره زندگی(زندگی خود شخص یا زندگی شخص دیگر) یا تمامیت فیزیکی و ترس شدید، درماندگی یا وحشت باشد [11، 12]. 
بررسی‌ها نشان داده‌اند که وقتی اپیدمی SARS به اختلال روانی PTSD منجر می‌شد، علائم بیماری بسیار شبیه آن دسته از بیمارانی بود که با موقعیت‌های استرس‌زای شدید مثل حمله تروریستی یا زلزله مواجهه می‌شدند. نسبت بالایی از جامعه هنگ‌کنگ بین سال‌های 2003 و 2004 در پی شیوع بیماری سارس، نشانه‌های متوسط تا شدیدی از PTSD را نشان دادند.
بر اساس نتایج برخی از مطالعات روی سلامت روانی کادر درمانی در سال 2003 در زمان شیوع بیماری سندرم تنفسی حاد ، حدود یک درصد از شرکت‌کنندگان، سطح بالایی از PTSD را گزارش کردند. به علاوه، یک پژوهش درباره میزان اختلال روان‌پزشکی مزمن در میان بهبودیافتگان SARS نشان‌دهنده این بود که اختلال PTSD شایع‌ترین اختلال روان‌پزشکی مزمن بود. میزان بروز تجمعی اختلال PTSD در طول 30 ماه از زمان شیوع بیماری SARS در حدود 47/8 درصد بود). در یک پژوهش دیگر، حدود 44/1 درصد از بیماران مبتلا به SARS در طی 2 تا 46 ماه، تشخیص اختلال PTSD را دریافت کردند. با توجه به این پژوهش‌ها، پیگیری و مداخلات اولیه برای اختلال PTSD در زمان شیوع بیماری جسمی تهدیدکننده زندگی ضروری به نظر می‌رسد [13 ،6].
بر اساس یک پژوهش جدید که توسط سان و همکاران حدود یک ماه پس از پاندمی و همه‌گیر شدن بیماری کووید 19 انجام شد، حدود 4/6 درصد از افراد شرکت‌کننده سطح بالایی از نشانه‌های استرس پس از سانحه را تجربه کرده‌اند. عوامل زیادی همچون جنسیت زن، اقامت در یک شهر درگیر بیماری کووید 19، کیفیت بد خواب و تجربه قبلی مواجهه با یک جسمی خطرناک و همه‌گیر با شدت PTSS رابطه معناداری داشت، اما بین میزان PTSS با سن و تحصیلات رابطه معناداری وجود نداشت [6، 12]. بنابراین طبق بررسی‌ها ضروری به نظر می‌رسد که عوامل پرخطر در میزان شیوع اختلال PTSD همچون جنسیت زن(که معمولاً سطح بالایی از اضطراب و افسردگی را نیز تجربه می‌کنند)، میزان کیفیت خواب، اقامت در شهرهای درگیر با بیماری کووید 19 و غیره مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به‌ احتمال شیوع اختلال PTSD در بیماران کووید 19 که ریسک‌فاکتورهای مانند جنسیت زن را نیز دارا هستند، مداخلات روانی اجتماعی دیرهنگام می‌تواند به مزمن شدن، تداوم و تثبیت علائم و واکنش‌های شدید روانی منجر شود؛ بنابراین مدیریت بحران در این گروه از افراد و کاستن از ابعاد این بحران جز با توجه به تمام ابعاد و جنبه‌های مسائل انسانی امکان‌‌پذیر نخواهد بود.
در دوران شرایط بحرانی کووید 19، این گروه از بیمارانی که با چنین رویدادهای تروماتیکی روبه‌رو می‌شوند به حمایت‌های اجتماعی کافی نیاز دارند. برخی رویکردهای درمان روان‌شناختی که در زمان شیوع SARS به کار گرفته شده را می‌توان برای درمان اورژانس‌های روان‌پزشکی کووید 19 به کار برد. در واقع، با توجه به اینکه خدمات روان‌پزشکی سنتی(مثل مشاوره چهره‌به‌چهره) در زمان اپیدمی کووید 19 در دسترس نیست، درمانگران بر خدمات روان‌شناختی برخط متمرکز شده‌اند.
