Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

طی سال‌های اخیر فناوری اطلاعات و ارتباطات به بالابردن کیفیت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی کمک شایانی کرده و در موارد بسیاری برای برقراری ارتباط بهتر و مؤثرتر میان پزشکان و بیماران استفاده شده است. پزشکی از راه دور1، استفاده از پست الکترونیک وسیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری بالینی مثال‌هایی از این دست هستند. در حوزه روانپزشکی نیز فناوری‌های نوین می‌توانند کاربردهای بسیار مؤثری در ارتقای سطح خدمات داشته باشند (1، 2). یکی از کاربردهای فناوری در حوزه پزشکی استفاده از پیامک2 (SMS) است که می‌تواند کاربردهای متعددی در حوزه بهداشت و پزشکی داشته باشد. در نوشته حاضر تلاش شده است ضمن اشاره به تجربه‌های کسب‌شده و منابع معتبر چاپ‌شده در این حوزه، به‌طور اختصاصی به این موضوع پرداخته شود که آیا در حوزه روانپزشکی نیز می‌توان برای برقراری ارتباط مؤثرتر میان بیماران و روانپزشکان از پیامک استفاده نمود و چه چالش‌هایی می‌تواند در این ارتباط وجود داشته باشد؟ یکی از کاربردهای پیامک در حوزه پزشکی، ارسال یادآور به بیماران برای حضور به‌موقع در کلینیک است. یافته‌های پژوهشی در این خصوص نشان‌گر تأثیر قابل توجه پیامک در کاهش میزان فراموشی و مراجعه نکردن به کلینیک است (5-3). از دیگر کاربردهای پیامک می‌تواند یادآوری مصرف به‌موقع دارو به بیماران باشد. یکی از مشکل‌هایی که می‌تواند باعث شکست درمان یا پاسخ ناقص به درمان شود، فراموشی بیماران در مصرف به‌موقع دارو یا مصرف نامنظم آن است. بررسی‌های انجام شده در مورد بیماری‌هایی مانند دیابت، آسم و سل نشان‌گر تأثیر استفاده از پیامک در مصرف صحیح و به‌موقع دارو (نسبت به گروه کنترل) بوده است (8-6). مرور منابع با موضوع استفاده از پیامک در حوزه روانپزشکی نشان‌گر سودمند بودن آن است. تعداد منابع در این حوزه بسیار کم است، ولی وجود شواهدی از مؤثربودن استفاده از پیامک در سایر رشته‌های پزشکی، ضرورت تفکر و شروع پژوهش در مورد استفاده از پیامک در حوزه روان‌پزشکی را می‌رساند. در جست‌وجوی انجام شده در pubmed تنها چند مقاله با موضوع استفاده از پیامک در حوزه روانپزشکی یافت شد که در سه زمینه انجام شده بودند: یادآوری زمان ویزیت پزشک، یادآوری مصرف دارو و تأثیر بر رفتار و عملکرد فرد. هم‌خوان با یافته‌های مربوط به سایر حوزه‌های پزشکی، یک بررسی جامع در شهر لندن نشان داد فرستادن پیامک در دو نوبت پنج و هفت روز یا سه و هفت روز پیش از ویزیت، سبب کاهش حضورنیافتن بیماران برای ویزیت روانپزشکی می‌شود (9). در پژوهش دیگری تأثیر ارسال روزانه پیامک یادآور مصرف دارو، به مدت سه ماه، در میزان مصرف منظم دارو3 در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا بررسی شد. یافته‌ها نشان داد میزان مصرف منظم دارو در گروه دریافت‌کننده پیامک بیش از گروه کنترل بود (10). با توجه به این‌که بیشتر افراد دست‌کم یک خط تلفن همراه دارند و استفاده از آن بسیار فراگیر است، در بیشتر نقاط کشور تلفن‌های همراه در دسترس هستند و به‌ویژه برای دریافت پیامک مشکلی ندارند و سامانه‌های اینترنتی متعددی وجود دارد که می‌توانند ارسال به‌موقع پیامک به بیماران را به‌صورت خودکار انجام دهند و فقط کافی است که به‌موقع و فقط برای یک‌بار برنامه‌ریزی شوند، کاربرد پیامک در حوزه روانپزشکی منطقی به‌نظر می‌رسد. از سوی دیگر مهم‌ترین چالش این حوزه مسائل مربوط به ایمنی و محرمانه ماندن امور است. بسیار مهم است که روانپزشکان مطمئن شوند پیامک‌های ارسالی آنان برای بیماران، در قالب یک سیستم مطمئن و ایمن ارسال می‌شود که امکان خطا در ارسال آن‌ها بسیار کم است (11، 12). راهکارهای پیشنهاد شده برای حل این مشکل عبارتند از: 1) استفاده از پایگاه‌های پست الکترونیک ویژه که برای این نوع مکاتبات طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند و از درجه امنیت بالایی برخوردارند و 2) استفاده از نرم‌افزارهایی که متن را به‌صورت رمزنگاری1 میان فرستنده و گیرنده مبادله می‌کنند. در این صورت حتی در صورت دسترسی سایر افراد به متن مورد مکالمه، امکان فهم آن وجود ندارد. چالش بعدی هزینه‌های ارسال پیامک است. در این خصوص گفتنی است پیامک‌هایی که با سامانه‌های اینترنتی ارسال می‌شوند، هزینه بسیار پایینی دارند، که حتی در صورت ارسال تعداد بسیار زیاد پیامک در طول ماه، کل هزینه بالا نیست و بنابراین می‌تواند به‌وسیله خود روانپزشکان پرداخت شود. به احتمال زیاد بسیاری از روانپزشکان در صورت اطمینان از تأثیر مثبت ارسال پیامک و نتیجه گرفتن بیماران از درمان، حاضر خواهند بود این هزینه را پرداخت کنند. هم‌چنین می‌توان هزینه را از خود بیمار دریافت کرد، که مبلغ کل آن برای یک بیمار در طول یک ماه ممکن است به اندازه نیمی از هزینه یک ویزیت تخصصی نباشد. در نتیجه‌گیری می‌توان گفت ارسال پیامک یک تکنولوژی به‌نسبت ارزان قیمت و بسیار در دسترس برای بیشتر مردم کشور ماست. تجربه‌های متعدد دیگر کشورها نشان می‌دهد این فناوری می‌تواند نقش به‌سزایی در کمک به بیماران، به‌ویژه در حوزه روانپزشکی داشته باشد. انجام پژوهش‌هایی در این حوزه، نیاز مقطع فعلی است.

واژه‌های کلیدی: پیامک، بیماران، اعصاب و روان

متن کامل [PDF 69 kb]   (2501 دریافت)    

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---