دوره 24، شماره 4 - ( زمستان 1397 )                   جلد 24 شماره 4 صفحات 457-444 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Amiri S, Babaei Nadilyu K, Ghasemzade M. Reliability, Validity, and Factor Structure of the Persian Version of the Children Reinforcement Sensitivity Scale. IJPCP 2019; 24 (4) :444-457
URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2838-fa.html
امیری سهراب، بابایی نادینلویی کریم، قاسم‌زاده مهدی. پایایی، روایی و ساختار عاملی نسخه فارسی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران. 1397; 24 (4) :444-457

URL: http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2838-fa.html

پایایی، روایی و ساختار عاملی نسخه فارسی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان
سهراب امیری 1، کریم بابایی نادینلویی2 ، مهدی قاسم‌زاده3
1- دکترای روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. ، amirysohrab@yahoo.com
2- دکترای روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
3- کارشناسی ارشد روانشناسی، گروه روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
واژه‌های کلیدی: حساسیت به تقویت، ساختار عاملی، پایایی، روایی
متن کامل [PDF 2479 kb]   (2604 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (6081 مشاهده)
متن کامل:   (3476 مشاهده)
مقدمه 
نظریه حساسیت به تقویت، شخصیت را یک سیستم مستقل زیستی‌روانی فرض می‌کند که با دیگر رفتارها مرتبط است و آن‌ها را هدایت می‌کند [1]. بر اساس نظریه حساسیت به تقویت، سه سیستم مغزی، دو نوع بنیادی از رفتار یعنی پاداش و اجتناب را دربر می‌گیرند [2] و شخصیت نتیجه تعامل بین این سیستم‌هاست که هرکدام با سیستم عصب‌شناختی متمایزی مرتبط هستند [1]. این سیستم‌های انگیزشی، رفتارها را هدایت می‌کنند و به این شیوه تفاوت‌های فردی در حساسیت و واکنش‌ها به محرک تنبیهی و پاداشی را تبیین می‌کنند. 
نخستین این سیستم‌ها، سیستم روی‌آوری رفتاری است که با محرک اشتهاآور سروکار و در روی‌آوری رفتاری مشارکت دارد؛ در حالی که دو سیستم دیگر، سیستم بازداری رفتاری و سیستم جنگ‌وگریز، با محرک آزارنده مرتبط‌اند و مسئول رفتار اجتنابی یا کناره‌گیری هستند [3]. بر اساس نظریه حساسیت به تقویت، سیستم بازداری رفتاری مانند یک مقایسه‌گر عمل می‌کند و با اجتناب از محرک آزارنده شرطی مرتبط است، به طوری که انگیختگی و توجه را افزایش می‌دهد و سیستم جنگ‌و‌گریز، واکنش‌های رفتاری را تعدیل می‌کند و با اجتناب از محرک آزارنده غیرشرطی و به‌ویژه پرخاشگری دفاعی مرتبط است [4]. 
نظریه بازنگری‌شده حساسیت به تقویت [4]، بر اساس یافته‌هایی درباره نقش مناطق خاصی از مغز در واکنش‌های هیجانی، همچنین بیان عوامل محیطی مهم به عنوان راه‌اندازهای واکنش‌های هیجانی شکل یافت. نظریه حساسیت به تقویت وجود سه سیستم هیجانی را بیان می‌کند: سیستم فعال‌ساز رفتاری، سیستم بازداری رفتاری، سیستم جنگ‌وگریز. در سیستم تجدیدنظر‌شده، سیستم سوم، به سیستم جنگ‌وگریز و انجماد تغییر یافت. در نظریه بازنگری‌شده حساسیت به تقویت، سیستم فعال‌ساز رفتاری به عنوان سیستم حساسیت نسبت به نشانه‌های پاداش باقی مانده است و جدای از واکنش نسبت به محرک اشتهایی شرطی، واکنش نسبت به محرک اشتهایی غیرشرطی را نیز دربر می‌گیرد [5 ،4]. 
در نظریه بازنگری‌شده حساسیت به تقویت، سیستم بازداری رفتاری واکنش نسبت به تمام محرک‌های تعارض را مدیریت می‌کند که به طیفی از محرک‌های احتمالی که می‌تواند برانگیزاننده اضطراب باشد، گسترش می‌یابد. با این حال، تنها وجود محرک برای انگیختن فعالیت سیستم بازداری رفتاری کافی نیست. وجود تعارض شرط نخست است؛ شرط دوم این است که تعارض انگیختگی را افزایش دهد و شرط سوم افزایش توجه است [4]. 
سیستم جنگ‌وگریز و انجماد بین سه بُعد از واکنش‌های مرتبط با ارزیابی احتمال اجتناب از تهدید بالقوه، تمایز قائل می‌شود. احساس خطر فوری اغلب ریشه در ادراک فرد از مورد حمله قرار‌گرفتن، محصور‌شدن، مسدود‌شدن یا در معرض خطر قرارگرفتن دارد. به نظر می‌رسد تهدید‌شدن عزت نفس، رایج‌ترین تهدیدی است که می‌تواند در محیط اجتماعی تجربه شود؛ بنابراین، موقعیت‌هایی که می‌تواند القا‌کننده ارزیابی خطر باشد، به عنوان حمله، انتقاد، انسداد و مانند این‌ها تشخیص داده می‌شود؛ بنابراین، مهم است توجه شود که عامل اساسی، ارزیابی محیط است که نتیجه اسکن محیط به وسیله سیستم بازداری رفتاری و این می‌تواند ریشه در واقعیت داشته باشد، البته نه الزاماً.
ابزارهای متفاوتی برای اندازه‌گیری نظریه حساسیت به تقویت استفاده شده است. پرسش‌نامه‌های شخصیت گری‌ویلسون [6]، مقیاس BAS/BIS [7]، مقیاس حساسیت به تنبیه و حساسیت به تقویت [8] اغلب برای اندازه‌گیری حساسیت به تقویت استفاده ‌شده‌اند. تعداد دیگری از مقیاس‌ها نیز اخیراً برای ارزیابی نظریه حساسیت به تقویت تجدیدنظر‌شده به وجود آمده است که عبارتند از: مقیاس جکسون-5 که پنج سیستم ارائه‌شده در نظریه حساسیت به تقویت تجدیدنظر‌شده را شامل می‌شود [9]، پرسش‌نامه حساسیت به تقویت [10]، پرسش‌نامه نظریه حساسیت به تقویت تجدید‌نظر‌شده [11]، پرسش‌نامه شخصیتی نظریه حساسیت به تقویت [12]، پرسش‌نامه حساسیت به تقویت بازنگری‌شده مقیاس حساسیت به پاداش و تنبیه [13]. 
مفروضه اصلی برای پرسش‌نامه‌های نظریه حساسیت به تقویت این است که نمرات مقیاس باید منعکس‌کننده تفاوت‌های فردی در فعالیت مدارهای مغزی‌رفتاری مسئول انگیزش گرایشی و اجتنابی باشد [14]. مطالعات BAS را با فعالیت بالاتر قشر پیشانی چپ [16 ،15]، و سیستم بازداری رفتاری را با مدارهای سپتو‌هیپوکامپ مرتبط دانسته‌اند [17 ،6]. با بررسی معیارهای اعتبار این پرسش‌نامه‌ها مشاهده می‌شود که مقیاس‌های BIS/BAS و حساسیت به پاداش و تنبیه به طور گسترده مطالعه شده است، در حالی که مقیاس‌های روان‌سنجی جدید، به‌ویژه پرسش‌نامه حساسیت به تقویت در انتظار اعتباریابی گسترده‌تری است [18]. 
با توجه به اهمیت نظریه حساسیت به تقویت تجدید‌نظر‌شده در ابعاد مختلف رفتار، هیجان‌ها، شخصیت و آسیب‌شناختی کودکان، توجه کمتری به اندازه‌گیری حساسیت به تقویت به عنوان سیستم زیستی‌روانی در این جمعیت شده است [19]. اگرچه بعضی از ابزارها برای اندازه‌گیری حساسیت به تقویت کودکان به وجود آمده، ولی هیچ‌کدام شامل ابعاد نظریه تجدید‌نظر‌شده حساسیت به تقویت نیست [20]. برخی از این مقیاس‌ها در این زمینه عبارتند از: مقیاس BIS/BAS کودکان [21] و اندازه‌گیری حساسیت به تقویت تجدیدنظرشده کودکان بر اساس گزارش مراقبت‌کنندگان [22]. برخی از پژوهش‌ها نظریه حساسیت به تقویت تجدید‌نظر‌شده کودکان را بررسی کردند [13]، ولی مقیاس‌های به‌وجود‌آمده برای اندازه‌گیری حساسیت به تقویت در کودکان چند مشکل را دربر می‌گیرند: 1. این مقیاس‌ها اغلب بر اساس نظریه اصلی حساسیت به تقویت هستند؛ 2. این مقیاس‌ها در جمعیت کودکان پایایی و روایی ندارند؛ 3. این مقیاس‌ها بین عامل‌های سیستم بازداری رفتاری و سیستم جنگ‌وگریز و انجماد تفاوت قائل نمی‌شوند. 
بر این اساس کوپر و همکاران [23] پرسش‌نامه خود‌گزارشی را برای نظریه حساسیت به تقویت در کودکان تهیه کردند. این مقیاس شامل 21 ماده و سه خرده‌مقیاس است که سیستم جنگ‌وگریز و انجماد، سیستم بازداری رفتاری و سیستم فعال‌ساز رفتاری را می‌سنجد. کوپر و همکاران [23] در مطالعه روی کودکان 9 تا 13ساله نشان دادند این مقیاس ویژگی‌های روان‌سنجی مطلوبی برای سنجش نظریه بازنگری‌شده حساسیت به تقویت در کودکان دارد. بر همین اساس هدف این پژوهش بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی این مقیاس در نمونه جمعیت کودکان ایرانی است.

