مقدمه
نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان در طول زندگی است و یکی ازشایع‌ترین و عمیق‌ترین تجربه‌های فقدان و سوگ نیز در ناکامی ناشی از فروپاشی روابط عاشقانه تجربه می‌شود [1]. شکست یا خاتمه روابط عاشقانه در سنین نوجوانی و جوانی و خصوصاً در سنین دانشگاهی پدیده‌ای غیرمعمول نیست [2]. شکست رابطه یکی از معمول‌ترین منابع استرس‌زا برای دانشجویان معرفی شده است. با ورود به دانشگاه، روابط عاطفی ابعاد جدیدی می‌یابد، زیرا با تغییر موقعیت و دوری از خانواده، نیازمندی‌های عاطفی خاص‌تر شده و از طرفی امکان ارتباط با جنس دیگر فراهم می‌شود [3]. این روابط گاهی با آسیب‌هایی همراه است. آسیب‌های ناشی از ارتباطات عاطفی دارای ابعاد شناختی، هیجانی، جسمی، فردی و اجتماعی است [4]. نتایج یک پژوهش نشان داد که دختران با نشانگان شکست عشقی، واکنش‌های ناسازگارانه همچون گم‌گشتگی، تصمیم‌گیری غیرسازشی، چانه‌زنی، تغییر باورها، تحریفات شناختی و نشخوار فکری از خود نشان دادند [5].
ویژگی اساسی سندرم ضربه عشقی ایجاد علائم پس از تجربه یک ضربه شخصی است. بیماران در ابتدا ضربه عشق را به عنوان شوک تجربه می‌کنند. آنچه به احساس شوک کمک می‌کند این است که ضربه عشق باعث می‌شود انتظارات مطلوب شخص از رابطه و امنیت در رابطه نقض شود. ضربه عشق به عنوان یک استرس شدید تجربه می‌شود و به نوعی آسیب‌زاست [6]. یکی از عواملی که بر شدت واکنش به ضربه عشقی تأثیرگذار است ویژگی‌های شخصیتی است. اینگل و همکاران بیان می‌کنند که عوامل شخصیتی یکی از عوامل تأثیرگذار در روابط عاشقانه هستند [7]. ویژگی‌های شخصیتی در شکل‌گیری و حفظ رابطه صمیمی، به‌ویژه در انتخاب همسر و شکست روابط عاطفی مهم هستند. پژوهش فهیمی و همکاران [8] نشان داد بین ویژگی‌های شخصیتی هگزاکو، افراد دچار شکست عاطفی با نشانگان بالینی و افراد دچار شکست عاطفی، اما بدون نشانگان بالینی در 5 عامل تواضع، برون‌گرایی، هیجان‌پذیری، سازگاری و با وجدان بودن تفاوت معناداری دارند و دو عامل تواضع و هیجان‌پذیری نیز در افراد دچار شکست عاطفی با نشانگان بالینی بالاتر از افراد بدون نشانگان بالینی است. همچنین یوسفی، ادهمیان و عبد‌المحمدی [7] نشان دادند که از میان پنج عامل بزرگ شخصیتی، صفات شخصیتی روان‌رنجوری و با وجدان بودن توانستند نشانگان ضربه عشقی را پیش‌بینی کنند.
یکی دیگر از عواملی که به نظر می‌رسد در بروز نشانگان ضربه عشقی نقش داشته باشد، طرحواره‌های ناسازگار اولیه است. مطابق نظر یانگ [9] طرحواره‌های ناسازگار اولیه، به خاطر تجارب منفی دوران کودکی ایجاد می‌شود که بر شیوه تفکر، احساس و رفتار فرد در روابط صمیمانه بعدی و سایر جنبه‌های زندگی تأثیرمی‌گذارد. طرحواره‌های ناسازگار اولیه حاصل برآورده نشدن نیازهای اساسی در محیط‌های اولیه کودک در ارتباط با پدر و مادر است و این الگوهای ارتباطی بر روابط صمیمی بعدی افراد تأثیر می‌گذارند. بنابراین انتظار می‌رود افرادی که پس از پایان پذیرفتن رابطه‌ای صمیمی و عاشقانه با گذشت ماه‌ها همچنان از نشانگان بالینی مانند افسردگی و اضطراب رنج می‌برند، با افرادی که چنین تجربه‌ای را در زمان و با مشکلات کمتری سپری کرده‌اند، تفاوت‌هایی داشته باشند. شناسایی عوامل دخیل در این امر هم در پیش‌بینی بروز این مشکلات و هم در پیش‌گیری و درمان راه‌گشاست [10]. طرحواره‌هایی که در کنار آمدن با رویدادهای اوایل زندگی به کار رفته‌اند، در برخورد با رویدادهای بعدی زندگی ناکارآمد و در بعضی اوقات ناسازگارانه هستند. بنابراین ممکن است بر روابط بعدی در زندگی اثر بگذارند و از توانایی فرد برای احساس رضایت در روابط عاشقانه جلوگیری کنند. پژوهش‌های چندی به بررسی رابطه میان طرحواره‌های ناسازگار اولیه با صمیمیت، نزدیکی، استحکام و سازگاری در روابط عشقی پرداخته‌اند و نشان داده‌اند طرحواره‌های ناسازگار اولیه با صمیمیت و سازگاری در روابط عاشقانه و زناشویی رابطه دارند. مک درموت در پژوهش خود نشان داد که طرحواره‌های بی‌اعتمادی / بد‌رفتاری، محرومیت هیجانی، استحقاق و خودانضباطی ناکافی رابطه معناداری با کاهش رضایت از روابط عاشقانه دارند [11]. یافته‌های پژوهش اکبری و همکاران [10] نشان داد که میان طرحواره‌های ناسازگاز اولیه دانشجویان دارای شکست عشقی با و بدون نشانگان بالینی تفاوت وجود دارد و دانشجویان دارای شکست عشقی با نشانگان بالینی، دارای طرحواره‌های ناسازگار اولیه فعال‌تری هستند. همچنین از روی طرحواره‌های ناسازگار اولیه می‌توان شدت نشانگان بالینی در شکست عشقی را پیش‌بینی کرد. 