جامعه بین‌المللی مطالعات استرس‌های تروماتیک و انجمن روان‌پزشکی آمریکا (APA، 2017)، پیشنهاد داده‌اند که درمانگران باید بعد از وضعیت پایدار جسمی بیماران، وضعیت سلامت روانی آنان را به طور مرتب ارزیابی کنند و همچنین رویکردهای متمرکز بر شواهد و مقرون به صرفه(مثل درمان شناختی رفتاری، درمان فرایند شناختی و مواجهه درمانی) را برای بیماران PTSD به کار بگیرند [14، 15، 16].
بررسی‌ها نشان داده که مداخله در بحران باید به صورت پویا یا فعال باشد و با مراحل مختلف اپیدمی بیماری کووید 19(در طول و بعد از شیوع بیماری) انطباق داشته باشد. متخصصان حوزه سلامت طی شیوع بیماری، باید به طور فعال در فرایند مداخله برای بیماران شرکت کنند. به طوری‌ که در این فرایند مداخله، دو فعالیت هم‌زمان باید انجام شود: 1. مداخله برای ترس فرد از بیماری که بیشتر توسط پزشکان و با کمک روان‌شناسان انجام می‌شود. 2. مداخله برای نقص بیمار در انطباق با شرایط بحرانی که بیشتر توسط روان‌شناسان اجتماعی انجام می‌شود، اما مشکلات روانی جدی مثل خشونت و خودکشی توسط روان‌پزشک مدیریت می‌شود [17].
به طور کلی، متخصصان سلامت روان و مددکاران اجتماعی می‌توانند با مداخلات متنوع و متناسب با نیازهای این گروه از بیماران و پرداختن به مسائل روانی اجتماعی آن‌ها از طریق شبکه‌های اجتماعی و مشاوره‌های تلفنی، میزان اضطراب و نگرانی‌های طاقت‌فرسا و استرس‌های روانی را در آن‌ها کاهش دهند؛ بنابراین ارائه مداخلات و آموزش‌های روانی اجتماعی پزشکی، می‌تواند باعث سازگاری روان‌شناختی و اجتماعی، ارتقای سطح سلامت روان و درنهایت پیشگیری از عوارض مشکلات روانی ناشی از این بحران است [18]؛ بنابراین، ضرورت طراحی و تدوین مداخلات و پروتکل‌های کوتاه‌مدت و غیرحضوری روانی اجتماعی برای گروه‌های آسیب‌پذیر بیش از پیش آشکار می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی این پژوهش مورد تایید دانشگاه علوم بهزستی و توانبخشی قرار گرفته است.
حامی مالی
این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است..
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند. 
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسنده مسئول، این مقاله تعارض منافع نداشته است.