روش 
شیوه این پژوهش توصیفی است. جامعه آماری مطالعه، تمام کودکان مدارس شهر همدان در سال تحصیلی 1397-1396 بودند. شرکت‌کنندگان شامل 417 کودک بودند که بر اساس دیدگاه هو و بنتلر [24] و به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. در خوشه اول دو ناحیه از سطح شهر انتخاب شدند. در این مرحله از هر ناحیه پنج مدرسه و از هر مدرسه 50 نفر انتخاب شدند. پس از گردآوری داده‌ها با توجه به ریزش برخی داده‌های غیر قابل‌استفاده، تعداد نمونه نهایی 417 نفر شد. 
معیارهای ورود، شامل داشتن دامنه سنی بین 8 تا 11 سال بود و همه شرکت‌کنندگان گزارش کردند هیچ تشخیص پزشکی‌ای دریافت نکرده‌اند و سالم هستند. معیارهای خروج، شامل دریافت تشخیص هرگونه اختلال‌های روان‌شناختی، مهارت‌های ناکافی در زبان و مشکلات شدید شناختی بود که در صورت وجود این معیارها، شرکت‌کنندگان از پژوهش کنار گذاشته می‌شدند. برای به‌دست‌آوردن اطلاعات معتبر درباره داشتن یا نداشتن سلامت روانی و جسمانی کودکان، پرونده‌های سلامت دانش‌آموزان با همکاری مدارس بررسی شد. شرکت‌کنندگان مجموعه‌ای از پرسش‌نامه‌ها را با رضایت آگاهانه برای این پژوهش تکمیل کردند. درنهایت داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از آماره‌های توصیفی، ضرایب همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 و لیزرل نسخه 8/8 تحلیل شدند. 