از سویی دیگر به نظر می‌رسد مقابله معنویت / دینداری از عوامل مهمی است که می‌تواند در بهبود آسیب‌های بین‌فردی همچون ضربه عشقی نقش داشته باشد [12]. معنویت به عنوان یک ظرفیت مثبت درکیفیت زندگی مد نظر قرارگرفته است. با مطرح شدن معنویت به عنوان بعد چهارم سلامت انسان و تعریف سازمان جهانی بهداشت از سلامتی به بهزیستی کامل زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی و نه‌تنها فقدان بیماری، توجه به بعد معنوی و رشد آن در انسان به صورتی روز‌افزون توجه روان‌شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است [12]. روابط ما با دیگران و تجربیاتی که با یکدیگر در آن سهیم می‌شویم یکی از اصول معنویت و سلامت معنوی است [13]. معنویت، تأثیر بسزایی بر سلامت و بهزیستی افراد دارد [14].
پژوهش‌های انجام‌شده درباره نقش ویژگی‌های شخصیتی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی در پیش‌بینی نشانگان ضربه عشقی نشان داده‌اند طرحواره‌های ناسازگار اولیه، صفات شخصیت و بهزیستی معنوی با نشانگان ضربه عشق ارتباط دارند و می‌توانند آن را پیش‌بینی کنند [15]. برخی مطالعات نشان داده‌اند که بین ویژگی‌های شخصیتی با شکست عاطفی رابطه معناداری وجود دارد و حتی شکست عاطفی به‌ وسیله برخی از ویژگی‌های شخصیتی قابل تبیین است [16]. نتایج مطالعه دیگری که با هدف بررسی نقش صفات شخصیت در پیش‌بینی نشانگان ضربه عشق انجام شد، نشان داد که صفات شخصیتی روان‌رنجوری و با وجدان بودن می‌توانند نشانگان ضربه عشق را در دانشجویان پیش‌بینی کنند [17]. کاراتزیاس و همکاران رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه را با شکل‌های شایع آسیب‌شناسی در نمونه‌ای از زنان با سابقه آسیب بین‌فردی مطالعه کردند [18]. همچنین مشخص شد بازماندگان آسیب بین‌فردی در مقایسه با گروه کنترل، از 15 طرحواره، نمرات بالایی در طرحواره‌های ناسازگار اولیه نشان دادند [19]. نتایج تحلیل رگرسیون در مطالعه گایینی و روستایی نشان داد که معنای زندگی قادر به پیش‌بینی نشانه‌های افسردگی افراد دارای شکست عاطفی بود. مداخلات انجام‌گرفته به روش معنادرمانی نشان داده است که تمامی افرادی که تحت مداخله معنادرمانی قرار گرفته بودند بهبود قابل ملاحظه‌ای در علائم سندرم ضربه عشق نشان دادند [20]. نتایج پژوهش دهقانی، عاطف وحید و غرایی نیز نشان داد تمام افرادی که درمان کوتاه‌مدت تنظیم‌کننده اضطراب را به اتمام رساندند، در علائم خود از جمله افسردگی و عملکرد کلی بهبود معنی‌داری نشان دادند [6]. 
با توجه به اهمیت آشنایی و رابطه عاطفی با جنس مخالف در اوایل بزرگسالی به عنوان مقدمه آغاز زندگی مشترک و با در نظر گرفتن این موضوع که گاهی این روابط تحت تأثیر طرحواره‌های دوران کودکی قرار گرفته و شکست عاطفی را به دنبال دارند و درنتیجه موجب مشکلات فردی و اجتماعی می‌شود، اهمیت این پژوهش بیش از پیش احساس می‌شود. بدیهی است یافته‌های این پژوهش می‌تواند در درک اینکه چگونه جوانان با مشکلات مربوط به شکست در رابطه کنار می‌آیند اثربخش باشد، به‌ویژه برای مشاوران و روان‌شناسان به منظور کمک به تقویت تاب‌آوری و تحمل جوانان در پاسخ به استرس حاصل از قطع رابطه مهم است. با استناد به مبانی نظری و یافته‌های پژوهشی که ذکر شد، و با توجه به نقص پژوهش‌های پیشین در بررسی روابط علّی این متغیرها، رابطه ویژگی‌های شخصیتی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی با نشانگان ضربه عشق در قالب یک مدل علی مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین سؤال اصلی پژوهش حاضر این بود که آیا مدل پیشنهادی مربوط به عوامل پیش‌بینی‌کننده نشانگان ضربه عشقی برازنده داده‌هاست؟
روش 
پژوهش حاضر توصیفی و روش پژوهش، همبستگی است که در آن روابط بین متغیرها در قالب مدل علّی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران اعم از دولتی، آزاد، پیام نور و غیرانتفاعی بود که در سال تحصیلی 1396-1397 مشغول به تحصیل بوده و دارای تجربه شکست عاطفی بوده‌ اند. نمونه گیری به روش تصادفی خوشه‌ای انجام گرفت. بدین صورت که ابتدا دانشگاه‌های شهر تهران را برحسب منطقه جغرافیایی به پنج طبقه شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب تقسیم کردیم و سپس با بهره‌گیری از نمونه‌گیری تصادفی ساده، از هر منطقه چند دانشگاه انتخاب شد. از دانشگاه‌های شمال شهر تهران 280 نفر، غرب 120 نفر، شرق 50 نفر، جنوب 150 نفر و مرکز تهران 212 نفرانتخاب شدند. سپس از هر دانشگاه چند دانشکده انتخاب و با مراجعه به دفتر آموزش هر دانشکده و بر اساس لیستی که در اختیار پژوهشگر قرار داده شد، به طور تصادفی کلاس‌ها انتخاب شدند و پرسش‌نامه ضربه عشق بر روی آنان اجرا شد. 
