چکیده

هدف:  هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر در گرایش به مواد مخدر، ادامه مصرف و روی‏آوری دوباره به مواد در مراجعه کنندگان به مرکز درمانی خودمعرف بهزیستی تبریز بوده است.

روش: 200 نفر از معتادان مرد مراجعه کننده به مرکز یاد شده، بطور تصادفی انتخاب و اطلاعات لازم به روش مصاحبه بالینی روانپزشکی نیم ساختاری و پرسشنامه تهیه شده در زمینه همه گیرشناسی و سبب شناسی اعتیاد گردآوری گردید.

یافته‏ها: این بررسی نشان داد که بیشترین مراجعه کنندگان (46%) در گروه سنی 34-25 سال، 65% در سطح زیر دیپلم و 78% متأهل هستند. رایج‏ترین ماده مصرفی، تریاک (80%) بود. در مورد علل گرایش و شروع مصرف، شایعترین علت، فشار دوستان و معاشرت با دوستان ناباب (28%)، پس از آن به ترتیب لذت جویی و مصرف تفننی (26%)، فرار از درد و ناراحتی جسمی (19%) و فشار روانی و مشکلات زندگی (13%) گزارش شد. عوامل مؤثر در تداوم سوء مصرف عبارت بودند از احساس وابستگی (20%)، ناتوانی در تحمل علائم ترک (28%)، اثرات نشئگی و کیفوری (5/15%)، رفع اضطراب و ناراحتی (5/12%)، ایجاد اعتماد به نفس (11%) و ایجاد تمرکز، توانایی فکر و کار کردن (13%). عوامل مؤثر در مصرف دوباره پس از دوره‏های قطع شامل ناراحتی روانی ناشی از ترک (45%)، طرد شدگی از سوی خانواده (10%)، نقش دوستان در مورد مصرف مجدد (22%)، احساس تنهایی و طرد شدگی از سوی اجتماع (5/8%)، بیکاری (6%) و افسردگی (5/8%) بود.

نتیجه: این بررسی نشان داد که عوامل گوناگون زیستی، روانی و اجتماعی در شکل گیری مراحل مختلف پدیده اعتیاد دخالت دارند.