ابزارهای پژوهش 
مقیاس حساسیت به تقویت کودکان، ابزاری برای بررسی سنجش مفاهیم گرایش و اجتناب در شخصیت است. این پرسش‌نامه شامل 21 ماده و برای بررسی سه عامل طراحی شده است: سیستم بازداری رفتاری، سیستم فعا‌ل‌ساز رفتاری و سیستم جنگ‌وگریز و انجماد. تمایز گویه‌های سیستم جنگ‌وگریز و انجماد و سیستم بازداری رفتاری در دو عامل در مقیاس بازنگری‌شده شکل یافته است. از مجموع ماده‌ها، هفت ماده برای هریک از عامل‌های سیستم بازداری رفتاری، سیستم فعا‌ل‌ساز رفتاری و سیستم جنگ‌وگریز و انجماد اختصاص یافته است [23]. 
به منظور تهیه نسخه‌ فارسی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان، دو محقق و دو متخصص زبان انگلیسی پرسش‌نامه مذکور را به فارسی روان برگرداندند و سپس متن ترجمه‌شده ویراستاری شد. در گام بعد متن ترجمه‌شده، به کمک دو محقق و متخصصان زبان انگلیسی دوباره به زبان انگلیسی برگردانده شد و دو نسخه با یکدیگر منطبق شدند. سپس پرسش‌نامه در اختیار دو نفر از متخصصان روان‌شناسی قرار گرفت تا روایی صوری آن را بررسی کنند. پس از مطابقت دو نسخه ترجمه و اصلی و رفع ایرادات، پرسش‌نامه بر روی 40 نفر از نمونه مشابه با جامعه نهایی پژوهش اجرا شد و پس از دریافت بازخوردهای لازم درباره محتوای گویه‌ها و رفع ضعف‌های مطرح‌شده، نسخه نهایی پرسش‌نامه برای استفاده تهیه شد.

فهرست عواطف مثبت و منفی 
این فهرست دو خرده‌مقیاس عاطفه مثبت و عاطفه منفی را به منزله دو بُعد متعامد، در طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای لیکرت از نمره 1 تا 5 می‌سنجد. حداقل و حداکثر نمره شرکت‌کننده در هریک از خرده‌مقیاس‌های فهرست به ترتیب 10 و 50 است. ضرایب آلفای کرونباخ برای پرسش‌های عاطفه مثبت از 0/86 تا 0/90 و برای عاطفه منفی از 0/84 تا 0/87 گزارش شده است [25]. پایایی بازآزمایی فهرست عواطف مثبت و منفی در یک دوره دوماهه برای عاطفه مثبت، 0/68 و برای عاطفه منفی، 0/71 محاسبه‌شده است [25]. 
روایی فهرست عواطف مثبت و منفی نیز از طریق ضرایب همبستگی زیر‌مقیاس‌های عاطفه مثبت و عاطفه منفی با مقیاس افسردگی بک به ترتیب 0/36- و 0/58 و با زیر‌مقیاس اضطراب آشکار در پرسش‌نامه اضطراب آشکار ‌نهان به ترتیب 0/35- و 0/51 گزارش شده است [25]. نتایج به‌دست‌آمده در پژوهشی که بخشی‌پور و دژکام درباره یک نمونه دانشجویی مبتلا به اختلال‌های افسردگی و اضطرابی انجام دادند، ساختار دوعاملی فهرست عواطف مثبت و منفی را تأیید کرد و ضرایب آلفای کرونباخ برای هر دو خرده‌مقیاس 0/87 محاسبه شد [26]. بر اساس یافته‌های این پژوهش، فهرست عواطف مثبت و منفی می‌تواند بین بیماران افسرده و مضطرب تمایز ایجاد کند.
 
مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس 
این مقیاس همان فرم کوتاه 24-SSAD است که در سال 1995 لووی‌بوند و لووی‌بوند تهیه کرده‌اند [27]. این مقیاس 21 سؤال چهار‌گزینه‌ای دارد که به هریک از گزینه‌ها به ترتیب نمرات صفر تا سه تعلق می‌گیرد و سه زیرمقیاس استرس، اضطراب و افسردگی را با هفت سؤال مجزا برای هر کدام می‌سنجد. این مقیاس را صاحبی و همکاران برای جمعیت ایرانی اعتباریابی کردند و همبستگی زیرمقیاس افسردگی این آزمون با آزمون افسردگی بک، 0/70، زیرمقیاس اضطراب با آزمون اضطراب زانگ، 0/67 و زیرمقیاس استرس با استرس ادراک‌شده 0/49 گزارش شده است [28]. 

یافته‌ها 
مجموع شرکت‌کنندگان 286 نفر از کلاس چهارم ابتدایی (68/6 درصد) و 131 نفر از کلاس سوم مدارس ابتدایی (31/4 درصد) و 236 نفر پسر (56/7) و 181 نفر دختر (43/3درصد) بودند. میانگین و انحراف معیار سنی دانش‌آموزان شرکت‌کننده به ترتیب 9/85 و 0/59 در پسران و 9/37 و 0/86 در دختران بود.