در سال‌های اخیر، روش نسبت آزمودنی به پارامترهای برآورد‌شده در بین پژوهشگران با رویکرد الگویابی مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس این روش نسبت 5:1 آزمودنی‌ها به پارامترهای برآورد‌شده، حجم نمونه کوچک، نسبت 10:1 حجم نمونه مناسب و نسبت 20:1 حجم نمونه مطلوب را به وجود می‌آورد. برخی از پژوهشگران نسبت 15 آزمودنی به ازای هر متغیر مشاهده‌شده و برخی دیگر نسبت 10 تا 20 آزمودنی به ازای هر متغیر مشاهده‌شده را توصیه می‌کنند [21]. بنابراین در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن تعداد 20 آزمودنی به ازای هر پارامتر، حجم نمونه 480 نفر برآورد شد و با در نظر گرفتن احتمال ریزش نمونه 812 نفر انتخاب شدند که بر اساس روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تعداد 516 نفر دختر و 296 نفر پسر بودند و در مرحله بعد دانشجویانی که بر اساس نمره برش 20 از پرسش‌نامه 10‌سؤالی نشانگان ضربه عشق راس دارای نشانه‌های ضربه عشق بودند، انتخاب شدند. درنهایت500 نفر وارد فرایند پژوهش شدند (500=n) که از این تعداد 325 نفر دختر و 175 نفر پسر بودند.
این افراد مقیاس شخصیت هگزاکو، نسخه کوتاه مقیاس طرحواره یانگ و پرسش‌نامه بهزیستی معنوی را تکمیل کردند.
ملاک‌های ورود به پژوهش حاضر عبارت بودند از: حداقل 3 ماه از تجربه شکست عاطفی شرکت‌کنندگان گذشته باشد، در رابطه عاطفی جدیدی قرار نداشته باشند، شکست عاطفی آن‌ها ناشی از طلاق و پایان رابطه زناشویی نباشد، دامنه سنی 18 تا 28 سال داشته باشند، سوء‌مصرف الکل و دارو و مواد نداشته باشند. ملاک‌های خروج از پژوهش عبارت بودند از: قرار گرفتن در رابطه عاطفی جدید، شکست عاطفی ناشی از طلاق، مصرف مواد مخدر و الکل، نمره پایین‌تر از 20 از پرسش‌نامه نشانگان ضربه عشق رأس به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی در اجرای مطالعه، تکمیل پرسش‌نامه‌ها بی‌نام و با کدگذاری انجام شد و محرمانه بودن پاسخ‌های آزمودنی‌ها رعایت شد و مشارکت‌کنندگان با آگاهی کامل در مطالعه شرکت کردند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از مقیاس‌های زیر انجام شد.
مقیاس نشانگان ضربه عشق
 این مقیاس به وسیله راس برای سنجش شدت ضربه عشق تهیه شد و از ده ماده 4‌گزینه‌ای تشکیل شده است. نقطه برش این پرسش‌نامه 20 در نظر گرفته می‌شود. در نمره‌گذاری گزینه‌های هر سؤال، به ترتیب نمره 3 تا صفر گرفته می‌شود. فقط سؤال‌های 1 و 2 به صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شوند. بعد از امتیازدهی، جمع نمره‌ها به عنوان وضعیتی از نشانگان ضربه در نظر گرفته می‌شود. اگر نمره آزمودنی بین 20 تا 30 باشد این وضعیت به معنای تجربه جدی نشانگان ضربه عشق است و درخواست کمک از افراد حرفه‌ای و متخصص (مشاور و روان‌شناس یا روان‌پزشک) پیشنهاد می‌شود [22]. ضریب همسانی درونی این پرسش‌نامه در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی 0/81 و ضریب اعتبار آن با روش بازآزمایی به فاصله یک هفته 0/83 به دست آمده است [6]. 
مقیاس شخصیت هگزاکو
 این مقیاس توسط لی و اشتون در سال 2004 ساخته شده و دارای 100 سؤال است و شش بُعد صداقت تواضع، تهییج‌پذیری، برون‌گرایی، سازگار بودن، با وجدان بودن و گشودگی به تجربه را شامل می‌شود. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه به صورت لیکرت است. به این صورت که دامنه نمرات بین 1 الی 5 از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم است. در مطالعه لی و آشتون آلفای کرونباخ برای تواضع فروتنی 0/92، تهییج‌پذیری 0/90، برون‌گرایی 0/92، سازگاری 0/89، با وجدان بودن 0/89 و گشودگی 0/90 به دست آمد [23]. در ایران پایایی این پرسش‌نامه بین 0/85 تا 0/93 و با استفاده از چرخش واریماکس، عامل مربوطه را در محدوده 0/69 تا 0/98 و اعتبار پرسش‌نامه را بین 0/42 تا 0/79 به دست آمد [8]. 