 

References
1.Wu C, Zheng M, Yang Y, Gu X, Yang K, Li M, et al. Furin: A potential therapeutic target for COVID-19. Iscience. 2020; 23(10):101642. [DOI:10.1016/j.isci.2020.101642] [PMID] [PMCID]
2.Yamamoto M, Matsuyama S, Li X, Takeda M, Kawaguchi Y, Inoue JI, et al. Identification of nafamostat as a potent inhibitor of Middle East respiratory syndrome coronavirus S protein-mediated membrane fusion using the split-protein-based cell-cell fusion assay. Antimicrobial Agents and Chemotherapy. 2016; 60(11):6532-9. [DOI:10.1128/AAC.01043-16] [PMID] [PMCID]
3.Arefi MF, Poursadeqiyan M. A review of studies on the COVID-19 epidemic crisis disease with a preventive approach. Work. 2020; 66(4):717-29. [DOI:10.3233/WOR-203218] [PMID]
4.Poursadeqiyan M, Bazrafshan E, Arefi MF. Review of environmental challenges and pandemic crisis of Covid-19. Journal of Education and Health Promotion. 2020; 9:250. [DOI:10.4103/jehp.jehp_420_20] [PMID] [PMCID]
5.WHO. Coronavirus Disease (COVID-19) pandemic. Geneva: WHO. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019?gclid=EAIaIQobChMIi4bC_Ozt7gIVD-ztCh3kWQUnEAAYASAAEgIsfvD-BwE
6.Sun L, Sun Z, Wu L, Zhu Z, Zhang F, Shang Z, et al. Prevalence and risk factors of acute posttraumatic stress symptoms during the COVID-19 Outbreak in Wuhan, China. MedRxiv. 2020. [DOI:10.1101/2020.03.06.20032425]
7.Dimateo R. Health psychology. [SM. Mousavi Asl, MR. Salari Far, M. Azarbaijani, A. Abbasi, Persian trans.]. Tehran: Samt; 2018. https://samta.samt.ac.ir/content/13628/
8.Bo H-X, Li W, Yang Y, Wang Y, Zhang Q, Cheung T, et al. Posttraumatic stress symptoms and attitude toward crisis mental health services among clinically stable patients with COVID-19 in China. Psychological Medicine. 2020:1-2. [DOI:10.1017/S0033291720000999] [PMID] [PMCID]
9.Huang Y, Zhao N. Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during COVID-19 epidemic in China: A web-based cross-sectional survey. Psychiatry Research. 2020; 288:112954. [DOI:10.1101/2020.02.19.20025395]
10.Qiu J, Shen B, Zhao M, Wang Z, Xie B, Xu Y. A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the COVID-19 epidemic: Implications and policy recommendations. General Psychiatry. 2020; 33(2):e100213. [DOI:10.1136/gpsych-2020-100213] [PMID] [PMCID]
11.Firoozabadi A, Asgharnejad Farid AA, Mirzaei J, Shareh H. [Normalization of clinician administered PTSD scale-version 1(caps-1) for psychological effects due to war (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2010; 15(4):334-42. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-887-en.pdf
12.Rahnejat AM, Dabagi P, Rabiei M, Taghva A, Valipoor H, Donyavi V, et al. Prevalence of post-traumatic stress disorder caused by war in veterans. Iranian Journal of War and Public Health. 2017; 9(1):15-23. [DOI:10.18869/acadpub.ijwph.9.1.15]
13.Jiang HJ, Nan J, Lv ZY, Yang J. Psychological impacts of the COVID-19 epidemic on Chinese people: Exposure, post-traumatic stress symptom, and emotion regulation. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 2020; 13(6):252-9. https://www.apjtm.org/article.asp?issn=1995-7645;year=2020;volume=13;issue=6;spage=252;epage=259;aulast=Jiang
14.Shi W, Hall BJ. What can we do for people exposed to multiple traumatic events during the coronavirus pandemic?. Asian Journal of Psychiatry. 2020; 51:102065. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102065] [PMID] [PMCID]
15.Zhang F, Shang Z, Ma H, Jia Y, Sun L, Guo X, et al. High risk of infection caused posttraumatic stress symptoms in individuals with poor sleep quality: A study on influence of Coronavirus disease (COVID-19) in China. MedRxiv. 2020. [DOI:10.1101/2020.03.22.20034504]
16.Zhu Y, Chen L, Ji H, Xi M, Fang Y, Li Y. The risk and prevention of novel coronavirus pneumonia infections among inpatients in psychiatric hospitals. Neuroscience Bulletin. 2020; 36(3):299-302. [DOI:10.1007/s12264-020-00476-9] [PMID] [PMCID]
17.Zhang J, Wu W, Zhao X, Zhang W. Recommended psychological crisis intervention response to the 2019 novel coronavirus pneumonia outbreak in China: A model of West China Hospital. Precision Clinical Medicine. 2020; 3(1):3-8. [DOI:10.1093/pcmedi/pbaa006] [PMCID]
18.Javadi SMH, Arian M, Qorbani-Vanajemi M. The need for psychosocial interventions to manage the coronavirus crisis. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences. 2020; 14(1):e102546. https://sites.kowsarpub.com/ijpbs/articles/102546.html