 


 


تحلیل عاملی 
به منظور بررسی ساختار مجموعه سؤال‌ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش‌های مختلف و با استفاده تحلیل مؤلفه اصلی و چرخش واریماکس انجام شد. میزان ارزش به‌دست‌آمده برای کفایت نمونه‌گیری کیسر می‌یر ‌الکین برابر با 0/527 بود و همچنین آزمون کرویت بارتلت (384/2246=Chi-Square) نشان داد تحلیل عاملی امکان‌پذیر است. در ادامه میزان اشتراکات هر سؤال با کل پرسش‌نامه، ماتریس بارهای عاملی، ارزش ویژه و درصد واریانس تبیین‌شده به وسیله هر عامل‌ در جدول شماره 1 ارائه شده است.

 
.

 

تحلیل مؤلفه‌های اصلی وجود سه مؤلفه با ارزش‌های بیشتر از یک را نشان داد. داده‌های جدول شماره 1 نشان می‌دهد بارهای عاملی استخراج‌شده بیشتر از 0/40 هستند، گویه‌های 3، 8 و 13 بار عاملی کمتر از 0/40 داشتند و از پرسش‌نامه حذف شدند. درمجموع توزیع ماده‌ها در عامل‌ها با زیربنای نظری ساختار اصلی پرسش‌نامه مطابقت دارد و سه عامل مذکور 58/41 درصد واریانس را تبیین می‌کردند. به منظور بررسی برازش ساختار سه‌عاملی نسخه فارسی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان از تحلیل عاملی تأییدی به روش حداکثر درست‌نمایی و از نرم‌افزار لیزرل استفاده شد [29]. نمودار مسیر تحلیل عاملی تأییدی همراه با ضرایب مسیر در تصویر شماره 1 و همچنین شاخص T در جدول شماره 2 ملاحظه می‌شود. 

 


 
تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم‌افزار لیزرل سه طبقه از شاخص‌های برازش مدل را ارائه داد [31 ،30]. شاخص‌های برازش مطلق مانند شاخص مجذور خی و ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین، شاخص‌های برازش ایجاز مانند ریشه‌ خطای میانگین مجذورات تقریب، شاخص برازندگی تطبیقی. درباره نمرات برش دقیق برای شاخص‌های برازش مختلف اختلاف‌نظر وجود دارد [33-30]. شاخص‌های برازندگی هنجارشده، برازندگی نسبی و نیکویی برازش هر چقدر نزدیک به یک باشد، بیانگر برازش مطلوب الگو است. 
در این پژوهش از معتبرترین نمرات برش برای ارزیابی برازش مدل استفاده شد. 0/08>SRMR نشان‌دهنده برازش مطلوب و 0/10>SRMR نشان‌دهنده برازش قابل‌قبول است و زمانی که 0/10  پایایی به منظور بررسی ثبات مقیاس حساسیت به تقویت کودکان، ضریب آلفای کرونباخ، شاخص دونیم‌کردن و باز‌آزمایی محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ در مقیاس 18 سؤالی برابر با 0/81 بود که نشان داد مقیاس هماهنگی درونی مناسبی دارد.
 


 


 



 
 همچنین ضرایب دونیم‌کردن حاکی از پایایی خوب مقیاس و زیرمقیاس‌های آن بود. به منظور محاسبه ضرایب باز‌آزمایی 48 نفر از شرکت‌کننده‌ها در بازه زمانی چهار هفته، مجدداً به پرسش‌نامه پاسخ دادند و ضریب همبستگی بین نمرات حاصل از دو بار اجرای پرسش‌نامه محاسبه شد. نتایج حاصل از ضریب آلفای کرونباخ، شاخص دونیم‌کردن و باز‌آزمایی در جدول شماره 4 درج شده است.
انحراف و کشیدگی درون طیف قرار داشت و برای تمامی متغیرها این شاخص در دامنه بهنجار 1- تا 1 بود. نتایج جدول شماره 4 نشان می‌دهد ضرایب آلفای کرونباخ رضایت‌بخش است و همچنین، داده‌های تمام ضرایب باز‌آزمایی و دونیم‌سازی معنادار هستند؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت نسخه‌ فارسی پرسش‌نامه حساسیت به تقویت کودکان از همسانی درونی مطلوبی برخوردار است. با این ‌حال، زیرمقیاس‌های حساسیت به تقویت پایداری درونی اندکی در مقایسه با نسخه اصلی هستند. 

روایی
روایی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان به دو روش روایی هم‌زمان (روایی هم‌زمان با مقیاس عاطفه مثبت و منفی و مقیاس‌های افسردگی، اضطراب و استرس) و همسانی درونی بین خرده‌مقیاس‌ها بررسی شد که نتایج آن در جدول شماره 5 نشان داده شده است. الگوی ضرایب همبستگی بین خرده‌مقیاس‌ها در جدول شماره 5 نشان می‌دهد روابط درونی مناسبی بین خرده‌مقیاس‌ها وجود دارد. همچنین الگوی ضرایب همبستگی خرده‌مقیاس‌ها با پرسش‌نامه عاطفه مثبت و منفی و مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس بیانگر روایی ملاکی هم‌زمان مقیاس حساسیت به تقویت کودکان است.