نسخه کوتاه مقیاس طرحواره یانگ
 این مقیاس که بر پایه مشاهدات تجربه‌شده توسط متخصصان بالینی ساخته شده است، 75 گویه دارد که 15 طرحواره ناسازگار اولیه را ارزیابی می‌کند. این 15 طرحواره در پنج حوزه بریدگی و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل، محدویت‌های مختل، دیگر جهت‌مندی و گوش‌به‌زنگی بیش از حد / بازداری قرار می‌گیرند [10]. والر همسانی درونی مقیاس را 0/96 گزارش داد. به علاوه همسانی درونی برای تمامی خرده‌مقیاس‌ها بالاتر از 0/80 بود. پایایی بازآزمایی خرده‌مقیاس‌ها هم بین 0/5 تا 0/82 به دست آمد. در ایران آلفای کرونباخ نسخه فارسی این پرسش‌نامه 0/90-0/62 و ثبات درونی آن 0/94 به دست آمد [10].
پرسش‌نامه بهزیستی معنوی
 این پرسش‌نامه توسط دالمن و همکاران [24] ساخته شد و حاوی 12 سؤال است شامل که دو زیر‌مقیاس خودکارآمدی و نقشه زندگی است. زیرمقیاس خودکارآمدی سؤالات 1 تا 6 و زیرمقیاس نقشه زندگی سؤالات 7 تا 11 را شامل می‌شود. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه بر روی یک مقیاس 5درجه‌ای لیکرت انجام می‌شود. به ‌طوری که از کاملاً مخالفم (نمره 1) تا کاملاً موافقم (نمره 5) متغیر است. این پرسش‌نامه فاقد نمره‌گذاری معکوس است. فری و همکاران [25] در پژوهش خود به بررسی مشخصات روان‌سنجی این پرسش‌نامه پرداختند و برای بررسی پایایی این پرسش‌نامه از روش آلفای کرونباخ استفاده کردند. ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس خودکارآمدی 0/86 بود. در روش بازآزمایی، ضریب بازآمایی به‌دست‌آمده برای این خرده‌مقیاس 0/77 بود و برای نقشه زندگی ضریب آلفای کرونباخ 0/89 و ضریب بازآزمایی 0/86 به دست آمد. آن‌ها ضریب پایایی آلفای کرونباخ کلی این مقیاس را 0/91 گزارش کردند. همچنین این آزمون روایی هم‌گرایی قابل قبولی با آزمون‌های بهزیستی معنوی و کیفیت زندگی دارد. برای مثال میزان همبستگی این مقیاس با مقیاس افسردگی زونگ 0/42، با مقیاس سلامت عمومی 0/64 و مقیاس بهزیستی معنوی 0/62 به دست آمد [16].
یافته‌ها
در پژوهش حاضر 500 مشارکت‌کننده با اظهار شکست عشقی شرکت کرده بودند که میانگین سنی آ‌ن‌ها 15/23±52/4 بود. در ادامه یافته‌های توصیفی و استنباطی بررسی می‌شوند. داده‌های جدول شماره 1 گویای این است بالاترین میانگین متغیر طرحواره‌های ناسازگار مربوط به مؤلفه معیارهای سخت‌گیرانه، کمترین میانگین متغیر طرحواره‌های ناسازگار مربوط به مؤلفه وابستگی / بی‌کفایتی، بالاترین میانگین متغیر ویژگی‌های شخصیتی مربوط به مؤلفه با وجدان بودن، کمترین میانگین متغیر ویژگی‌های شخصیتی مربوط به مؤلفه تواضع، بالاترین میانگین متغیر بهزیستی معنوی مربوط به مؤلفه نقشه زندگی، کمترین میانگین متغیر بهزیستی معنوی به مؤلفه خود‌کارآمدی است.


نرمال بودن توزیع متغیرهای ویژگی‌های شخصیتی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی با شدت نشانگان ضربه عشقی با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنف بررسی شده است. مطابق یافته‌های آزمون کولموگروف اسمیرنف برای همه متغیرها مورد مطالعه بیشتر از 0/05 است. بنابراین نتیجه آزمون برای هیچ‌یک از متغیرها معنی‌دار نیست و درنتیجه توزیع همه متغیرها نرمال است. بنابراین می‌توان از آزمون‌های پارامتریک برای آزمودن فرضیه‌های پژوهش استفاده کرد.
مدل معادلات ساختاری برای سنجش روابط بین ویژگی‌های شخصیتی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی با شدت نشانگان ضربه عشقی استفاده شده است. مدل فرضیه اصلی در تصویرهای شماره 1 و 2 ارائه شده است. این مدل با اقتباس از برون‌داد نرم‌افزار لیزرل ترسیم شده است. 

از آنجا که شاخص ریشه میانگین مجذورات تقریب برابر 0/043 است، مدل از برازندگی خوبی برخوردار است. سایر شاخص‌های نیکوئی برازش نیز در بازه مورد قبول قرار گرفته‌اند که در جدول شماره 2 آمده است.