بحث
اخیراً علاقه درخور توجهی به نظریه حساسیت به تقویتگری در آسیب‌شناسی و سازگاری کودکان به وجود آمده است، ولی ابزارهای کمی برای سنجش سیستم فعال‌ساز رفتاری و سیستم بازداری رفتاری کودکان وجود دارد [34] و در فرهنگ ایرانی هیچ‌کدام بر اساس نظریه تجدید‌شده نیست. هدف این مطالعه ارزیابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان بر اساس نظریه تجدید‌شده بود. تحلیل عاملی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان نشان داد راه‌حل سه‌عاملی برازش مطلوبی دارد. این یافته همسو با مطالعه‌ای است که مقیاس ساختار عاملی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان را بررسی کرده است [23]. یافته‌ها همچنین نشان داد مدل سه‌عاملی پایایی درونی مطلوبی شبیه به ساختار عاملی پرسش‌نامه اصلی دارد [23]. 
مطالعه ساختار عاملی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان و بارهای عاملی با استفاده از تحلیل عامل تأییدی نتایج مشابهی با نسخه اصلی نشان داد، هرچند سه ماده به دلیل بار عاملی غیرقابل قبول از نمونه ایرانی حذف شدند. تمامی بارهای عاملی بیشتر از 0/4 بودند. با این‌ حال، برخی گویه‌ها عامل ضعیف داشتند و ازاین‌رو از تحلیل عاملی کنار گذاشته شدند تا برازش بهتری به دست آید. بررسی پایایی مقیاس حساسیت به تقویت کودکان با استفاده از ضرایب‌ آلفا، بازآزمایی و دونیم‌کردن، پایایی مطلوب مقیاس را نشان داد. 
ضریب‌های آلفای مقیاس فرعی به ترتیب 0/75 و 0/76 و 0/68 بودند و مقدار ضریب‌های بازآزمایی (0/48، 0/56 و 0/61) و دونیم‌کردن (0/56، 0/51، 0/67) بیانگر این بود که مقیاس حساسیت به تقویت کودکان در سنجش تقویت حساسیت در کودکان پایایی مطلوبی دارد. یافته‌ها همسو با مطالعه کوپر و همکاران [23] است. اگرچه نتایج ضریب‌های آلفای کرونباخ در این پژوهش متفاوت و کمتر از مطالعه کوپر و همکاران [23] بود؛ با این حال این نتایج نشان می‌دهند ثبات درونی قابل قبولی وجود دارد. شاید با برخی تغییرات در پرسش‌نامه بتوان پرسش‌نامه بهتری برای مطالعات آینده، به‌ویژه درباره نمونه‌های بالینی تهیه کرد. 
خرده‌مقیاس‌های عاطفه مثبت و منفی [25] با زیرمقیاس‌های جنگ‌و‌گریز و بازداری رفتاری و مقیاس‌های افسردگی، اضطراب و استرس [27] با زیر‌مقیاس های جنگ‌وگریز، بازداری رفتاری و فعال‌ساز رفتاری همبستگی معناداری داشتند (0/50>P) که حاکی از روایی مطلوب این پرسش‌نامه است و نشان می‌دهد این پرسش‌نامه حساسیت به تقویت در کودکان برای سنجش ابعاد سیستم‌های مغزی‌رفتاری سودمند است. ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه حساسیت به تقویت در کودکان به ترتیب همسو با مطالعات انجام‌شده در نسخه اصلی بود [23]. 

نتیجه‌گیری
طبق آنچه گفته شد، نبود ابزار معتبر و مفید برای ارزشیابی حساسیت به تقویت در کودکان نقطه‌ضعف پژوهش‌ها در این زمینه است. در‌نتیجه به نظر می‌رسد بدون توجه به زبان و فرهنگ و لحاظ‌کردن الگوی بارهای عاملی، پرسش‌نامه حساسیت به تقویت در کودکان ابزاری مفید در سنجش ساختارهای بنیادین است که با حساسیت تقویت در ارتباط هستند. البته به نظر می‌رسد در نمونه‌های بالینی، دقت و احتیاط بیشتری نیاز است. 
درمجموع پایایی، روایی و تحلیل عامل تأییدی نشان داد ویژگی‌های مطلوب روان‌سنجی پرسش‌نامه حساسیت به تقویت در کودکان و یافته‌های این پژوهش همسو با نسخه اصلی است [23]. پرسش‌نامه حساسیت به تقویت در کودکان نشان داد ابزاری معتبر برای ارزشیابی تقویت حساسیت است؛ شاخص‌های محاسبه‌شده به منظور ارزیابی برازش مدل حساسیت به تقویت در کودکان نشان می‌دهد شاخص‌های ریشه استاندارد باقی‌مانده مجذور میانگین و ریشه‌ خطای میانگین مجذورات تقریب و X2/df به عنوان معتبرترین شاخص‌های برازش، مدل سه‌عاملی را تأیید می‌کند.
از محدودیت‌های موجود در این پژوهش می‌توان به این مورد اشاره کرد که در میان کودکان انجام گرفته و گروه‌های دیگر را پوشش نداده است. همچنین باید نتایج با احتیاط در تعمیم‌سازی در نظر گرفته شوند. پیشنهاد می‌شود مطالعات آتی روایی حساسیت به تقویت را با استفاده از شیوه‌های دیگر در کودکان بالینی و دیگر کودکان بررسی کنند و همچنین برای افزایش روایی پژوهش می‌توان در کنار این آزمون از مصاحبه‌های ساختار‌یافته برای بررسی روایی هم‌زمان نیز استفاده کرد. 

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
از تمام شرکت‌کنندگان رضایت‌نامه کتبی گرفته شد و تمام اصول اخلاقی شامل آگاهی کامل شرکت‌کنندگان از روند اجرای پژوهش، محرمانه ماندن اطلاعات آن‌ها، اجازه خروج از پژوهش هر زمان که بخواهند، رعایت شد.

حامی مالی
مقاله حاضر حامی مالی ندارد.