بر اساس تصویرهای شماره 1 و 2 قدرت رابطه میان متغیر طرحواره‌های ناسازگار اولیه با نشانگان ضربه عشقی برابر 0/78 محاسبه شده است که نشان می‌دهد تأثیر مطلوب است. آماره t آزمون نیز 8/32 به دست آمده است که بزرگ‌تر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 0/05، یعنی 1/96 بوده و نشان می‌دهد همبستگی مشاهده‌شده معنادار است. بنابراین بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه و نشانگان ضربه عشقی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بر اساس تصویرهای شماره 1 و 2 قدرت رابطه میان متغیر ویژگی‌های شخصیتی با نشانگان ضربه عشقی برابر 0/74- محاسبه شده است که نشان می‌دهد تأثیر مطلوب است. آماره t آزمون نیز 8/56- به دست آمده است که بزرگ‌تر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 0/05 یعنی 1/96 بوده و نشان می‌دهد همبستگی مشاهده شده معنادار است. بنابراین بین ویژگی‌های شخصیتی و نشانگان ضربه عشقی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. بر اساس تصویرهای شماره 1 و 2 قدرت رابطه میان متغیر بهزیستی معنوی با نشانگان ضربه عشقی برابر 0/77- محاسبه شده است که نشان می‌دهد تأثیر مطلوب است. آماره t آزمون نیز8/93- به دست آمده است که بزرگ‌تر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 0/05 یعنی 1/96 بوده و نشان می‌دهد همبستگی مشاهده‌شده معنادار است. بنابراین بین بهزیستی معنوی و نشانگان ضربه عشقی رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
بحث 
هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی برای پیش‌بینی نشانگان ضربه عشقی در دانشجویان دختر و پسر بر اساس ویژگی‌های شخصیتی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی بود. یافته‌های پژوهشی مربوط به بررسی این هدف، بیانگر این است که مدل پیشنهادی مربوط به عوامل پیش‌بینی‌کننده نشانگان ضربه عشقی برازنده داده‌هاست و ویژگی‌های شخصیتی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی، نشانگان ضربه عشقی را پیش‌بینی می‌کنند و متغیرهای برون‌گرایی، هیجان‌پذیری، تواضع / صداقت، ایثار، رهاشدگی/ بی‌ثباتی و نقشه زندگی بهترین پیش‌بینی‌کننده‌های شدت نشانگان ضربه عشقی هستند.
نتیجه پژوهش حاضر نشان داد برون‌گرایی، هیجان‌پذیری و تواضع / صداقت شدت نشانگان ضربه عشقی را پیش‌بینی می‌کنند. لطفی و سعادتی شامیر [16] نیز در مطالعه خود نشان دادند بین ویژگی‌های برون‌گرایی / درون‌گرایی با شکست ‌عاطفی رابطه منفی ‌و معناداری وجود دارد. در تبیین این یافته می‌توان گفت افراد برون‌گرا با ویژگی‌هایی همچون صمیمیت، قاطع بودن، فعالیت هیجان‌خواهانه و هیجانات مثبت، مردم‌آمیزی، اعتمادبه‌نفس و ابراز هیجانات و احساسات شناخته می‌شوند. این مجموعه ویژگی‌ها بر جذابیت فرد می‌افزاید و در صورت تجربه رابطه عاطفی و عاشقانه، کمتر با شکست و آسیب مواجه می‌شوند. چنین افرادی اگر هم در رابطه‌ای منجر به شکست قرار گیرند، می‌توانند با تکیه بر سرمایه‌های روان‌شناختی و نقاط قوت، هرگونه تنش و آسیب را حل‌و‌فصل کنند. ویژگی شخصیتی برون‌گرایی موجب می‌شود فرد روابط بین‌فردی محکم‌تری با دیگران ایجاد کند. علاوه بر این، افراد برون‌گرا غالباً سطوح بالایی از صمیمیت، ثبات و رضایتمندی در روابط نزدیک را تجربه می‌کنند و در محیط خود احساس امنیت بیشتری دارند. این ویژگی باعث می‌شود تا این افراد در جست‌وجوی روابط گرم و صمیمانه باشند و سبک دلبستگی ایمن و ارتباط نزدیک را تجربه کنند. این افراد بیشتر از اینکه به شریک رابطه خود وابسته شوند، دلبستگی به او را در رابطه تجربه می‌کنند و کمتر دچار شکست در رابطه می‌شوند. از سویی دیگر، افراد با برون‌گرایی بالا، پرجرئت، فعال، سخنگو و اجتماعی هستند. در برون‌گرایی میل به جمع‌گرایی و هیجانات مثبت وجود دارد و این افراد روابط با کیفیت بالا را تجربه می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت حتی در صورت جدایی در عشق رمانتیک، این افراد می‌توانند پیامدهای منفی ناشی از جدایی را کنترل کنند [16].
پیرامون رابطه منفی تواضع / صداقت با نشانگان ضربه عشقی می‌توان گفت این یافته با پژوهش فهیمی و همکاران [8] همسوست که نشان دادند عامل تواضع / صداقت در افراد دچار شکست عاطفی با نشانگان بالینی بالاتر از افراد بدون نشانگان بالینی است. تواضع / صداقت، عاملی است که با صداقت، بی‌طرفی، خلوص، فروتنی و نبودن حرص و طمع در ساختار شخصیت مرتبط است. این عامل با اصطلاحاتی چون صادق، منصف، فروتن، و بی‌ادعا مشخص شده است و از نظر محتوایی صفاتی چون راستگویی و انصاف (که نشانه صداقت است) و صفاتی چـون فقدان خودنمایی و فقدان حرص (که نشانه فروتنی است) را شامل می‌شود. در تبیین این یافته می‌توان گفت تواضع / صداقت حاکی از وجود اراده در فرد برای همکاری سالم با دیگران است. در صورتی که فرصت بهره‌کشی، سوءاستفاده و لطمه زدن به دیگران وجود داشته باشد. افرادی با نمره بالا در این فاکتور شخصیتی با اینکه برای خود حق پیشرفت و رشد جایگاه اجتماعی را محفوظ می‌دانند، اما از رفتارهای دغل‌کارانه به قصد بهره‌کشی از دیگران پرهیز می‌کنند. در مقابل افرادی که در فاکتور تواضع / صداقت نمره پایین می‌گیرند به رفتارهایی از قبیل بهره‌کشی از دیگران، دغل‌کاری و فریب در جهت منافع شخصی، انگیزه بالا برای کسب ثروت و تمایل بالا برای قانون‌شکنی مبتلا هستند [22].