مشارکت نویسندگان
مشارکت نویسندگان مقاله به این شرح است: مفهوم‌سازی، گردآوری، تحلیل و نوشتن پیش‌نویس: سهراب امیری؛ کمک در نوشتن و اصلاح مقاله: کریم بابایی نادینلویی؛ کمک به گردآوری داده‌ها: مهدی قاسم زاده.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

 
 
References
  1. Gray JA. The neuropsychology of anxiety. An enquiry into the functions of the septo-hippocampal system. Oxford: University of Oxford; 1987.
  2. Gray JA. The psychology of fear and stress. New York: Cambridge University Press; 1987.
  3. Corr PJ. Testing problems in JA Gray’s personality theory: A commentary on Matthews and Gilliland (1999). Personality and Individual Differences. 2001; 30(2):333-52. [DOI:10.1016/S0191-8869(00)00028-3]
  4. Gray JA, McNaughton N. The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the functions of the septo-hippocampal system. Oxford: Oxford University Press; 2000.
  5. Corr PJ. Reinforcement sensitivity theory and personality. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 2004; 28(3):317-32. [DOI:10.1016/j.neubiorev.2004.01.005]
  6. Gray JA, McNaughton N. The neuropsychology of anxiety: Anenquiry into the functions of the septo-hippocampal system.Oxford: Oxford University Press; 2003. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780198522713.001.0001]
  7. Carver CS, White TL. Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: The BIS/BAS Scales. Journal of Personality and Social Psychology. 1994; 67(2):319-33. [DOI:10.1037/0022-3514.67.2.319]
  8. Torrubia R, Avila C, Moltó J, Caseras X. The Sensitivity to Punishment and Sensitivity to Reward Questionnaire (SPSRQ) as a measure of Gray’s anxiety and impulsivity dimensions. Personality and Individual Differences. 2001; 31(6):837-62. [DOI:10.1016/S0191-8869(00)00183-5]
  9. Jackson CJ. Jackson-5 scales of revised Reinforcement Sensitivity Theory (r-RST) and their application to dysfunctional real world outcomes. Journal of Research in Personality. 2009; 43(4):556-69. [DOI:10.1016/j.jrp.2009.02.007]
  10. Smederevac S, Mitrović D, Čolović P, Nikolašević Ž. Validation of the measure of revised reinforcement sensitivity theory constructs. Journal of Individual Differences. 2014; 35(1):12-21. [DOI:10.1027/1614-0001/a000121]
  11. Reuter M, Cooper AJ, Smillie LD, Markett S, Montag C. A new measure for the revised reinforcement sensitivity theory: Psychometric criteria and genetic validation. Frontiers in Systems Neuroscience. 2015; 9:38-50. [DOI:10.3389/fnsys.2015.00038] [PMID] [PMCID]
  12. Corr PJ, & Cooper AJ. The reinforcement sensitivity theory of personality questionnaire [RST-PQ]: Development and validation. Psychological Assessment. 2016; 28(11):1427-40 [DOI:10.1037/pas0000273]
  13. Colder CR, Trucco EM, Lopez HI, Hawk LW, Read JP, Lengua LJ, et al. Revised reinforcement sensitivity theory and laboratory assessment of BIS and BAS in children. Journal of Research in Personality. 2011; 45(2),198-207. [DOI:10.1016/j.jrp.2011.01.005]
  14. Tal Gonen HS, Pearlson G, Hendler T. Moods as ups and downs of the motivation pendulum: Revisiting Reinforcement Sensitivity Theory (RST) in bipolar disorder. Frontiers in Behavioral Neuroscience. 2014; 8:378. [DOI:10.3389/fnbeh.2014.00378]
  15. Amodio DM, Master SL, Yee CM, Taylor SE. Neurocognitive components of the behavioral inhibition and activation systems: Implications for theories of self-regulation. Psychophysiology. 2008; 45(1):11–19. [DOI:10.1111/j.1469-8986.2007.00609.x]
  16. Harmon Jones E, Sigelman J. State anger and prefrontal brain activity: Evidence that insult-related relative left-prefrontal activation is associated with experienced anger and aggression. Journal of Personality and Social Psychology. 2001; 80(5):797-803. [DOI:10.1037/0022-3514.80.5.797]
  17. Levita L, Bois C, Healey A, Smyllie E, Papakonstantinou E, Hartley T, et al. The Behavioural Inhibition System, Anxiety And Hippocampal Volume In A Non-Clinical Population. Biology of Mood & Anxiety Disorders. 2014; 4(1):4. [DOI:10.1186/2045-5380-4-1]
  18. Krupić D, Corr PJ, Ručević S, Križanić V, Gračanin A. Five Reinforcement Sensitivity Theory (RST) of personality questionnaires: Comparison, validity and generalization. Personality and Individual Differences. 2016; 97:19-24. [DOI:10.1016/j.paid.2016.03.012]
  19. Bijttebier P, Beck I, Claes L, Vandereycken W. Gray’s reinforcement sensitivity theory as a framework for research on personality–psychopathology associations. Clinical Psychology Review. 2009; 29(5):421-30. [DOI:10.1016/j.cpr.2009.04.002]
  20. Muris P, Meesters C, de Kanter E, Timmerman PE. Behavioural inhibition and behavioural activation system scales for children: relationships with Eysenck’s personality traits and psychopathological symptoms. Personality and Individual Differences. 2005; 38(4):831-41. [DOI:10.1016/j.paid.2004.06.007]
  21. Vervoort L, Wolters LH, Hogendoorn SM, De Haan E, Boer F, Prins PJ. Sensitivity of Gray’s behavioral inhibition system in clinically anxious and non-anxious children and adolescents. Personality and Individual Differences. 2010; 48(5):629-33. [DOI:10.1016/j.paid.2009.12.021]
  22. Colder CR, O’connor RM. Gray’s reinforcement sensitivity model and child psychopathology: Laboratory and questionnaire assessment of the BAS and BIS. Journal of Abnormal Child Psychology. 2004; 32(4):435-51. [DOI:10.1023/B:JACP.0000030296.54122.b6]
  23. Cooper AJ, Stirling S, Dawe Sh, Pugnaghi G, Corr PJ. The reinforcement sensitivity theory of personality in children: A new questionnaire. Personality and Individual Differences. 2017; 115:65-9. [DOI:10.1016/j.paid.2016.06.028]
  24. Hu LT, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling. 1999; 6(1):1-55. [DOI:10.1080/10705519909540118]
  25. Watson D, Clark LA, Tellegen A. Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology. 1988; 54(6):1063-70. [DOI:10.1037/0022-3514.54.6.1063]
  26. Bashishipour A, Dejkam M. [Confirmatory factor analysis of positive and negative affect scale (Persian)]. Journal of Psychology. 2005; 36(4):351-65.
  27. Lovibond SH, Lovibond PF, Psychology Foundation of Australia. Manual for the depression anxiety stress scales. Sydney: Psychology Foundation of Australian; 1995.
  28. Afzali A, DelavarA, Borjali A, Mirzamani M. [Psychometric Properties of DASS-42 as assessed in a sample of Kermanshah high school students (Persian)]. Journal of Research in Behavioural Sciences 2008; 5(2):81-91.
  29. Jöreskog KG, Sörbom D. LISREL 8.80 for windows [Computer software]. Lincolnwood: Scientific Software International; 2006.
  30. Brown TA. Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Press; 2006.
  31. Schermelleh Engel K, Moosbrugger H, Müller H. Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online. 2003; 8(2):23-74.
  32. Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate data analysis. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall; 2009. [PMCID]
  33. Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education; 2007. [PMCID]
  34. R, Avila C, Caseras X. Reinforcement sensitivity scales. In Corr PJ, editor. The reinforcement sensitivity theory of personality. New York: Cambridge University Press; 2008. [DOI:10.1017/CBO9780511819384.007]
نوع مطالعه: پژوهشي اصيل | موضوع مقاله: روانپزشکی و روانشناسی
دریافت: 1397/2/6 | پذیرش: 1397/7/14 | انتشار: 1398/12/20
فهرست منابع
1. Gray JA. The neuropsychology of anxiety. An enquiry into the functions of the septo-hippocampal system. Oxford: University of Oxford; 1987.
2. Gray JA. The psychology of fear and stress. New York: Cambridge University Press; 1987.
3. Corr PJ. Testing problems in JA Gray's personality theory: A commentary on Matthews and Gilliland (1999). Personality and Individual Differences. 2001; 30(2):333-52. [DOI:10.1016/S0191-8869(00)00028-3] [DOI:10.1016/S0191-8869(00)00028-3]
4. Gray JA, McNaughton N. The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the functions of the septo-hippocampal system. Oxford: Oxford University Press; 2000.
5. Corr PJ. Reinforcement sensitivity theory and personality. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 2004; 28(3):317-32. [DOI:10.1016/j.neubiorev.2004.01.005] [DOI:10.1016/j.neubiorev.2004.01.005]
6. Gray JA, McNaughton N. The neuropsychology of anxiety: Anenquiry into the functions of the septo-hippocampal system.Oxford: Oxford University Press; 2003. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780198522713.001.0001] [DOI:10.1093/acprof:oso/9780198522713.001.0001]
7. Carver CS, White TL. Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: The BIS/BAS Scales. Journal of Personality and Social Psychology. 1994; 67(2):319-33. [DOI:10.1037/0022-3514.67.2.319] [DOI:10.1037/0022-3514.67.2.319]
8. Torrubia R, Avila C, Moltó J, Caseras X. The Sensitivity to Punishment and Sensitivity to Reward Questionnaire (SPSRQ) as a measure of Gray's anxiety and impulsivity dimensions. Personality and Individual Differences. 2001; 31(6):837-62. [DOI:10.1016/S0191-8869(00)00183-5] [DOI:10.1016/S0191-8869(00)00183-5]
9. Jackson CJ. Jackson-5 scales of revised Reinforcement Sensitivity Theory (r-RST) and their application to dysfunctional real world outcomes. Journal of Research in Personality. 2009; 43(4):556-69. [DOI:10.1016/j.jrp.2009.02.007] [DOI:10.1016/j.jrp.2009.02.007]
10. Smederevac S, Mitrović D, Čolović P, Nikolašević Ž. Validation of the measure of revised reinforcement sensitivity theory constructs. Journal of Individual Differences. 2014; 35(1):12-21. [DOI:10.1027/1614-0001/a000121] [DOI:10.1027/1614-0001/a000121]
11. Reuter M, Cooper AJ, Smillie LD, Markett S, Montag C. A new measure for the revised reinforcement sensitivity theory: Psychometric criteria and genetic validation. Frontiers in Systems Neuroscience. 2015; 9:38-50. [DOI:10.3389/fnsys.2015.00038] [PMID] [PMCID] [DOI:10.3389/fnsys.2015.00038]
12. Corr PJ, & Cooper AJ. The reinforcement sensitivity theory of personality questionnaire [RST-PQ]: Development and validation. Psychological Assessment. 2016; 28(11):1427-40 [DOI:10.1037/pas0000273] [DOI:10.1037/pas0000273]