نتیجه پژوهش حاضر نشان داد طرحواره‌های ایثار و رهاشدگی / بی‌ثباتی شدت نشانگان ضربه عشقی را پیش‌بینی می‌کنند. این یافته با نتایج پژوهش کاراتزیاس و همکاران [18] همسوست. طرحواره‌های ناسازگار اولیه به ‌عنوان باورهای بنیادین و زیربنایی، نقش مهمی در تعبیر و تفسیر رویدادهای زندگی هر فرد دارند، به عبارت دیگر افراد دنیا به تجارب زندگی خودشان از چشم‌انداز طرحواره‌ می‌نگرند. نگاهی به طرحواره‌های قرار‌گرفته در این حوزه می‌تواند تبیین‌های سودمندی را ممکن کند. حوزه دیگر جهت‌مندی که با دو طرحواره اصلی اطاعت و ایثار مشخص می‌شود بازتابی از یک منبع کنترل بیرونی در فرد دچار نشانگان ضربه عشق است. ممکن است این دو طرحواره با نادیده‌انگاری نیازهای هیجانی فرد و تمرکز بر کسب رضایت دیگران فرد را دچار مشکل کنند. به‌ویژه اینکه یکی از تبعات مهم طرحواره ایثار این است که فرد سعی می‌کند تا به هر صورت و شکل رابطه را تداوم دهد. از طرفی افرادی که طرحواره رهاشدگی / بی‌ثباتی فعالی دارند اعتقاد دارند روابطشان با افراد مهم زندگی ثبات ندارد و مورد طرد قرار می‌گیرند. این الگوی هیجانی و شناختی ناکارآمد زیربنای اختلالاتی همچون اضطـراب، افسـردگی، و سایر نشانگان ضربه عشقی قرار می‌گیرد. از این رو، به نظر می‌رسد با کاهش متغیر ایثار، متغیر شدت نشانگان ضربه عشقی افزایش و با افزایش متغیر رهاشدگی / بی‌ثباتی، متغیر شدت نشانگان ضربه عشقی افزایش پیدا کند. 
پیرامون رابطه بین عوامل معنوی و سلامت مذهبی با طلاق عاطفی می‌توان به پژوهش‌های کریمی پورزارع و همکاران [26] و فوجی و نادری [27] اشاره کرد که به نوعی نتیجه مطالعه حاضر را تأیید می‌کنند. همچنین در مطالعه حاضر بین هر دو مؤلفه بهزیستی معنوی (نقشه زندگی و خودکارآمدی) با نشانگان ضربه عشقی، رابطه منفی و معناداری یافت شد. در تبیین این یافته می‌توان گفت درک ما از معنویت در زمینه وضعیت سلامتی مطلوب و بهزیستی به صورت نقشه زندگی متجانس و معنادار و عقاید خودکارآمدی عملکردی مفهوم پردازی می‌شود که به طور همزمان عامل شخصی را برمی‌انگیزد. عقاید عامل، به دیدگاه شخصی فرد به عنوان عضوی فعال اشاره دارد که دوره زندگی خودش را به واسطه انتخاب‌ها و اعمالی که اتخاذ می‌کند و فرصت‌ها و محدودیت‌هایی را برایش ایجاد می‌کند، می‌سازد [28]. نقـشه زنـدگی، روشی برای بودن و تجربه کردن است که با آگـاهی یـافتن از یـک بُعـد غیرمـادی بـه وجـود می‌آیـد و ارزش‌های قابل تشخیص، آن را معین می‌‌کند. نقشه زندگی نوعی جهان‌بینی نسبت به زندگی است که در آن فرد خود را دارای قابلیت درک و اداره زندگی تصور می‌کند که می‌تواند هر آنچه که می‌خواهد در کنترل گیرد. نقشه زندگی واسط بین معنویت و بهزیستی ذهنی، خودارزیابی مثبتی و رضایت‌مندی از زندگی و رابطه است. معنویت خود یک سپر حفاظتی قوی در پیش‌گیری از تنش‌های روانی است و عامـل حیـات‌بخش بشـر در دنیـای پـرتنش امروزی است و به عنوان یک منبع اجتماعی و روان‌شناختی در مقابله با استرس ظاهر می‌شود. از سویی دیگر خودکارآمدی، تخمین کلی فرد از توانایی خود برای تأثیر گذاشتن بر عملکردهای ضروری در دست‌یابی به شرایط است [29]. در نظریه باندورا منظور از خودکارآمدی شخصی احساس‌های شایستگی، کفایت و قابلیت در کنار آمدن با زندگی است. همچنین باندورا خودکارآمدی را میزان ادراک ما از درجه کنترلی که بر زندگی‌مان داریم و توانایی‌های یک فرد برای سازمان‌دهی کردن و عملی کردن مسیرهای عملی موردنیاز در مدیریت شرایط آینده تعریف می‌کند. به نظر باندورا سطح انگیزش، شرایط عاطفی و عملکردهای اشخاص براساس آنچه که آنان باور دارند، شکل می‌گیرد تا بر اساس آنچه واقعاً درست است. سازه خودکارآمدی در باورهای افراد در مورد قابلیت‌های خودشان برای اعمال کنترل، به سطح عملکردشان و به رویدادهایی که زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مربوط است. بنابراین افراد با برخورداری از خودکارآمدی بالا می‌توانند سطح عملکرد خود را در روابط بین‌فردی کنترل و تنظیم کنند و در صورت مواجهه با نشانگان ضربه عشقی نیز عملکرد آن‌ها تحت تأثیر هیجانات منفی و آسیب قرار نم‌ گیرد.
نتیجه‌گیری
در یک چشم‌انداز جامع از نتایج پژوهش حاضر می‌توان این‌گونه جمع‌بندی کرد که افراد با ویژگی‌های شخصیتی تواضع / صداقت و برون‌گرایی پایین و هیجان‌پذیری بالا افراد با طرحواره‌های رهاشدگی، محرومیت هیجانی، معیارهای سخت‌گیرانه، شکست و خود تحول‌نایافته / گرفتاری و همچنین افراد با بهزیستی معنوی پایین نسبت به نشانگان ضربه عشقی آسیب‌پذیرترند. این یافته همسو با مبانی نظری مطرح‌شده در مدل دالمن و همکاران [24] بوده است که پیرامون بهزیستی معنوی و با معرفی دو مؤلفه نقشه زندگی و خودکارآمدی مطرح شد و از متغیر بهزیستی معنوی حمایت می‌کند. نتایج مطالعه حاضر همچنین از مدل راس [20] که پیرامون نشانگان ضربه عشق مطرح شد و مدل طرحواره یانگ [9] حمایت می‌کند.
این مطالعه با محدودیت هایی همراه بود به عنوان مثال ضرورت در دسترس بودن آزمودنی‌ها باعث شد که فقط دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران مورد مطالعه قرار بگیرند. بنابراین تعمیم نتایج حاصل به سایر شهرها بهتر است با احتیاط صورت گیرد. از طرفی با توجه به اینکه محرومیت هیجانی نشانگان ضربه عشقی را پیش‌بینی می‌کند و این طرحواره در حوزه طرد و بریدگی قرار دارد، پیشنهاد می‌شود آموزش‌های لازم در جهت ایجاد دلبستگی‌های ایمن و رضایت‌بخش با دیگران ارائه شود. این آموزش‌ها می‌تواند علاوه بر اینکه در سطح مدارس و دانشگاه‌ها ارائه می‌شود، از والدین و به واسطه شناخت شیوه‌های معیوب فرزندپروری و اصلاح آن‌ها شروع شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن مورد تایید قرار گرفته است (کد اخلاق: IR.IAU.TON.REC.1399.015). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.

حامی مالی
این مقاله مستخرج از رساله دکتری نویسنده اول در گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، تنکابن است.

مشارکت نویسندگان
این تحقیق هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های تأمین مالی در بخش‌های عمومی، تجاری یا غیرانتفاعی دریافت نکرد. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
 

References
1.Harvey JH, Miller ED. Loss and trauma: General and close relationship perspectives. New York: Brunner-Routledge; 2000. https://www.google.com/books/edition/Loss_and_Trauma/MlqhiULWBIsC?hl=en&gbpv=1&dq=Loss+and+trauma:+General+and+close+relationship+perspective&printsec=frontcover
2.Baker TR. romantic dissolution and social support during adolescents’ transition to college [MA. thesis]. Bowling Green: Bowling Green State University; 2006. https://etd.ohiolink.edu/apexprod/rws_etd/send_file/send?accession=bgsu1137954382&disposition=inline
3.Poursharifi H, Peyravi H, Taramian F, Zarani F, Waqar M. [Investigating the Mental Health of New Entrance Students of the Academic Year of 2004-2005 Universities Covered by the Ministry of Science, Research and Technology (Persian)]. Paper Presented at: Second National Seminar on Students’ Mental Health. 2005; Tehran, Iran.