13. Colder CR, Trucco EM, Lopez HI, Hawk LW, Read JP, Lengua LJ, et al. Revised reinforcement sensitivity theory and laboratory assessment of BIS and BAS in children. Journal of Research in Personality. 2011; 45(2),198-207. [DOI:10.1016/j.jrp.2011.01.005] [DOI:10.1016/j.jrp.2011.01.005]
14. Tal Gonen HS, Pearlson G, Hendler T. Moods as ups and downs of the motivation pendulum: Revisiting Reinforcement Sensitivity Theory (RST) in bipolar disorder. Frontiers in Behavioral Neuroscience. 2014; 8:378. [DOI:10.3389/fnbeh.2014.00378] [DOI:10.3389/fnbeh.2014.00378]
15. Amodio DM, Master SL, Yee CM, Taylor SE. Neurocognitive components of the behavioral inhibition and activation systems: Implications for theories of self-regulation. Psychophysiology. 2008; 45(1):11–19. [DOI:10.1111/j.1469-8986.2007.00609.x] [DOI:10.1111/j.1469-8986.2007.00609.x]
16. Harmon Jones E, Sigelman J. State anger and prefrontal brain activity: Evidence that insult-related relative left-prefrontal activation is associated with experienced anger and aggression. Journal of Personality and Social Psychology. 2001; 80(5):797-803. [DOI:10.1037/0022-3514.80.5.797] [DOI:10.1037/0022-3514.80.5.797]
17. Levita L, Bois C, Healey A, Smyllie E, Papakonstantinou E, Hartley T, et al. The Behavioural Inhibition System, Anxiety And Hippocampal Volume In A Non-Clinical Population. Biology of Mood & Anxiety Disorders. 2014; 4(1):4. [DOI:10.1186/2045-5380-4-1] [DOI:10.1186/2045-5380-4-1]
18. Krupić D, Corr PJ, Ručević S, Križanić V, Gračanin A. Five Reinforcement Sensitivity Theory (RST) of personality questionnaires: Comparison, validity and generalization. Personality and Individual Differences. 2016; 97:19-24. [DOI:10.1016/j.paid.2016.03.012] [DOI:10.1016/j.paid.2016.03.012]
19. Bijttebier P, Beck I, Claes L, Vandereycken W. Gray's reinforcement sensitivity theory as a framework for research on personality–psychopathology associations. Clinical Psychology Review. 2009; 29(5):421-30. [DOI:10.1016/j.cpr.2009.04.002] [DOI:10.1016/j.cpr.2009.04.002]
20. Muris P, Meesters C, de Kanter E, Timmerman PE. Behavioural inhibition and behavioural activation system scales for children: relationships with Eysenck's personality traits and psychopathological symptoms. Personality and Individual Differences. 2005; 38(4):831-41. [DOI:10.1016/j.paid.2004.06.007] [DOI:10.1016/j.paid.2004.06.007]
21. Vervoort L, Wolters LH, Hogendoorn SM, De Haan E, Boer F, Prins PJ. Sensitivity of Gray's behavioral inhibition system in clinically anxious and non-anxious children and adolescents. Personality and Individual Differences. 2010; 48(5):629-33. [DOI:10.1016/j.paid.2009.12.021] [DOI:10.1016/j.paid.2009.12.021]
22. Colder CR, O'connor RM. Gray's reinforcement sensitivity model and child psychopathology: Laboratory and questionnaire assessment of the BAS and BIS. Journal of Abnormal Child Psychology. 2004; 32(4):435-51. [DOI:10.1023/B:JACP.0000030296.54122.b6] [DOI:10.1023/B:JACP.0000030296.54122.b6]
23. Cooper AJ, Stirling S, Dawe Sh, Pugnaghi G, Corr PJ. The reinforcement sensitivity theory of personality in children: A new questionnaire. Personality and Individual Differences. 2017; 115:65-9. [DOI:10.1016/j.paid.2016.06.028] [DOI:10.1016/j.paid.2016.06.028]
24. Hu LT, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling. 1999; 6(1):1-55. [DOI:10.1080/10705519909540118] [DOI:10.1080/10705519909540118]
25. Watson D, Clark LA, Tellegen A. Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology. 1988; 54(6):1063-70. [DOI:10.1037/0022-3514.54.6.1063] [DOI:10.1037/0022-3514.54.6.1063]
26. Bashishipour A, Dejkam M. [Confirmatory factor analysis of positive and negative affect scale (Persian)]. Journal of Psychology. 2005; 36(4):351-65.
27. Lovibond SH, Lovibond PF, Psychology Foundation of Australia. Manual for the depression anxiety stress scales. Sydney: Psychology Foundation of Australian; 1995.
28. Afzali A, DelavarA, Borjali A, Mirzamani M. [Psychometric Properties of DASS-42 as assessed in a sample of Kermanshah high school students (Persian)]. Journal of Research in Behavioural Sciences 2008; 5(2):81-91.
29. Jöreskog KG, Sörbom D. LISREL 8.80 for windows [Computer software]. Lincolnwood: Scientific Software International; 2006.
30. Brown TA. Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Press; 2006.
31. Schermelleh Engel K, Moosbrugger H, Müller H. Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online. 2003; 8(2):23-74.
32. Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate data analysis. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall; 2009. [PMCID] [PMCID]
33. Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education; 2007. [PMCID] [PMCID]
34. R, Avila C, Caseras X. Reinforcement sensitivity scales. In Corr PJ, editor. The reinforcement sensitivity theory of personality. New York: Cambridge University Press; 2008. [DOI:10.1017/CBO9780511819384.007] [DOI:10.1017/CBO9780511819384.007]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology

Designed & Developed by : Yektaweb