4.Yousefi Z, Abedi MR. [The efficacy examination of healthy relationship instructing with social learning perspective instructing on increasing awareness about boys and abusive relationships among girls (Persian)]. Journal of Mental Health Principles. 2007; 9(35-36):153-60. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=74588
5.Nikoo Ghazinejad N, Asayesh MH, Bahonar F. [Explanation of cognitive reactions in girls with love trauma syndrome: A phenomenological study (Persian)]. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal. 2020; 9(1):97-106. [DOR:20.1001.1.2383353.1399.9.1.13.6]
6.Dehghani M, Atef-Vahid MK, Gharraee B. Efficacy of short-term anxiety regulating psychotherapy on love trauma syndrome. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Science. 2011; 5(2):18-25. [PMID] [PMCID]
7.Yousefi R, Adhamahian E, Afnhglmhamane K. [The role of early maladaptive schemas, personality traits and attachment styles in prediction symptoms of female students love trauma syndrome (Persian)]. Quarterly Journal of Women’s Studies Sociological and Psychological. 2017; 14(3):171-90. [DOI:10.22051/JWSPS.2016.2559]
8.Fahimi S, Azimi Z, Akbari E, Amiri Pichakolaei A, Poursharifi H. [Predicting clinical syndrome in students with emotional breakdown experience based on personality structures: The moderating role of perceived social support (Persian)]. Journal of Knowledge and Health. 2014; 9(4):46-59. [DOI:10.22100/jkh.v9i4.397]
9.Young JE. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Sarasota: Professional Resource Press; 1994. https://www.google.com/books/edition/_/IQ7FQgAACAAJ?hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjGs6O21_T0AhV2SPEDHf5zCZ4Qre8FegQICRAD
10.Akbari E, Mahmoud Aliloo M, Khanjani Z, Poursharifi H, Fahimi S, Amiri Pichakolaei A, et al. [Early maladaptive schemas and parenting styles of students who have failed in love with and without the clinical syndrome (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry & Clinical Psychology. 2012; 18(3):184-94. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1885-en.html
11.McDermott N. Early maladaptive schemas, attachment, negative affect and relationship satisfaction [MA. thesis]. Glassboro: Rowan University; 2008. https://rdw.rowan.edu/etd/738/
12.Bryant-Davis T, Wong EC. Faith to move mountains: Religious coping, spirituality, and interpersonal trauma recovery. American Psychologist. 2013; 68(8):675-84. [DOI:10.1037/a0034380] [PMID]
13.Bolhari J, Nazi,ri G, Zamanian S. [Effectiveness of spiritual group therapy in reducing depression, anxiety, and stress of women with breast cancer (Persian)]. Journal of Women and Sociology. 2012; 3(9):87-117. [DOR:20.1001.1.20088566.1391.3.9.5.9]
14.Karren KJ, Smith L, Gordon KJ. Mind/body health: The effects of attitudes, emotions, and relationships. London: Pearson Education; 2013. https://www.google.com/books/edition/Mind_Body_Health/SRItAAAAQBAJ?hl=en
15.West, W. Psychotherapy & spirituality : Crossing the line between therapy and religion. London: SAGE Publications; 2000. https://www.google.com/books/edition/Psychotherapy_Spirituality/0Gl-4xLiua8C?hl=en&gbpv=0
16.Mesbahi E, AmiriMajd M, Ghamari M, Bazazian S. [Presenting a model for predicting love blight syndrome in students based on personality traits, initial maladaptive schemas and the quality of attachment relationships (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2019; 25(1):42-55. [DOI:10.32598/ijpcp.25.1.42]
17.Lotfi N, Sa’atati Shamir A. [Investigating the relationship between personality traits and attachment styles with emotional failure (Persian)]. Clinical Psychology Research and Consulting. 2016; 6(1):98-112. [DOI:10.22067/IJAP.V6I1.55922]
18.Karatzias T, Jowett S, Begley A, Deas S. Early maladaptive schemas in adult survivors of interpersonal trauma: Foundations for a cognitive theory of psychopathology. European Journal of Psychotraumatology. 2016; 7:30713. [DOI:10.3402/ejpt.v7.30713] [PMID] [PMCID]
19.Fardis M. Expression and regulation of emotions in romantic relationships [PhD dissertation]. Missoula: The University of Montana; 2007. https://scholarworks.umt.edu/etd/423/
20.Gaine, S. Rustaei Z. [The Relationship between Post-Traumatic Growth and the Meaning of Life with Depression Symptoms of Emotional trauma (Persian)]. Paper Presented at: First International Conference on Development and Promotion of Humanities in Society. 1 June 2017; Tehran, Iran. https://civilica.com/doc/653197/
21.Schumacker RE, Lomax RG. A Beginner’s guide to structural equation modeling (4^th ed). New York: Routledge; 2016. [DOI:10.4324/9781315749105]
22.Rosse RB. The love trauma syndrome: free yourself from the pain of a broken heart. Paris: Hachette Books; 2007. https://www.google.com/books/edition/_/AwX8PSIXlg0C?hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwigkMLK3_T0AhVJ8rsIHbeYBCEQre8FegQIDhAG
23.Lee K, Ashton MC. Psychometric properties of the HEXACO personality inventory. Multivariate Behavioral Research. 2004; 39(2):329-58. [DOI:10.1207/s15327906mbr3902_8] [PMID]
24.Daaleman TP, Frey BB, Wallace D, Studenski SA. Spirituality index of well-being scale: Development and testing of a new measure. The Journal of Family Practice. 2002; 51(11):952. [PMID]
25.Frey BB, Daaleman TP, Peyton V. Measuring a dimension of spirituality for health research: Validity of the spirituality index of well-being. Research on Aging. 2005; 27(5):556-77. [DOI:10.1177/0164027505277847]
26.Karimi Pourzar F, Jokar Kamalabadi M, Hosseini FS. [Predicting the emotional divorce by the emotional intelligence and spiritual health among married people in the city of Boushehr (Persian)]. The Islamic Journal of Women and Family. 2017; 5(9):93-112. http://pzk.journals.miu.ac.ir/article_1055.html
27.Fuji A, Naderi F. [Relationship of social skills and religious beliefs with emotional divorce on client women referring to Ahvaz psychological consultant centers (Persian)]. Journal of Women and Culture. 2016; 8(27):23-36. https://jwc.iauahvaz.ac.ir/article_523931.html?lang=en
28.Bandura A. Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman; 1997. https://www.google.com/books/edition/_/csQ4jwEACAAJ?hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjZyfKL4_T0AhUNgf0HHZQoD0wQre8FegQICRAG
29.Murphy SE, Johnson SK. Leadership and leader developmental self‐efficacy: Their role in enhancing leader development efforts. New Directions for Student Leadership. 2016; 2016(149):73-84. [DOI:10.1002/yd.20163] [PMID]